„Nie można mieć jednego serca do nienawiści, a drugiego – do miłości. Człowiek ma jedno, więc zawsze myślałam o tym, jak to serce ocalić.”

Wojna. I kobiety. W większości: młodziutkie dziewczyny. Komsomołki. Ochotniczki. W większości nie chciano ich na froncie. Odmawiano im. Oganiano się od nich. A one nie odpuszczały. Próbowały jeszcze raz. I jeszcze. Dobijały się coraz wyżej. Aż wreszcie dostawały powołanie. Nie wyobrażały sobie, że może być inaczej. Romantyzm młodości? Głupota? Idea ważniejsza od życia? Różnie. I różne były ich wojenne doświadczenia. Chociaż wszystkie wstrząsające. Trudne do wyobrażenia. Trudne do przeżycia. Wtedy. I później.

„Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” to pierwsza książka noblistki w dziedzinie literatury z 2015 r. To książka – świadectwo. Aleksijewicz prawie całkowicie oddała głos kobietom, które brały udział w II wojnie światowej. I ten głos stanowi o sile rażenia książki. Ich łzy, przemilczenia, próby nazwania. Ich traumy. Wojna, o której mówią jej uczestniczki, często pozbawiona jest patetycznego zadęcia, odarta z heroizmu wielkich słów. To przepełniona cierpieniami, bólem, zmaganiem ze słabościami i nadludzkim wysiłkiem frontowa codzienność. To własna wojna świadomie odrzucanej kobiecości z fizjologią, emocjonalnością, marzeniami… To, często, po wojennych tragediach, dalsze tragedie czasu pokoju.

Obraz wojny, który dostajemy, namalowała wojenna rzeczywistość, doświadczenia lat powojennych każdej z kobiet i czas. I tak odczytywałam te wspomnienia.

Jedyne, co moim zdaniem, umniejsza wartości tej pozycji, to zbyt dużo, zwłaszcza w rozdziale I, łez i wrażliwego serca autorki.

„Żeby tak dożyć… Po wojnie – jacy to będą szczęśliwi ludzie! Jakie zacznie się szczęśliwe, piękne życie! Ludzie, którzy tyle przeżyli, będą się nawzajem żałować. Kochać. To będą inni ludzie. (…) Ludzie jak dawniej nienawidzą się nawzajem. Znowu się zabijają. To właśnie jest dla mnie niepojęte…”

PS
1. Poznając wojenne tragedie tych kobiet, pełne krwi, smrodu, brudu, głodu i zmęczenia, często miałam przed oczami wizerunek Marusi z "Czterech pancernych", radzieckiej sanitariuszki: radosnej, czyściutkiej, w dopasowanej spódniczce i botkach...
2. Niejako bonusem do kobiecych wspomnień były ich relacje dotyczące wykonywania najbardziej kontrowersyjnych rozkazów Stalina: rozkazu nr 227 "Ни шагу назад!" i nr 270 - rozkazu walki do końca pod groźbą śmierci dla walczących i kary więzienia dla ich rodzin, bo „nie ma sowieckich jeńców wojennych, są tylko zdrajcy”.

„Nie można mieć jednego serca do nienawiści, a drugiego – do miłości. Człowiek ma jedno, więc zawsze myślałam o tym, jak to serce ocalić.”

Wojna. I kobiety. W większości: młodziutkie dziewczyny. Komsomołki. Ochotniczki. W większości nie chciano ich na froncie. Odmawiano im. Oganiano się od nich. A one nie odpuszczały. Próbowały jeszcze raz. I jeszcze. Dobijały się coraz...