Nie należę do wielkich entuzjastów twórczości filmowej Lecha Majewskiego (ur. 1953) - uważam na przykład, że w swoim filmie z 1999 roku sportretował Rafała Wojaczka w sposób przerysowany, na siłę skandalizujący i przez to - niesłuszny. "Szczury Manhattanu" to jednak rzecz wcześniejsza (napisana w 1983 roku), która, patrząc obiektywnie, po prostu broni się literacko. Mamy do czynienia z alegoryczną opowieścią o samotności, przemijaniu miłości, życiu na pograniczu jawy i snu, zdrowia i szaleństwa, trzeźwego postrzegania rzeczywistości i wizji rodem z koszmaru.

Napisana jest w duchu egzystencjalizmu i przeniknięta iście camusowskim chłodem. Intertekstualne nawiązania do twórczości Alberta Camusa są jednoznaczne - wizja końca, manifestującego się poprzez inwazję szczurów na miasto ("Dżuma"), czy choćby zastosowanie narracji w drugiej osobie liczby pojedynczej ("Upadek"). Również sam bohater, którego imienia nawet nie poznajemy, portier w nowojorskim hotelu Waldorf-Astoria, wydaje się być jakimś wariantem Meursaulta z "Obcego", jego niedoskonałą wersją. Porzucony przez ukochaną, odczuwa coraz mniej, stopniowo pogrążając się w apatii i depresji. Różni ich jednak to, że w przeciwieństwie do Meursaulta, bohater "Szczurów Manhattanu" podejmuje walkę o własną podmiotowość, o własne odczuwanie, a niespodziewana zagłada miasta połączona ze zmasowaną inwazją szczurów staje się de facto jego zwycięstwem - ostatecznie zbliża go bowiem do ludzi, których dotąd nie znał, których obecności dotąd nawet nie odczuwał, gdy przyłącza się do grona uciekinierów, którzy w finale powieści formują szalony, nocny pochód ulicami Nowego Jorku. I jeśli portier z Waldorf-Astorii ocaleje, to tylko za sprawą tego, czego zabrakło Meursaultowi - jedynej osoby, która czyniła jego świat znośnym, samotnego kornecistę zwanego Chaimem, który dżwiękiem swojego instrumentu potrafił burzyć mury.

Książkę Majewskiego czyta się szybko - niespełna 150 stron, jednak wydrukowane dosyć dużą czcionką (wydanie z 2004 roku, nakładem poznańskiego wydawnictwa Rebis, kupione w Krakowie za 2 (!) złote polskie). Jednak "Szczury Manhattanu" to z pewnością jedna z tych lektur, które nie kończą się po przeczytaniu, bo immersyjnie zanurzają czytelnika w nie zawsze zrozumiałym świecie, a później zostawiają wiele do myślenia (czy to już? czy już staję się taki, jak bohater? czy nadejdzie zagłada, dzięki której, być może - ocaleję?)

Nie należę do wielkich entuzjastów twórczości filmowej Lecha Majewskiego (ur. 1953) - uważam na przykład, że w swoim filmie z 1999 roku sportretował Rafała Wojaczka w sposób przerysowany, na siłę skandalizujący i przez to - niesłuszny. "Szczury Manhattanu" to jednak rzecz wcześniejsza (napisana w 1983 roku), która, patrząc obiektywnie, po prostu broni się literacko. Mamy do...