Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej
- Kategoria:
- historia
- Wydawnictwo:
- Marginesy
- Data wydania:
- 2018-09-19
- Data 1. wyd. pol.:
- 2018-09-19
- Liczba stron:
- 480
- Czas czytania
- 8 godz. 0 min.
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788365973733
- Tagi:
- literatura polska literatura faktu historia przemoc seksualna II wojna światowa gwałt naziści ofiary
Seksualność w trakcie zbrojnego konfliktu najczęściej sprowadza się do przemocy: masowych gwałtów, zniewolenia, naznaczania. Doświadczenie seksualnej pracy przymusowej w nazistowskim burdelu nadal pozostaje w sferze tabu. Przemilczany pozostaje sam fakt istnienia systemu kontrolowanego nierządu, przemilczane są jego ofiary. Przemilczany jest też okres powojenny – czas, w którym wojenny los kobiet równał się z grzechem kolaboracji, kobiet, którym publicznie golono głowy za intymne relacje z wrogiem.
Historia seksualnych pracownic przymusowych w okresie wojny nigdy nie będzie klasyczną narracją. Prawdopodobnie nigdy nie stanie się też częścią polskiej pamięci zbiorowej. Jest już za późno. Mikrobiografie bohaterek tej książki pozostaną niedokończone. Rzadko zdarza się, żeby któraś z ofiar pozostawiła świadectwo, nikt też nie zadbał o to, aby zaświadczyły o swojej przeszłości. Powojenne milczenie o ich cierpieniu było najprawdopodobniej najsurowszą karą. Ich cierpienie pozostało niewypowiedziane.
Dotychczas nie było „odpowiedniego” momentu. Nadal tak zwani więźniowie asocjalni, homoseksualiści, ofiary przemocy seksualnej to „nieistotne wyjątki”. Strach było o nich mówić. Nie mogliśmy albo nie chcieliśmy o nich usłyszeć. Joanna Ostrowska wypełnia tę lukę.
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Oficjalne recenzje
Kiedy milczenie staje się receptą na niechcianą prawdę
Wojenne losy można rozpatrywać w kontekście relacji ofiara–tyran, ponieważ w takim czarno-białym postrzeganiu ludzkich zachowań łatwiej je oceniać. Proste jest osądzenie SS-mana, który wyrywał dzieci matkom i podrzucał je dla zabawy, podczas gdy jego kolega strzelał do nich jak do kaczek. To bez wątpienia musiał być zły człowiek. Za to matka, która się z nim szarpała, broniąc swego dziecka, i w efekcie poniosła śmierć, bez zastanowienia będzie oceniona jako osoba dobra. Takie zachowania nie wymagają dłuższej refleksji przy opiniowaniu, choć z psychologicznego punktu widzenia są niezwykle ciekawym obrazem człowieczeństwa. Co jednak z tymi, których wojenne wybory nie były tak jednoznaczne?
Joanna Ostrowska porusza temat prostytucji przymusowej w czasie drugiej wojny światowej. Słowo „przymusowa” jest tutaj kluczowe, bo choć przedmiotem transakcji stawało się ciało, zapłatą za nie było najczęściej jedzenie, a czy można mówić o wolnym wyborze wobec głodującej osoby, której oferuje się chleb za stosunek seksualny? Po ten chleb wyciągano ręce pozornie dobrowolnie, bo przecież można było go nie przyjmować. Ci, którzy te ręce wyciągnęli, zostali napiętnowani jako kolaboranci, jako nieetyczni i nielojalni wobec swoich rodaków i towarzyszy niedoli, z której wykupowali się, poświęcając własne ciało i godność.
Nie jest to literatura barwna ani tym bardziej sensacyjna. Jeśli ktoś poszukuje poruszających biografii więzionych w domach publicznych osób, opisów brutalności mężczyzn wobec kobiet, gwałtów czy zezwierzęcenia, nie znajdzie tego w tej książce. „Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w okresie II wojny światowej” jest wynikiem żmudnej pracy autorki nad ukazaniem obrazu człowieczeństwa, ani dobrego, ani złego. Seksualność została ukazana w warunkach wojny jako część przemysłu wojennego, kiedy cierpienie przyjęło formę bezosobową. Żeby przetrwać, by ochronić resztki swojej godności, trzeba było wyzbyć się emocji, zepchnąć je na dalszy plan, zacisnąć zęby i dostosować do tego, co przynosił los.
Autorka dokonała analizy procesu tworzenia domów publicznych dla SS-manów, Wermachtu, robotników przymusowych czy więźniów obozów koncentracyjnych. Istnieje duża liczba dokumentów opisujących plany rozmieszczenia burdeli w wielu miastach, raporty i dane archiwalne, brak jednak relacji ludzkich. Jeśli nawet udało się znaleźć kogoś, kto miałby tu coś do powiedzenia, byli to w większości mężczyźni, którzy nie przyznawali się do korzystania z usług tych burdeli, ale podawali relacje kolegów i znajomych. Kobiety znajdujące się w nazistowskich domach publicznych na terenach okupowanych pozostają anonimowe. Zostały osądzone, zaklasyfikowane jako rozpustne i jeśli tylko udawało się je po wojnie zdemaskować, ponosiły karę, którą wymierzali im rodacy. Zatem głodnemu kromka chleba powinna wydawać się obrzydliwa, jeśli ma płacić własnym ciałem? Co jednak, jeśli te kobiety były trzymane w burdelach siłą, bite za nieposłuszeństwo i karane brakiem jedzenia? Czy można było zrezygnować z takiej „pracy”, jeśli zostało się gruntownie przebadanym w celu wykluczenia chorób wenerycznych? Takie badania stanowiły inwestycję w towar i z pewnością nie można było zdecydować o sobie, jeśli w nazistowskiej machinie wojennej przeznaczono komuś prostytucję.
Książka ta poruszyła mnie, dała do myślenia, podając w wątpliwość postrzeganie wojny jako starcia dobra ze złem. Mimo że jest przepełniona suchymi faktami i danymi statystycznymi, a konkretne ludzkie losy stanowią jedynie formę dopełnienia opowiadanej historii, czytało mi się bardzo dobrze, nie byłam ani trochę znużona i właściwie tę dość obszerną książkę pochłonęłam w dwa dni. Zanim jednak ktoś postanowi sięgnąć po „Przemilczane…”, niech się dwa razy zastanowi, czego tak naprawdę oczekuje. Dla tych, którzy chcą poszerzyć swoją wiedzę o drugiej wojnie światowej, będzie to bogate źródło informacji, dla poszukiwaczy przygód i sensacji książka ta może okazać się nieodpowiednia.
Izabela Straszewska
Oceny
Książka na półkach
- 903
- 418
- 124
- 25
- 23
- 22
- 22
- 10
- 9
- 8
Cytaty
Bądź pierwszy
Dodaj cytat z książki Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej
Dodaj cytat
Opinia
Książka podoktorska Joanny Ostrowskiej Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej to bardzo rzetelny i zdyscyplinowany wywód, jak przystało na tekst utrzymany w poetyce naukowej z przypisami i obszerną bibliografią. Autorka przeprowadziła skrupulatne kwerendy archiwalne i zrekonstruowała dotychczasowy stan badań nad prostytucją i seksualną przemocą w trakcie drugowojennej gehenny. Ostrowskiej przyszło się zmagać z bardzo trudną i delikatną materią z uwagi na obrany temat, który po dziś dzień budzi etyczne kontrowersje. Milczą źródła, milczą ostatni świadkowie wydarzeń, milczenie paraliżuje też usta rodzinom ofiarom. Toteż z uwagi na niedostatek dokumentów nie lada sztuką i wyzwaniem okazała się próba snucia opowieści w oparciu o strzępki zachowanych materiałów źródłowych.
Autorka w swojej rozprawie przyjęła perspektywę herstoryczną, a więc taką, która wydobywa na światło dzienne szczątkowe świadectwa kobiet zmuszanych do pracy w domach publicznych dla nazistowskich notabli i oficerów SS, żołnierzy Wehrmachtu lub robotników przymusowych. Zorganizowana prostytucja była jednym z przejawów hitlerowskiej obsesji na punkcie czystości rasy, kontroli niechcianych urodzeń i strachu przed szerzeniem się chorób wenerycznych. Korzystanie z usług stale poddawanym badaniom lekarskich prostytutek miało stanowić gratyfikację za służbę i pracę na rzecz III Rzeszy. Wykorzystywane kobiety nie otrzymywały żadnego wynagrodzenia. Przypadły im jednak w udziale lepsze racje żywnościowe, garderoba i warunki mieszkaniowe.
Po wojnie te traumatyczne przeżycia kobiet zostały albo wyparte z pamięci jednostkowej albo stabuizowane w obawie przed społecznym ostracyzmem. Kobietom zmuszanym do świadczenia usług seksualnych nie przysługiwało bowiem miano ofiary, bo propagandowa retoryka akcentowała, że ich wybór był dobrowolny. Jednak Ostrowska z całą stanowczością podkreśla, że prostytutkami nie były tylko kobiety, które w przed wojną zawodowo trudniły się nierządem, ale też przypadkowe kobiety z ulicznych łapanek i przymierające głodem więźniarki z obozów koncentracyjnych. Cielesne spółkowanie z wrogiem, niezależnie od realnych okoliczności, w jakich do doszło aktu seksualnego, podlegało surowej ocenie moralnej i wymierzaniu sprawiedliwości na własną rękę. Próby sądzenia człowieka według uczynków, których dopuścił się w nieludzkich warunkach, jak uczy nas literatura czasu i wojny i okupacji, są nieuprawnione pod kątem etyki, ale co innego literatura, a co innego społeczeństwo potępiające antypatriotyczne postawy.
Przytaczane przez autorkę relacje są uzupełnianie o logicznie nasuwające się hipotezy, a czasami parafrazowane w celu uświadomienia odbiorcy, jakie szokujące treści kryją się między wersami biurokratycznego żargonu. Ostrowska posługuje się faktami historycznymi i poddaje je swobodnej interpretacji. Walorem jej pracy jest nie tylko zawartość merytoryczna, ale też wyważony i rzeczowy styl narracji humanistycznej. Język powściągliwy i lapidarny sprawia, że próżno szukać w tym tekście fragmentów epatujących drastycznością czy wulgarnością wbrew czytelniczym oczekiwaniom, które mógłby opacznie sprowokować temat pracy. W tym wypadku liczby i daty silniej niż słowa przemawiają do wyobraźni czytelnika.
Książka podoktorska Joanny Ostrowskiej Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej to bardzo rzetelny i zdyscyplinowany wywód, jak przystało na tekst utrzymany w poetyce naukowej z przypisami i obszerną bibliografią. Autorka przeprowadziła skrupulatne kwerendy archiwalne i zrekonstruowała dotychczasowy stan badań nad prostytucją i seksualną przemocą...
więcej Pokaż mimo to