W lipcu roku 1927 młody student chemii, Elias Canetti, był świadkiem historycznych wydarzeń – spalenia wiedeńskiego pałacu sprawiedliwości przez buntujących się robotników. W jednej z bocznych uliczek dostrzegł wówczas człowieka rozpaczającego nad płonącymi w pałacu aktami. Ta dziwna persona zdawała się nie zwracać uwagi na zagrożonych ludzi, opętana była jedynie myślą o trawionych przez ogień papierach. Obraz ten został Canettiemu w pamięci – zrozpaczony człowieczek stał się pierwowzorem głównego bohatera „Auto da fé”, profesora Piotra Kiena.

Kien jest bibliofilem bez pamięci rozkochanym w swoich książkach, ceniącym jednak swoją bibliotekę równie mocno, jak nienawidzącym ludzi. Z powodu swojej dobrowolnej izolacji, rygorystycznego planu dnia eliminującego choćby śladowy kontakt z bliźnimi, profesor jest również postacią zupełnie nieżyciową, naiwną i bezbronną jak dziecko. Nie potrafi zrozumieć motywów postępowania ludzi nie będących nim i nie zdaje sobie sprawy ze znaczenia ogromnych pieniędzy, które posiada – spadku po ojcu.

Swoistym kluczem do jego osobowości jest zdanie „w Kienie obudziła się dociekliwość, ciekawości nie znał”. Choć był zapalonym naukowcem i lubił drążyć i badać różne kwestie, brak mu było zachwytu dla otaczającego świata i otwartości, która jest jego podstawą. Jest w pewien sposób niekompletny, jego potężny, analityczny umysł przypomina ponure wnętrze jego wypełnionego książkami mieszkania, rozjaśnionego jedynie niewyraźnym światłem płynącym z okien w suficie. W jego głowie panuje półmrok prawie nigdy nie rozświetlany promykami ciepłych uczuć. Podobnie jak swój pierwowzór, rozpaczający człowieczek od akt, na próby oderwania go od świata książek i wciągnięcia w prawdziwe życie reaguje irracjonalnie i wręcz histerycznie (jak wtedy, gdy w noc poślubną Teresa w ramach zaproszenia do miłości bezceremonialnie strąca z łóżka jego książki).

Nie jest to jednak jedyna dziwaczna postać tej książki, a na pewno nie najbardziej odstręczająca. Zamiarem Canettiego, o czym sam pisał, było zaprezentowanie rozpadającego się świata – świata jego młodości – za pomocą zestawienia takich karykaturalnych, kompletnie różnych postaci. I chociaż stworzony przez pisarza obraz jest groteskowy i wydaje się absolutnie oderwany od rzeczywistości, mnie osobiście uderzyło i przeraziło odkrycie, że wszyscy bohaterowie reprezentują tu cechy, które posiada większość z nas, tyle że przejaskrawione. Podobnie jak postaci z „Auto da fé” tłumaczymy sobie na swoją modłę postępowanie innych, podobnie zdarza nam się przypisywać sobie cudze zasługi, podobnie otrząsamy się z poczucia winy, zrzucając odpowiedzialność na innych. I jeśli, zgodnie z myślą Stendhala, powieść jest zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu, to ta powieść Canettiego jest krzywym zwierciadłem. W którym każdy dostrzec może siebie samego, choć dziwacznie zniekształconego.

Doskonała powieść!

http://literackie-skarby.blogspot.com/2012/08/krzywe-zwierciado-przechadzajace-sie-po.html

W lipcu roku 1927 młody student chemii, Elias Canetti, był świadkiem historycznych wydarzeń – spalenia wiedeńskiego pałacu sprawiedliwości przez buntujących się robotników. W jednej z bocznych uliczek dostrzegł wówczas człowieka rozpaczającego nad płonącymi w pałacu aktami. Ta dziwna persona zdawała się nie zwracać uwagi na zagrożonych ludzi, opętana była jedynie myślą o...