Zdarza się tak chyba każdemu, że pewien pozytywny okres w życiu może nagle zostać popsuty przez błahe wydarzenie. Wszyscy również raczej doświadczyli sytuacji, kiedy dobry nastrój, w jaki wprowadza nas świetny film, zburzony zostaje przez marne jego zakończenie. Nie inaczej jest z książkami. To czego najbardziej w nich nie lubię to moment, gdy kończąc lekturę natknę się na myśli, o które nie posądzałbym autora, czytając jego dzieło do tej chwili.
"Przeszłość jako przedmiot wiary..." to praca zasługująca na wysoką ocenę. Wyższą, niż ta, którą wyrażam niniejszą opinią. Dlaczego, mimo wszystko, nie mogę być w zgodzie ze swoimi słowami? Otóż, obiecywałem sobie sporo po tej pozycji. Cenię erudycję Krzysztofa Pomiana, podoba mi się jego styl i historiozoficzne podejście. Uważam także, że problem "przeszłości jako przedmiotu wiary" ma szalenie ważne znaczenie, nawet, gdy nie do końca zdajemy sobie z tego sprawę. Kwestie teorii poznania, wiedzy o przeszłości, jako specjalnego rodzaju wiedzy o rzeczywistości, a wreszcie wiedzy, jako de facto wiary, implikują szereg fascynujących rozważań, które mają swoje znakomite omówienie w innych dziełach (polecam szczególnie twórczość Bertranda Russella). K. Pomian porusza się po tych niełatwych sferach myśli w sposób umiejętny, zdradzając przy tym talenty charakterystyczne nie tylko dla historyka.
Jeśli kogoś interesują wcześniej wymienione zagadnienia to powinien sięgnąć po tę nietuzinkową książkę.
Na koniec, tytułem wyjaśnienia tak niskiej oceny, dwa cytaty: "Teologia jest zatem nauką, ponieważ wyprowadza z danych rozumowi zasad wnioski, które orzekają o czymś, co jest mu nieznane"; "Rozum teologiczny musi więc podporządkować się objawieniu, ale czyniąc to, nie zaprzecza bynajmniej swojej naturze ani nie rezygnuje ze swej autonomii". Skomentowanie tego zajęłoby za dużo miejsca. Musi wystarczyć, że stwierdzenia takie są powodem ostatecznej oceny całości.

Zdarza się tak chyba każdemu, że pewien pozytywny okres w życiu może nagle zostać popsuty przez błahe wydarzenie. Wszyscy również raczej doświadczyli sytuacji, kiedy dobry nastrój, w jaki wprowadza nas świetny film, zburzony zostaje przez marne jego zakończenie. Nie inaczej jest z książkami. To czego najbardziej w nich nie lubię to moment, gdy kończąc lekturę natknę się na...

We wstępie do tej książki Autor zwraca uwagę na to, że jeśli nie rozumie się sposobu myślenia innych ludzi, to jeszcze nie znaczy, że są oni nieracjonalnymi i zacofanymi głupcami. Już za sformułowanie tej myśli należą się Pomianowi brawa, bo - mimo swojej takiej, a nie innej postawy życiowej - odnosi ją do epoki, z której umysłowością wyraźnie się nie zgadza. Taki grzech anachronizmu w postrzeganiu minionych wieków, zwłaszcza zaś średniowiecza, cechuje też niektórych uczonych, na szczęście jednak nie dotyczy Autora tej książki.

W pierwszej części pracy tematem jest średniowieczna historiografia, drugiej zaś filozofia średniowiecza. Zdecydowanie bardziej interesowała mnie więc część pierwsza i byłem trochę zawiedziony, że Pomian całkowicie odszedł od problematyki historiograficznej na dalszych stronach tej monografii. Na pewno po lekturze tej książki lepiej rozumie się myśl średniowieczną, zwłaszcza jej stosunek do czasu. Szkoda, że nie miałem okazji zapoznać się z tą pracą, gdy zdawałem na studiach egzamin z historii historiografii.

We wstępie do tej książki Autor zwraca uwagę na to, że jeśli nie rozumie się sposobu myślenia innych ludzi, to jeszcze nie znaczy, że są oni nieracjonalnymi i zacofanymi głupcami. Już za sformułowanie tej myśli należą się Pomianowi brawa, bo - mimo swojej takiej, a nie innej postawy życiowej - odnosi ją do epoki, z której umysłowością wyraźnie się nie zgadza. Taki grzech...

Najpiękniejsza książka o historiografii średniowiecznej jaką napisano.

Najpiękniejsza książka o historiografii średniowiecznej jaką napisano.