Oglądaliście film „Miasto ślepców”? Obraz stworzony przez Fernanda Meirellesa, inspirowany powieścią Jose Saramago, przedstawia wizję tajemniczej epidemii, która opanowała pewne miasto. Mieszkańcy z niewyjaśnionych przyczyn zaczynają tracić wzrok, a każdy kontakt z zarażonym powoduje chorobę. Niestety, specjaliści nie potrafią znaleźć lekarstwa na tę dziwną przypadłość, więc, aby zaraza nie rozprzestrzeniała się za szybko, postanowiono odizolować skażonych wirusem ślepoty.

Nie będę tu opisywać całej fabuły oraz analizować filmu, ale pamiętam ostatnie sceny- ludzie, którzy ocaleli wychodzą do miasta, a przed nimi rozciąga się makabryczny widok- wszystko zniszczone, obrabowane sklepy, po ulicach walają się śmieci, trupy, biegają dzikie zwierzęta – miasto zniszczone jak po wojnie. Ten obraz towarzyszył mi podczas lektury „Roku Potopu”, najnowszej powieści Margaret Atwood.

Akcja książki toczy się w nieokreślonej bliżej przyszłości. Atwood zaczyna narrację od roku dwudziestego piątego- Roku Potopu- Bezwodnego Potopu, w którym gatunek ludzki uległ zagładzie. Przez przypadek jednak ocalało kilka osób, wśród nich są dwie główne bohaterki Toby i Ren- kobiety, które, jeszcze przed Rokiem Potopu połączyła organizacja Bożych Ogrodników. To z ich perspektywy czytelnik poznaje futurystyczną przestrzeń, w której ludzie nie szanują przyrody i prowadzą konsumpcyjny tryb życia potępiany przez „Ogrodników”. Za to zostaną ukarani.

Mamy tu dwa światy- plebsopolię, którą zamieszkują pleboszczury- miejsce, w którym chodzi się do NowyTy i poprawia swoją urodę, walczy ze starością, zażywa cudowne mikstury. To tutaj w SekretBurgerze najesz się hamburgerów i napijesz pychakawy. To tutaj świat pędzi i gna, nie zwracając uwagi na naszych braci mniejszych, na naturę, którą niszczy, by sobie samemu życie udogodnić. To tutaj wykonywane są genetyczne eksperymenty, z których powstają lwiagniory, szopunksy, megarunosy i inne dziwne zwierzęta. To wreszcie tutaj będziesz miał zapewnioną rozrywkę dla ciała, seks, którego zapewne nigdy w życiu nie zapomnisz. W Świecie Złowszechnym mieszkały Ren i Toby, ale splot wypadków sprawił, że znalazły się po drugiej stronie barykady – trafiły do Bożych Ogrodników. Na ich czele stał Adam Pierwszy, a jego społeczność tworzyli Adamowie i Ewy, którzy buntowali się przeciwko cywilizacji, skorumpowanej policji korpusKORpu, która terroryzowała obywateli. Ogrodnicy byli wegetarianami, utrzymywali się z pracy własnych rąk, a środki do życia uzyskiwali z przetwarzania śmieci, które wyrzucali mieszkańcy plebsopolii. Członkowie tej ekologicznej sekty byli przekonani, że ludzkiej rasie grozi zagłada spowodowana przeludnieniem i ludzkim okrucieństwem. Z tej wizji byli wyłączeni Ogrodnicy, ponieważ to oni byli narodem wybranym, który miał przetrwać i na nowo zaludnić ziemię. Według Adama Pierwszego upadek człowieka dokonuje się na wielu płaszczyznach, który strąca nas z wyżyn szczęśliwego życia w pełne udręczenia otchłanie ludzkiej wiedzy. Bo to właśnie wiedza jest studnią, w której człowiek może już tylko pikować, poznając coraz więcej, ale nie stając się przez to szczęśliwszym.

Toby znalazła się u Bożych Ogrodników przez przypadek. Pracowała w SekretBurgerze. Blanco, jej szef, znany był z molestowania seksualnego swych pracownic. Toby udało się uciec. Została „porwana” przez Ogrodników. Na początku nie potrafiła sobie znaleźć u nich miejsca, nie podzielała wiary Adam Pierwszego i innych, ale z czasem zaprzyjaźniła się z Pilar- kobietą- zielarką, która nauczyła ją szacunku do każdej żywej istoty. To przy Pilar Toby poznała życie pszczół, zainteresowała się zielarstwem i hodowlą grzybów. Po niej przejęła pieczę nad ogrodem. Pilar to niezwykle ciepła postać, kobieta mądra i uczona. Jest chodzącym oceanem spokoju, sprawia wrażenie osoby pogodzonej z sobą i ze światem, bije od niej światło, przy którym wiele osób może się ogrzać. Niestety, jej sędziwy wiek dopomina się swego, więc z czasem odchodzi do Krainy Światła.

Ren jest młodsza od Toby. Dostała się do Ogrodników przez swoją mamę- Lucerne, która miała już dość życia ze swoim mężem w ZdrowoTechu i zapragnęła coś zmienić. Zakochała się w Zebie i wraz z córką uciekła za nim do Ogrodników. Ren jest typową nastolatką, na początku buntuje się przeciw zasadom panującym w ekologicznej komunie, ale szybko potrafi się przystosować. W międzyczasie poznaje Amandę, dziewczynę z plebsopolii i się z nią zaprzyjaźnia. Amanda zostaje również przyjęta do organizacji.
Postaci w „Roku Potopu” jest mnóstwo, a każda z nich jest warta uwagi. Atwood tworzy wyraziste portrety ludzi, którzy stoją nad przepaścią życia i nie wiedzą, w którą stronę pójść. Losy każdej z nich wzbudzają współczucie. Ren, Toby, Amanda- kobiety, które psychicznie i fizycznie zostały pokrzywdzone przez mężczyzn. Atwood jest znana z tego, że w swe teksty wplata wątki feministyczne. Historie tych kobiet, ich krzywdy, ale też więź, jaka się między nimi wytwarza, to ewidentny dowód na to, że kanadyjska pisarka wciąż jest nastawiona na kobiecą tematykę.
Warto również zwrócić uwagę na postacie męskie- Zeb, typowy outsider, facet od „brudnej roboty”. Nie potrafi żyć według narzuconych zasad, jest nie do sformatowania, ale bez niego Ogrodnicy nie mieli by łączności ze Światem Złowszechnym. Adam Pierwszy natomiast to założyciel i guru Bożych Ogrodników. Naucza swych wiernych miłości do natury i do siebie samych. W swoich przemowach do ludu ogrodniczego przekazuje prawdy o Bogu i jego wizji Bezwodnego Potopu. Ale jest to postać ambiwalentna, bo skoro naucza swych wyznawców, że wszelka wiedza i technicyzacja są złe, po co przechowuje laptopa?

„Rok Potopu” to powieść spekulatywna. Atwood jest wegetarianką i zagorzałą ekologiczką – kiedy tylko może stara się chronić naszą planetę. Razem z mężem wstąpiła do Partii Zielonych, a w jej biurze obowiązują przepisy Zielonego Protokołu, który mówi m.in. o tym, że można jedynie używać zrecyklingowanego papieru bezkwasowego, a krany są uszczelnione, by nie marnować wody. Co więc się może wydarzyć jeżeli nie przestaniemy tak marnotrawić zasobów natury? Spekulacje Atwood wydają się być jednak przesadzone, choć sama pisarka w jednym z wywiadów z zaskoczeniem stwierdza, że wiele z jej wizji zawartych w innych książkach, częściowo się sprawdziło. Najnowsza powieść jest mocnym głosem w dyskusji o globalizacji i związanych z nią zagrożeniach. Atwood stworzyła antyutopię, prezentując przy tym swoją nieograniczoną wyobraźnię (tutaj również słowa uznania dla tłumacza- Marcina Michalskiego, który wykazał się rewelacyjną intuicją, przekładając neologizmy wymyślone przez kanadyjską pisarkę). „Rok Potopu” to powieść odważna, zasiewająca ziarenko niepokoju. Autorka „Moralnego nieładu” nas ostrzega, ale nie daje recepty na uniknięcie Bezwodnego Potopu, zostawia czytelnika z otwartym zakończeniem, pozwalając na to, by historia dopisała koniec.

Oglądaliście film „Miasto ślepców”? Obraz stworzony przez Fernanda Meirellesa, inspirowany powieścią Jose Saramago, przedstawia wizję tajemniczej epidemii, która opanowała pewne miasto. Mieszkańcy z niewyjaśnionych przyczyn zaczynają tracić wzrok, a każdy kontakt z zarażonym powoduje chorobę. Niestety, specjaliści nie potrafią znaleźć lekarstwa na tę dziwną przypadłość,...