Romain Gary

Świetnie napisana powieść o wolności i marzeniach, których symbolem są tytułowe latawce. Urzekła mnie swobodą stylu i finezyjnie wykreowaną galerią postaci. I spojrzeniem na polskość, takim francuskim, bez patosu, martyrologii i ckliwości. Oraz lekkim humorem i dystansem w opisywaniu zachowań Francuzów wobec niemieckiej okupacji. Ale po kolei. Bohaterami „Latawców” są mieszkańcy małej miejscowości w Normandii, z których na pierwszy plan wysuwa się Ambroży Fleury, emerytowany listonosz i konstruktor latawców i jego bratanek Ludo- narrator. Momentem przełomowym w życiu Luda jest poznanie polskiej arystokratki Lili i jej ekscentrycznej rodziny. Między młodymi ludźmi nawiązuje się dziwna więź: on się w niej zakochuje, a ona- trudno powiedzieć. Wybuch wojny powoduje, że zostają rozdzieleni, a jednocześnie miłość Luda rozkwita wtedy w jego marzeniach. Autor tworzy tutaj wiele ciekawych postaci, obdarzając je charakterem i różnymi cechami, które ujawniają się podczas wojennej zawieruchy. Mamy tu właściciela gospody, który mimo okupacji walczy o zachowanie francuskiego dobra narodowego, czyli wytwornej kuchni; żydowską burdelmamę, która w chwili grozy przeistacza się w elegancką hrabinę, aby pomagać działaczom podziemia; niemieckiego oficera Hansa, który okazuje się być porządnym człowiekiem i delikatnego pianistę, który porzucił marzenia o sztuce dla walki o kraj. Wszystkie te postaci mają w sobie sympatyczne rysy, ale były też takie, które doprowadzały mnie do szczytu irytacji. I o ile Ludo bardzo wyrozumiale traktował zachowania Stanisława Bronickiego, to dla mnie polski arystokrata, który w momencie wybuchu wojny wycofuje się z życia i każe się sobą opiekować córce zasługuje tylko na pogardę. Podobnie jak jego żona, która nie potrafi żyć inaczej jak tylko na poziomie, do którego przywykła. W ogóle sposób przedstawienia Polaków przez Gary'ego był tutaj bardzo ciekawy. Zwraca on uwagę na typowe dla polskiej arystokracji poczucie bycia kimś wyjątkowym, oderwanie od realiów prawdziwego życia i niejaką fanfaronadę w zachowaniach. Tracenie pieniędzy, których się nie ma, teatralne gesty, bujanie w chmurach- oto cechy rodziny Bronickich. Mnie one denerwowały, ale może francuski czytelnik odbiera je inaczej. Bardzo podobał mi się sposób, w jaki Gary pisze o wojnie; zupełnie inaczej niż w literaturze polskiej. Nie ma tu dramatyzmu, męczeństwa, czy podkreślania okrucieństwa. To dla bohaterów czas próby, z którego każdy wychodzi z jakąś twarzą. I nawet po wyzwoleniu, kiedy przychodzi czas rozrachunków, nie wszyscy zostają ocenieni właściwie. Myślę, że najlepszym komentarzem do wydarzeń przedstawionych w tej powieści są latawce budowane przez Ambrożego. Każdy jest inny, ale wszystkie wzbijają się wysoko w niebo. Są wolne, ale trzymane na sznurku. I tylko niektóre urywają się konstruktorowi i lecą gdzieś daleko, żeby po jakimś czasie zostać odnalezione jako kupka listewek i papieru. Tak samo jest z wolnością, o którą walczą bohaterowie. W dążeniu do niej można się roztrzaskać, ale chwila, kiedy się jej zakosztuje jest warta ryzyka. Szczególnie, że aby ją zdobyć trzeba najpierw pokonać zło. Obiecano mi w jednej z dyskusji na LC, że będzie to bardzo francuska książka i była. Emocje, które przy niej przeżyłam były dwojakie: radość i smutek, wzruszenie i groza. Po zamknięciu książki została we mnie nadzieja, że jednak nawet w strasznych czasach można próbować ocalić to, co w nas najcenniejsze- miłość, przyjaźń, szacunek do drugiego człowieka i wewnętrzne poczucie wolności.