„Dalej” to zbiór rozmów, które Teresa Torańska przeprowadziła przed kilkunastu laty z kluczowymi postaciami polskiego życia publicznego. Ich tematy są najróżniejsze: od przegranych wyborów prezydenckich, przez obrady Okrągłego Stołu, aż do życia inteligenta w PRL-u. Co ich lektura miałaby dać czytelnikowi po tak długim czasie? Bardzo wiele – okazuje się, że wcale nie straciły one na aktualności.

Czytanie rozmów zgromadzonych w „Dalej” to doświadczenie szokujące w dwójnasób. Z pewnością zaskakuje to, jak wiele tematów, które dominowały w debacie publicznej i były źródłem gorących emocji, wciąż pozostaje aktualnych – bodaj najbardziej jaskrawym przykładem jest dyskusja o aborcji sprzed ponad piętnastu lat, która jak ulał pasowałaby do tegorocznych sporów wokół ustawy antyaborcyjnej. Czy to dowód na to, że w Polsce w ciągu ostatnich kilkunastu lat nie zaszły najmniejsze nawet zmiany? Nie – to raczej świadectwo olbrzymiej przenikliwości Teresy Torańskiej, która potrafiła poprowadzić rozmowę w taki sposób, aby naświetlić problem szeroki, uniwersalny, ponadczasowy; „Dalej” skrywa się pod szatą dialogów o sytuacji aktualnej – piętnaście lat temu – ale autorka zawsze drąży temat tak długo, aby dojść do wniosków, które bez trudu przetrwały próbę czasu.

Drugą rzeczą, która w książce zaskakuje, jest ogrom nadziei, z jaką rozmówcy Torańskiej patrzyli w przyszłość. W ich oczach wejście Polski do Unii Europejskiej było uwieńczeniem przemian ustrojowych i dowodem na pełen sukces transformacji. Kolejne lata miały być otwarciem ery zrównoważonego rozwoju społecznego, zakopywania różnic między biednymi i bogatymi, nieskończonym polem możliwości. Wszyscy wiemy już, niestety, że każde czasy mają swoje kryzysy, a cisza najczęściej zwiastuje burzę. „Dalej” pokazuje procesy historyczne z bardzo ciekawej perspektywy: w kwestii podsumowań przeszłości i opisywania teraźniejszości jest wyjątkowo przenikliwe, bo, jak już wspomniałem, Teresa Torańska potrafiła drążyć temat aż do całkowitego wyczerpania; jeśli chodzi natomiast o przewidywania na przyszłość, często bywa przesadnie optymistyczne, niemal naiwne. Większość rozmówców autorki przeżyła bardzo wiele, ale wciąż zachowywali nadzieję. Szkoda, że tak niewiele z ich marzeń się spełniło.

„Dalej” to ważna książka, której główna siła tkwi w tym, iż pozwala nabrać dystansu, spojrzeć na życie publiczne z odpowiedniej perspektywy. Pracę dobrego dziennikarza warto docenić zawsze, nawet jeśli miała miejsce przed piętnastu laty – rzetelność i talent Teresy Torańskiej sprawiają, że jej teksty wciąż pozostają wyjątkowo wartościowe.

Bartosz Szczyżański