„Noc ognia” to jedna z najbardziej intymnych opowieści autora „Oskara i pani Róży”. Historia, która – jak twierdzi Schmitt – wydarzyła się naprawdę, opowiada o podróży, którą autor odbył jeszcze przed rozpoczęciem swojej kariery pisarskiej.

Schmitt – wówczas 28-letni nauczyciel filozofii na Uniwersytecie Sabaudzkim – zostaje wciągnięty przypadkiem w intrygujący, filmowy projekt. Celem egzotycznej podróży na Saharę ma być zebranie dokumentacji i stworzenie scenariusza reportażu o życiu francuskiego mistyka Charlesa de Foucauld. Dla ambitnego, ale dość pogubionego w życiu młodego filozofa, podróż do Algierii ma być przede wszystkim przygodą dla intelektu. Przypadkowy udział w typowo turystycznej, lokalnej atrakcji – krótkiej wycieczce na Saharę – zamienia się jednak w nieoczekiwane spotkanie z Nieznanym. Nie będę zdradzać szczegółów, choć nietrudno się domyślić, że młodemu autorowi przyjdzie się zmierzyć nie tylko z naturą, ale głównie z własnymi, głęboko ukrytymi traumami.

Czy jedna noc wystarczy, by człowiek zupełnie zmienił postrzeganie otaczającego go świata? Schmitt podchodzi do swojej prywatnej epifanii z zaskakującą pokorą. Stara się dość uczciwie opisać towarzyszące mu emocje – strach, zwątpienie, dezorientację czy wreszcie irytację zachowaniem niektórych towarzyszy podróży. Warto zwrócić uwagę na podział ról w grupie, udającej się w pustynną podróż. Schmitt-dramaturg nakreśla opisywane charaktery, zdając się już z góry przydzielać im określone role. Mamy więc grupę intelektualistów, naukowca, sceptyka i pojedynczych uczestników wyprawy, którzy zdają się wierzyć w jakąś większą Siłę. Ciekawą postacią w tym gronie jest przewodnik – młody, zaradny Tuareg, publicznie manifestujący swoje własne wierzenia. Co istotne, to właśnie jemu w tej historii przypadnie niejako rola Mistrza, wprowadzającego i domykającego pustynny rytuał.

„Noc ognia”, pomimo minimalistycznej formy, może być odczytywana na wiele sposobów. W konstrukcji fabuły widać rękę Schmitta-dramaturga a samą opowieść możemy potraktować jako współczesny moralitet. Kolejne etapy podróży, podobnie jak akty dramatu stopniują napięcie i płynnie zmierzają do rozstrzygającego finału. Ze względu na tematykę, powieść bywa często porównywana do sztandarowych dzieł Coelho, chociaż autor „Nocy ognia” zdaje się mocno odżegnywać od newage´owego mistycyzmu. Wydaje się, że w przeciwieństwie do autora „Alchemika”, Schmitt raczej nie rości sobie prawa do bycia autorytetem. Unika moralizowania i wyraźnie zaznacza swoje wątpliwości. Dodajmy jeszcze, że fani twórczości francuskiego filozofa znajdą w „Nocy ognia” odpowiedź na pytanie o źródło pewnych motywów tematycznych, regularnie pojawiających się w jego powieściach i dramatach (tu np. śmierć).

W trakcie czytania nasuwa się wrażenie, że samemu autorowi zależy przede wszystkim na podkreśleniu uniwersalizmu opowieści. „Noc ognia”, zależnie od perspektywy i światopoglądu Czytelnika, może być opowieścią o nawróceniu lub zachowaniu człowieka w tzw. sytuacji granicznej. Może być też – co wydaje mi się najbardziej prawdopodobne – prostą, ale znaczącą przypowieścią o konieczności pokory wobec Natury i świata, który wciąż w dużej mierze pozostaje niezbadany.

Katarzyna Pryga