Książka prezentuje zbiór tekstów mających ambicję opisania Krakowa – nie tylko w sensie topograficznym czy urbanistycznym, ale też w wymiarze symbolicznym i duchowym. Kraków bowiem, już od czasów średniowiecznych, zapisał się w historii Polski nie tylko jako stolica, ale przede wszystkim jako parnas literacki – miasto poetów, którego wyjątkowa atmosfera, podgrzewana przez majestatyczne Stare Miasto, sprzyjała poetyckiej wenie. Był więc Kraków nie tylko stolicą Polski w sensie politycznym, co centrum polskiej kultury i jako taki właśnie zyskiwał sławę wśród artystów z całego świata, którzy ściągali pod Wawel, by osobiście chłonąć atmosferę tego miejsca. Dlatego w Metropolii Sarmatów znajdziemy nie tylko dzieła wybitnych polskich pisarzy, ale także utwory znamienitych autorów europejskich (Anglików, Niemców i Włochów). Miano metropolii Sarmatów zawdzięcza Kraków pisarzom staropolskim, tworzącym w języku polskim jak i łacińskim, zarówno wierszem, jak i prozą. Spod ich pióra wychodziły obszerne teksty o charakterze historycznym, diariusze, relacje z podróży, jak i pomniejsze urzędowe dokumenty, listy a nawet napisy na nagrobkach. Sława Krakowa podbudowana był również dziejami bajecznymi, znanymi ze średniowiecznych kronik legendami o mitycznych władcach grodu – Krakusie i Wandzie, których pamięci strzegą do dziś wznoszące się nad Krakowem majestatyczne kopce. Mit Krakowa jako matecznika Sarmatów i kolebki polskiej tożsamości kulturowej zasadzał się zatem na powszechnym przekonaniu o unikatowości tego miejsca, czego najdobitniejszym symbolem był usytuowany na wzgórzu zamek i królewskie grobowce.

Ambicją wszystkich utworów zawartych w antologii Metropolia Sarmatów było stworzenie spójnego obrazu wawelskiego grodu, jako miasta wyjątkowego pod wieloma względami, zarówno w wymiarze realistycznym, jak i duchowym. Dzięki obszernemu doborowi tekstów udało się stworzyć dynamiczną wizję Krakowa, z jednej strony zmieniającego się w obliczu nowych prądów kulturowych, z drugiej – stanowczo broniącego tradycyjnych i konserwatywnych wartości.