"Świat wczorajszy" nie jest typowym spisaniem własnego życia, wzbogaconym o kilka pikantnych smaczków, dodanych ku uciesze gawiedzi i gwoli zwiększenia sprzedaży. Los Zweiga był bowiem nieodłącznie związany z losem Europy, a ten przejawiał w pierwszej połowie XX wieku szczególną burzliwość. Jest to zatem biografia artystyczna, intelektualna i w końcu, zdecydowanie wbrew woli autora, polityczna.
Pojawiają się tu wprawdzie znane nazwiska, a właściwie ich zatrzęsienie, bo Zweig obcował osobiście z największymi umysłami swych czasów. "Świat wczorajszy" to jednak przede wszystkim głos humanizmu w stylu Anatola France'a, który, co ciekawe, sam pojawia się na kartach tej książki jako dystyngowany staruszek, z niedoścignioną elegancją opowiadający sprośne dowcipy. To wielki manifest, głos protestu, któremu siły dodał jeszcze wpisujący się weń tragiczny koniec pisarza. To w końcu wyraz głębokiej nostalgii za Europą, której już nie ma i której nigdy więcej nie będzie; właśnie nostalgii, bo Zweig widział w sobie obywatela Europy i świata, a jego paneuropejska i kosmopolityczna postawa jest nieprzejednana i ulega jedynie umocnieniu w obliczu miażdżącej przewagi ruchów o kierunku przeciwnym.
Rozsądek, umiar przemawiają przez Zweiga. Gdyby koło historii potoczyło się inną, mniej wyboistą drogą, zostałby zapewne na starość wzorowym stoikiem. Na drodze do tego wzoru napotkał jednak zezwierzęcenie, wobec którego nie zdołał zachować obojętności.
Oczywiście, jest tu idealizm, który chwilami zahacza o naiwność, zwłaszcza w utopijnym opisie Europy przełomu wieków, kiedy to powiela Zweig błąd Montaigne'a, obiektywizując własne, zdobywane w cieplarnianych warunkach doświadczenia. Ale jego idealizm jest przynajmniej konsekwentny.
Trudno nazwać za to naiwną daną przez autora w kilku wierszach, lecz przenikliwą analizę procesów historycznych i społecznych, podsycanych przez grupy interesów dążące do konfliktów zbrojnych na dużą skalę.
Można się tu nawet doszukać elementów teorii geniuszu, choć nie zostaje ona wprost sformułowana.
I nawet jeśli niektóre wydarzenia, szczególnie zaś liczne zbiegi okoliczności, to efekt licencji poetyckiej, a niektórym spośród uwielbianych przez siebie postaci nieledwie przyprawił Zweig anielskie skrzydła, mówiąc o nich z jawnym nadużyciem wielkich kwantyfikatorów, to jako czytelnik ochoczo godziłem się na te zabiegi, urzeczony elegancką i przejrzystą narracją, a przede wszystkim wyzierającą spod niej szlachetną myślą.

"Świat wczorajszy" nie jest typowym spisaniem własnego życia, wzbogaconym o kilka pikantnych smaczków, dodanych ku uciesze gawiedzi i gwoli zwiększenia sprzedaży. Los Zweiga był bowiem nieodłącznie związany z losem Europy, a ten przejawiał w pierwszej połowie XX wieku szczególną burzliwość. Jest to zatem biografia artystyczna, intelektualna i w końcu, zdecydowanie wbrew...