Zwiódł mnie blurp, informujący, że Lee Yung-Myung jest autorem poczytnych książek historycznych. Mimo że wydarzenia powieści, która trafia w ręce polskiego czytelnika, dzieją się w czasie drugiej wojny światowej w japońskim więzieniu w Fukuoce to „Poeta, strażnik i więzień” jest raczej powieścią ahistoryczną, jej akcja mogłaby się rozgrywać na dowolnym kontynencie, w dowolnym systemie autorytarnym, poza nazwami własnymi trzeba by tylko wymienić na inną garderobę raz pojawiające się kimono i zastąpić koreańskie znaki podpisu pewnego listu nowym pomysłem. Przy solidnej dozie dobrej woli można nazwać tę cechę uniwersalnością, gdy komuś, jak mi, jej brak, powstają pytania, czy autor w ogóle mieszka w Azji (otóż chyba tak), albo czy od razu planował sprzedaż na rynkach zachodnich. Przez to wszytko po lekturze dręczą mnie rzeczy niezwiązane z jej przesłaniem, uwięziony poeta tęskni za zapachem antykwariatów i jazzową muzyką kawiarni, czyta Rilkego, Jammesa, Tołstoja, Szekspira i Biblię, zachwyca się Verdim i Schubertem, pod nosem nuci pieśń niewolników z Wirginii; incydentalny powiew Wschodu w pojedynczej linijce wspomnień z dzieciństwa: mandżurski poranek, dzieci puszczają latawce a mężczyźni polują z sokołami. Gdzie się podział ten tajemniczy, nieznany świat Orientu, gdzie zawieruszyła hermetyczna obca mentalność?

Natomiast samo zestawienie poezji i wojny jest wciągającym zamysłem, podobnie jak uczynienie głównym bohaterem powieści koreańskiego poety, postaci autentycznej i tragicznej, który skazany na dwa lata pozbawienia wolności za działalność wywrotową - a było nią pisanie wierszy po koreańsku - został zamordowany w japońskim więzieniu.

Poezja w tej opowieści stanowi siłę równie realną jak bombowce, zmienia ludzi, wpływa na ich wybory, życie, śmierć. Jest najmocniejszą stroną książki i to mimo że wiersze Yuna Dong-ju docierają do nas zniekształcone - polska książka stanowi bowiem tłumaczenie z tłumaczenia - i część utworów jest po prostu słaba. Niemniej wiara w potęgę poezji jest tu bezkresna, zaraźliwa i pobudzająca. Poezja staje się Absolutem, któremu warto oddać wszystko. Lee Jung-Myung w przemyślany sposób wkomponowuje w opowieść fragmenty wielu różnych utworów (poza koreańskim poetą wyłącznie z kręgu kultury europejskiej) i rozbudza czytelnicze apetyty na więcej, zwłaszcza ulubionych poetów Dong-ju: Reinera Marii Rilkego (u mnie na półkę planów trafiły „Zapiski Maltego Laurdisa Brigge") czy Francisa Jammesa (o tym francuskim poecie dzięki książce koreańskiego pisarza usłyszałam po raz pierwszy).

Ale jeśli chodzi o wykonanie to „Klub Dumasa" Arturo Pérez-Reverte'a jako wielka pochwała literatury (choć innego gatunku - powieści przygodowej) sprawdził się lepiej, u Lee Jung-Myunga brakuje i pisarskiej maestrii, i intelektualnego zaplecza. Porównania miedzy obydwiema książkami nasuwały mi się wyraźnie (bo przecież nie ma niewinnych czytelników), nie tylko dlatego, że każda z nich ukazuje potęgę sztuki słowa, obie dodają też do puli intrygę kryminalną i obie kreują światy fantastyczne w takim sensie, że w całości podporządkowują je nie logice lecz pomysłom autora.

Niestety choć czasami granica między literaturą piękną a popularną się zaciera, w tym wypadku nie została przekroczona, za dużo tu „przystojnych twarzy rozświetlających mroczne wnętrza” i półgłębokich życiowych prawd. Za to pełna suspensów intryga wykreowana jest umiejętnie, postać Yuna Dong-ju może wzbudzić w czytelniku prawdziwą tkliwość, a stronice, na których bohater zatraca sam siebie (najlepsze w powieści) są autentycznie poruszające.

Agnieszka Ardanowska