Wiele napisano książek o mechanizmie wprowadzenia stanu wojennego. Jacek Dukaj ceniony twórca polskiej fantastyki postanowił zmierzyć się z tą tematyką. Oczywiście jak na tego autora przystało odbyło się to w specyficzny sposób.. W swej powieści umagicznił wydarzenia, świat powieściowy został odrealniony, przybrał formę baśni, a obserwowana rzeczywistość jest widziana oczami dziecka. „Wroniec” to taka właśnie baśń o grudniu ’81. Książka sama w sobie posiada pewien dualizm. Zarówno jest to porywająca baśń o przygodach chłopca przeznaczona dla dzieci. Z drugiej strony pełna jest symboli, alegorii i wielu innych znaczeń, które potrafi odczytać jedynie dorosły. Bardzo niezwykła pozycja w dorobku Jacka Dukaja.

Adaś to główny bohater tej bajki, która nie zdarzyła się naprawdę. Adaś ma kilka lat. Mieszka z mamą, tatą, siostrzyczką, babcią i wujkiem w dużym mieście nad rzeką. Często wygląda przez okno, obserwując robotników chodzących po dachach bloków i przyglądając się telewizorom migającym w oknach innych mieszkań. Ale pewnej nocy jego życie się zmienia. Do mieszkania przylatuje wielki Wroniec, który porywa tatę Adasia i rani mamę. Babcia woła na pomoc sąsiada z dołu i prosi, żeby zabrał do siebie chłopca. Tej samej nocy babcia, siostrzyczka i wujek również znikają, a Adaś i Pan Beton muszą uciekać.

Tak właśnie rozpoczyna się opowieść o realiach stanu wojennego, widziana oczami dziecka. Pełna bajkowości, ale też koszmarów wędrówka przez miasto, które zdaje się pozostawać martwe. Fantastyczne postacie Milipantów, Suk, Szpicli czy Członków wypełniają karty książki, przeplatając się z szarością obywateli, stojących przez większą część życia w Kolejce. Od czasu do czasu pojawiają się kolorowi Cinkciarze lub Oporni, którzy w Podziemiu trzymają Amerykę. Brzmi oszałamiająco i kompletnie nierealnie. Owszem, ale taki właśnie jest świat "Wrońca".

Od pierwszego zdania uderza lekki i przystępny styl, jakim Dukaj operuje na potrzeby historii i wykreowanego świata. Nie uświadczy się we "Wrońcu" charakterystycznych dla pisarza skomplikowanych, wielokrotnie złożonych zdań, długich akapitów, nadmiaru pojęć i teorii. Wszystko zbudowane jest na zasadzie skojarzeń, symboli, między którymi znaleźć można wiele porywających gier językowych. Dzięki temu opowieść płynie, jawi się piekielnie dynamicznie.

Odnośnie samego zakończenia można je rozpatrywać z dwóch poziomów. Pierwszym jest poziom dziecka, w którym zakończenie jest pozornie szczęśliwe. Jednakże w dużej mierze czytelnik zorientuje się, że tak naprawdę chodziło o rodzinę. Wszelkie inne wydarzenia były tłem, ponieważ każde dziecko pragnie bezpieczeństwa, a takie zapewnia mu rodzina. Wówczas scena pojednania Wujka Kazka z ojcem nabiera dużego symbolizmu. Drugim poziomem jest oczywiście poziom dorosłego. Odbiorca starszy, bardziej doświadczony, o większym zasobie wiedzy, będzie potrafił wydobyć wszelkie "perełki", aluzje, mrugnięcia okiem i zabawy historią. Chociaż historia widziana oczyma dziecka jest tak porywająca, że nie w niejednym dorosłym odezwie się wewnętrzne dziecko. W pewnym momencie dorosły czytelnik nawet będzie chciał, aby ta historia potoczyła się inaczej, chociaż wszyscy wiemy jak dalej było.

Niezwykłe jest także samo wydanie "Wrońca". Twarda oprawa, interesująca ilustracja na okładce to tylko zwiastuny rysunkowej rewolucji, jaka ma miejsce w środku. Praktycznie na każdej stronie umieszczono genialne, abstrakcyjne grafiki autorstwa Jakuba Jabłońskiego, które świetnie uzupełniają całość.

Naprawdę godna polecenia powieść. Mimo, że nie mogę pamiętać wydarzeń z tamtego okresu to jednak wędrując wraz z Adasiem przez stan wojenny widziany oczami dziecka, czułem ciężką, bolesną atmosferę tamtych dni. To wspaniała opowieść, którą polecam wszystkim, bez wyjątku.

Wiele napisano książek o mechanizmie wprowadzenia stanu wojennego. Jacek Dukaj ceniony twórca polskiej fantastyki postanowił zmierzyć się z tą tematyką. Oczywiście jak na tego autora przystało odbyło się to w specyficzny sposób.. W swej powieści umagicznił wydarzenia, świat powieściowy został odrealniony, przybrał formę baśni, a obserwowana rzeczywistość jest widziana...