Czytanie „Matki ryżu” momentami sprawiało mi ból. Ilość tragedii i nieszczęść zgromadzona między kartkami książki jest przytłaczająca. Początkiem tej rozpisanej na głosy czterech pokoleń sagi jest kłamstwo, jakim posłużył się Aja, by zdobyć żonę. Przypieczętował tym samym swój los i los swoich dzieci, wnuków i prawnuków. Bo jego młodziutka żona, Lakszmi, miała wojowniczą duszę i zamiast złamać ręce nad swoim losem, postanowiła, że jej dzieciom będzie lepiej niż jej.

Akcja powieści toczy się na Malajach i obejmuje między innymi dramatyczne wydarzenia związane z japońską okupacją w czasie II wojny światowej. Rozdziały poświęcone temu okresowi były chyba dla mnie najtrudniejsze, zwłaszcza, że Rani Manicka prowadzi bardzo plastyczną narrację, a wprowadzenie elementów realizmu magicznego podkreśla grozę i nieuchronność pewnych wydarzeń.

Okładkowy opis powieści zachwala ją między innymi jako „pean na cześć dzielnych i mądrych kobiet”. Istotnie, w sadze tej to kobiety grają pierwsze skrzypce. I owszem, są niezwykle dzielne, ale ich dzielność ma dość pejoratywny wydźwięk. Lakszmi w swojej zaradności jest na ogół bezwzględna i nie ma skrupułów, gdy do celu trzeba dążyć po trupach. Jej postawa wobec męża jest zrozumiała, ale pogarda, jaką wobec niego czuje, przeraża. Również jej stosunek do dzieci jest specyficzny – nie ma wątpliwości, że kobieta je kocha, ale jednocześnie swoją surowością w jakiś sposób je okalecza. Lakszmi zamieniła swoje serce w kamień. Była dzielna, była silna, była odważna, ale odmówiła sobie prawa do jakiejkolwiek słabości. Jej wybory położyły się cieniem na losach jej dzieci. Równie wyrazistymi postaciami jak Lakszmi są jej dwie synowe. Przy czym Rani jest najbardziej odpychającą bohaterką. Trudno znaleźć cokolwiek na jej obronę. Lakszmi budowała, Rani jest niszczycielką.

Losy Dimple, wnuczki Lakszmi, córki Rani, mają w sobie coś z tragedii greckiej – zdaje się, że każdy wybór kobiety ma zaprowadzić ją do nieuchronnego koniec. Ale to ona zaczyna gromadzić historię rodziny, choć nie potrafi wyciągnąć z błędów przodków właściwych wniosków. Dopiero jej córka, Nisa, w pełni czerpie z tych smutnych doświadczeń.

„Matka Ryżu” mimo egzotycznego miejsca akcji jest bardzo uniwersalną historią. Wydaje mi się, że w rodzinie każdego z nas krąży podawana z pokolenia na pokolenie historia niezwykłej kobiety, która w trudnych czasach potrafiła ochronić swoich najbliższych i być dla nich opoką. Nie określę tej powieści słowem piękna, bo moim zdaniem historia ta piękna nie jest. Jest w niej dużo mroku, smutku i złej miłości. Męscy bohaterowie w porównaniu z postaciami kobiecymi wydają się bezwolni niczym marionetki. Myślę jednak, że warto tę książkę przeczytać.

Czytanie „Matki ryżu” momentami sprawiało mi ból. Ilość tragedii i nieszczęść zgromadzona między kartkami książki jest przytłaczająca. Początkiem tej rozpisanej na głosy czterech pokoleń sagi jest kłamstwo, jakim posłużył się Aja, by zdobyć żonę. Przypieczętował tym samym swój los i los swoich dzieci, wnuków i prawnuków. Bo jego młodziutka żona, Lakszmi, miała wojowniczą...