Gdy przed rokiem recenzowałem „Minimalizm po polsku" - debiutancką książkę Anny Mularczyk-Meyer, nie kryłem entuzjazmu. Idee minimalizmu zostały tam zaprezentowane bardzo przekonująco i atrakcyjnie, zachęcając czytelników do oczyszczenia swojej przestrzeni życiowej ze zbędnych przedmiotów, zajęć i zobowiązań. Powoływanie się przez autorkę na przykłady z własnego życia dodawało lekturze wiarygodności, tym bardziej, że mieliśmy do czynienia ze spokojnym, precyzyjnym stylem, który naprawdę mógł się podobać. Dlatego gdy przeczytałem, że ukaże się kontynuacja „Minimalizmu...” – czyli omawiany „Minimalizm dla zaawansowanych” - byłem pewien, że i ta książka przypadnie mi do gustu. Może nie aż tak, jak jej poprzedniczka, ale z pewnością nie spodziewałem się rozczarowania. Tymczasem ono właśnie towarzyszyło mi w coraz większym stopniu podczas lektury.

Książki o charakterze, nazwijmy to, poradnikowym, najczęściej irytują mnie swoim schematyzmem, gdyż od pierwszych stron zaznacza się jasny podział ról: autor występuje jako pewny siebie trener, a czytelnikowi najczęściej przypada rola zagubionej ofermy, której trzeba pomóc, ponieważ „nie potrafi schudnąć” czy porządnie posprzątać mieszkania. Anna Mularczyk-Meyer na szczęście odchodzi od tego schematu, tyle że w nie najlepszą stronę. Wprawdzie niczego czytelnikowi nie narzuca, nawet wyraźnie nie sugeruje, ale za to sama występuje poniekąd w roli „ofermy”. Jej nowa książka to swego rodzaju spowiedź, czy raczej bardzo osobiste wyznanie, w którym autorka z rzadko spotykaną otwartością opisuje swoje kompleksy i problemy oraz drogę do ich pokonania. Z pomocą, choć niebezpośrednią, idei minimalizmu.

Dowiadujemy się po kolei o jej problemach z zaniżoną samooceną, zakupoholizmem, pracoholizmem, kompulsywnym gromadzeniem przedmiotów, niezdrowym odżywianiem, zakłóconymi relacjami z bliskimi. Jej opowieść uzupełniają wywiady z kilkorgiem znajomych, którzy borykali się z podobnymi troskami, i również skutecznie sobie z nimi poradzili. Pięknie. Tyle tylko, że w porównaniu z „Minimalizmem po polsku” zabrakło tu jakiejś szerszej perspektywy, a także intelektualnego i kompozycyjnego szlifu. Ta opowieść o radzeniu sobie z życiowymi bolączkami wydała mi się zbyt przyziemna, jednostkowa, a przez to nużąca, momentami też dość banalna, wręcz zbliżona do artykułów w prasie kobiecej. Rozumiem dążenie do prostoty przekazu, właśnie za to między innymi chwaliłem pierwszą książkę autorki, jednak tym razem otrzymaliśmy – wbrew tytułowi – rzecz zdecydowanie zbyt uproszczoną, stanowczo za mało uniwersalną i tylko luźno dotyczącą minimalizmu.

Szkoda, że godna podziwu szczerość i otwartość autorki przyniosła tak skromne owoce. Z drugiej jednak strony minimalizm okazuje się tematyką bardzo trudną do zaprezentowania w sposób atrakcyjny i oryginalny. Dowodu dostarcza choćby książka „Mniej. Intymny zakupowy portret Polaków” Marty Sapały. W trakcie jej lektury poddałem się, gdyż okazała się męczącą wyliczanką przedmiotów, od których kupna kilkadziesiąt osób powstrzymywało się w ramach trwającego rok eksperymentu. „Minimalizm dla zaawansowanych” nie jest tak powierzchowny i płytki jak „Mniej...”, jednak wszystkim zainteresowanym tematem nadal gorąco rekomenduję wyłącznie pierwszą książkę Anny Mularczyk-Meyer;  prawdziwie pouczającą i inspirującą, tak jak dzieła guru minimalizmu Leo Babauty.

Bogusław Karpowicz