tylko wnętrzności, „nasze” wnętrzności…

W „Potępieniu Paganiniego” Anatolij Winogradow kreśli obraz wirtuoza skrzypiec, który „straciwszy głos, nauczył SKRZYPCE wyrażać całą głębię swych myśli i uczuć”. W jego wirtuozerii współcześni mu doszukiwali się szarlatanerii twierdząc, że struny jego skrzypiec zostały zrobione z „jelit żony, którą zamęczył i zabił”.

Nie bez powodu przywołuję tu te cytaty, ponieważ „Wróżenie z wnętrzności” Wita Szostaka, który – jak wiadomo – również gra na skrzypcach, jest w moim odczuciu próbą i to całkiem udaną wyrażenia tych lęków i niepokojów, które drzemią chyba w każdym z nas, a które umiejscowione są gdzieś w naszym wnętrzu, w naszych trzewiach. A takie uzewnętrznienie tego, co jest niewidoczne dla zewnętrzności, nie jest sprawą łatwą.

Narratorem książki w związku z tym jest ktoś niezwykły, ktoś zamknięty w swoim wnętrzu, ktoś leczony „w domu dla zmęczonych dusz”, którego dusza „schowała się w ciemny kąt i nawet przez oczy nie dało się jej wypatrzyć”, ktoś kto wie, „że słowa zużywają się i kiedy zbyt często mówimy, to może ich zabraknąć na rzeczy naprawdę ważne”.

Tym narratorem jest szepczący Błażej, głupi brat mądrego brata Mateusza.
Książka jest właściwie o Mateuszu i o jego żonie Marcie oraz o życiu, jakie wiodą razem gdzieś w Beskidach, w zapomnianej miejscowości z nieukończonym uzdrowiskiem, na kupionym przez nich dworcu kolejowym, do którego nigdy nie przyjeżdżały pociągi.

Błażej, ten „nasz” Błażej i „tylko” Błażej nie komunikuje się ze światem Marty i Mateusza, dość szczegółowo jednak, subtelnie i z wyjątkową wrażliwością potrafi wyrażać swoje myśli i uczucia opowiadając czytelnikowi ich, ale też i swoją historię.

Czytelnik poznaje więc historię Mateusza i Marty widzianą oczami „tylko” Błażeja, Błażeja, który w pewnym momencie, zadając sobie pytanie, dlaczego właśnie jego to spotkało („trudne sobie życie wybrałeś, Błażeju, za trudne” – słowa jego matki) – nie potrafi na nie odpowiedzieć, w pełni akceptując tę swoją ułomność nie wiadomo skąd.

Nie ma w opowieści tej dialogów, pojawiają się jedynie zdania usłyszane przez Błażeja bądź opisy sytuacji, których Błażej był niemym świadkiem, przez co można odnieść wrażenie, że mamy do czynienia nie tyle ze słowami, co z MUZYKĄ i to muzyką wygrywaną na skrzypcach, na instrumencie, który oprócz tego, że ma „duszę”, jak żaden inny swym brzmieniem i barwą potrafi zbliżyć się do brzmienia głosu ludzkiego, uderzając jednak w inne zmysły, wymagający od słuchacza innej uwagi i wrażliwości.

Opowieść Błażeja, wywróżona z wnętrzności jest opowieścią smutną, melancholijną. I choć można w niej dostrzec łagodność i subtelność, które niesie ze sobą pogodny i ufny szept, są również momenty niepokojące, pełne napięcia i wyczekiwania, i wreszcie krzyku lub – w przypadku rezygnacji - choćby żalu – bo przecież, a Błażej o tym wie - niektórych wspomnień, zwłaszcza tych z dzieciństwa, kiedy byliśmy zapatrzeni w świat dorosłych, ufni i otwarci - nie da się WYGŁADZIĆ: one „krążą pomiędzy wnętrznościami, raniąc je ostrymi krawędziami”, stąd i krzyk, i żal.

Nieutulony żal i ból, i rodzące się z nich lęki niczym łkanie skrzypiec towarzyszą chyba każdemu z nas. Jednak nie każdy z nas zdaje sobie z tego sprawę, koncentrując się być może bardziej na swej powierzchowności, widzianej i odbieranej przez zewnętrzność tu i teraz niż na swym wnętrzu, na wnętrznościach splątanych i poranionych, pełnych niewygładzonych wspomnień.

Emil Cioran próbując zdefiniować szczęśliwe życie, zauważa prostą zależność. A mianowicie twierdzi, że „jeśli chce się być szczęśliwym, nie wolno gmerać w pamięci”. Po przeczytaniu „Wróżenia z wnętrzności” nie pozostaje nic innego, jak tylko się z tym twierdzeniem zgodzić.

Zachęcam do sięgnięcia po tę książkę, choć jest to opowieść smutna.

tylko wnętrzności, „nasze” wnętrzności…

W „Potępieniu Paganiniego” Anatolij Winogradow kreśli obraz wirtuoza skrzypiec, który „straciwszy głos, nauczył SKRZYPCE wyrażać całą głębię swych myśli i uczuć”. W jego wirtuozerii współcześni mu doszukiwali się szarlatanerii twierdząc, że struny jego skrzypiec zostały zrobione z „jelit żony, którą zamęczył i zabił”.

Nie bez...