Dzwoni budzik w smartfonie. Budzisz się, otwierasz oczy i wstajesz z łóżka – jednym zrywem stajesz na nogi lub zwlekasz się powoli z półprzymkniętymi powiekami, niechętnie opuszczając swoje duże, eleganckie łoże z materacem posiadającym siedem stref komfortu (twardości). Następnie korzystasz z toalety, ubierasz jakąś sportową odzież i wychodzisz na szybki spacer z psem. Po powrocie bierzesz błyskawiczny prysznic, decydujesz, w co się ubierzesz i zjadasz ulubione śniadanie. Jeżeli jest to jeden z dni roboczych – idziesz do pracy (do szkoły lub na uczelnię), jeśli zaś weekend – możesz celebrować śniadanie do południa, prowadząc spokojną rozmowę z rodziną lub nadrabiając zaległości w lekturze albo przeglądając prasę (jeśli – jak pisząca te słowa – należysz do ginącego gatunku czytelników papierowych czasopism). Po południu (po zakończeniu pracy lub przewidzianych na ten dzień zadań) nawiązujesz kontakt ze światem, w sposób dla siebie właściwy i zgodny z osobistymi preferencjami – rozmawiasz z sąsiadką na balkonie, dzwonisz ze stacjonarnego telefonu do przyjaciela, piszesz esemesy do znajomej, a może wysyłasz mejle, tweety lub publikujesz posty na swoim blogu. Wieczorem przychodzą na kolację przyjaciele, rodzeństwo lub rodzice, a później rozmawiacie sobie w swobodnych pozach, popijając rozmaite chłodzące napoje. Dzień kończy się umyciem zębów (i może reszty ciała), nastawieniem budzika (albo radosnym zignorowaniem tegoż) i pełnym ulgi opadnięciem w chłodną, dobrze wywietrzoną pościel.

Tak - w bardzo dużym uproszczeniu - mógłby wyglądać jeden z niczym nie wyróżniających się dni życia przeciętnego Europejczyka żyjącego w drugiej dekadzie XXI w. W taki tonie i uwzględniając wymienione wyżej aspekty życia (choć może niekoniecznie w tej kolejności) prowadzi swoją opowieść o komforcie codzienności Greg Jenner, konsultant historycznych ambitnych programów w brytyjskiej telewizji CBBC (dziecięcym kanale BBC), w swojej błyskotliwej książce „Milion lat w jeden dzień”. Czy zdajesz sobie bowiem sprawę, Czytelniku, że Twój codzienny komfort i wygoda to zasługa miliona lat zmagań ludzkości z wyzwaniami codziennej egzystencji? Rzeczy, które używasz na co dzień, nie poświęcając im żadnej myśli i uznając je za oczywiste, wcale takimi nie były dla ludzi żyjących kilka tysięcy, kilkaset a nawet kilkadziesiąt wcześniej. Zresztą czy ktokolwiek z nas, zwykłych zjadaczy chleba przypuszczał na początku tego tysiąclecia, że za dekadę praktycznie każdy człowiek będzie mógł nosić przy sobie niewielką rzecz, która jednocześnie będzie notatnikiem, encyklopedią, skrzynką pocztową, budzikiem, stoperem, aparatem fotograficznym, dyktafonem, latarką, radiem, odtwarzaczem muzyki i filmów, kalkulatorem, mapą, zegarkiem, mini maszyną do pisania, urządzeniem lokalizującym (cel, ale i właściciela tejże rzeczy), a nawet lusterkiem, nie wspominając już nawet o takiej oczywistości, jak przenośny aparat telefoniczny?

Autor książki z pasją i niezwykle ciekawie opowiada historię wynalezienia przedmiotów codziennego użytku oraz przedstawia ewolucję naszych nawyków. Tom, który czyta się jak najlepszą powieść - czasem kryminalną, niekiedy obyczajową a innym razem rasowy thriller - zawiera intrygujące odpowiedzi na wiele pytań, w tym następujące: czemu miało służyć oczyszczanie jamy ustnej za pomocą zwierzęcego moczu w Indiach, w jakiej roli występowały psy na dworze francuskim, co powstało w wyniku skąpstwa roztargnionego księgowego z sanatorium, pomagającego w kuchni czy po co w pokojach umieszczano bochny chleba namoczone w terpentynie. Z tomu tego wyciągniemy także krzepiące wnioski w kwestii niepowtarzalnego komfortu i bezpieczeństwa własnej codziennej egzystencji, gdy uświadomimy sobie, że jeszcze kilka wieków temu upodobanie do modnego stroju, zachowania osobistej higieny czy pragnienie wygodnej toalety wodnej mogłoby nas kosztować zdrowie, a nawet życie. Ponadto, zaręczam, będziemy błogosławić swojego stomatologa, a podczas kolejnej wizyty z radością poprosimy o dopisanie kosztów znieczulenia do rachunku.

Warto docenić niezwykłą pracę badawczą Grega Jennera, który w książce wykorzystał anegdoty i fakty historyczne, zbierane przez dziesięć lat. W tekście widoczny jest także nie tylko ogrom informacji, zwięzłość i zaskakująco lekkie pióro autora (o czym za chwilę), ale także jego umiejętność łączenia ze sobą wielu faktów w fascynującą i wciągającą opowieść. Uważny czytelnik zorientuje się w trakcie lektury, że do stworzenia tej publikacji wykorzystano setki materiałów źródłowych i opracowań, których wykaz, jak podaje na końcu tomu autor, można znaleźć na jego stronie internetowej. Dla zainteresowanych tematem interesująca okaże się bez wątpienia wybrana bibliografia podana w książce, z której część pozycji dostępna jest także w polskim przekładzie. Jedynym zastrzeżeniem w odniesieniu do tego świetnego tytułu może być wzmiankowany wyżej specyficzny styl, w jakim praca została napisana. Pomijając popkulturowe odniesienia, niekoniecznie zrozumiałe dla starszych czytelników, stanowiące atut książki (nadają jej lekkość i żartobliwy ton), zwroty i porównania czy analogie używane przez autora, w założeniu humorystyczne, w niektórych momentach stają się rubaszne, a nawet przekraczają granice dobrego smaku. Wydaje się, że Jenner chciał w ten sposób przekonać do książki młodych ludzi, do których kieruje porozumiewawcze mrugnięcia oka. Oczywiście kwestia jest dyskusyjna i może być różnie odebrana w zależności od wieku, doświadczeń, preferencji czytelniczych, zawodu czy nawet osobistej wrażliwości czytelnika. Jednakże, moim zdaniem, nie odbiera to woluminowi wartości poznawczej, a może tylko stanowić lekki dyskomfort dla bardziej wymagającego czytelnika.

Polecam entuzjastycznie (z zastrzeżeniem jak wyżej), bowiem dawno nie czytałam tak zabawnej i wciągającej, a jednocześnie rzetelnie przygotowanej książki popularnonaukowej.

Jowita Marzec