Czeski humor jest bardzo specyficzny, zwłaszcza dla kogoś, kto wcześniej nie miał styczności z powieściami tworzonych przez naszych południowych sąsiadów. Tak, przyznaję się, że do tej pory nie czytałam tych książek i dlatego też z ogromną ciekawością podeszłam do „Arystokratki w ukropie”, drugiej części cyklu książek o losach rodziny Kostków, która dziedziczy w Czechach tytuł szlachecki oraz zamek.

Na szczęście dla takich czytelników jak ja, czyli „świeżych” w temacie rodziny Kostków, ich służby i innych pracowników, na samym wstępie powieści został dodany słowniczek z imionami i charakterystyką najważniejszych postaci. Dzięki tej ściądze w szybki sposób poznajemy poszczególnych bohaterów i ich znaki szczególne, tak bardzo uwypuklone przez autora. I tak dalsze zapiski Marii Kostki, przyszłego ducha nawiedzającego zamek, koncentrują się na próbach utrzymania posiadłości poprzez udostępnienie jej zwiedzającym. Jednak nie wszystko idzie zgodnie z planem, a niektóre atrakcje, jak słynna sala, gdzie brała ślub Helena Vondraczkowa, nie pomagają w zatarciu złego wrażenia, jakie robią właściciele zamku i ich pracownicy. Innymi problemami Kostków stają się również m.in. skąpstwo ojca głównej bohaterki, wygórowane ambicje Vivien, trudny charakter Józefa, orzechówka pani Cichej, coraz urojone choroby pana Spocka i zachowania Deniski. A wielkimi krokami zbliża się spotkanie arystokracji z księżną Dianą, na którym nie może zabraknąć Kostków ani znienawidzonego przez nich księcia Schwarzenberga...

Evžen Boček, twórca tej powieści, ponoć w swojej ojczyźnie jest uwielbiany, a w Polce już znany. Myślę jednak, że to hasło promujące „Arystokratkę...” to przejaw chyba czeskiej skromności, ponieważ książka jest na swój sposób genialna. Początkowo niektóre sytuacje opisane w powieści mogą wydawać się głupie, ale po wejściu w świat zamku Kostków nie można się nie roześmiać. Jak inaczej można zareagować na zachowanie Józefa, który nienawidzi zwiedzających i robi wszystko, aby ich wypędzić, czy ojca Marii, szukającego oszczędności zwykle tam, gdzie nie trzeba, opisywane przez dziewczynę w dzienniku z pełną powagą? Nie wspominając o dziwactwach Deniski, która uczy Vivien takich słów jak „psycho” czy „super”, aby później hrabina Kostka na każde pytania gości odpowiada tylko w taki sposób. Dodatkowo hipochondria pana Spocka czy uniwersalny sposób pani Cichej na wszystkie problemy, czyli orzechówka, od razu wywołują uśmiech na twarzy czytelnika oraz ciągły chichot przy lekturze. Dodatkowo w „Arystokratce...” wyłania się świat, gdzie liczą się tylko zyski i rozgłos, a społeczeństwo konsumpcyjne rozwija się w niekorzystnym dla nich samych kierunku. A jeśli jakiegoś problemu nie da się szybko rozwiązać, to pozostają dwa wyjścia – prozak (według pana Spocka) albo orzechówka (według pani Cichej). Muszę przyznać, że taki sposób krytyki współczesności, pełen ironii i jaskrawego przedstawienia poszczególnych wad, zrobił na mnie wrażenie.

Uwaga o czytaniu „Arystokratki...” w komunikacji miejskiej na własną odpowiedzialność jest trafna. Ja od siebie dodam, że książki tej lepiej nie czytać tez w nocy, ponieważ nie tylko potem trudno zasnąć, ale również trzeba uważać, aby nie obudzić domowników swoim przesadnie głośnym śmiechem. Panie Boček, czekam niecierpliwie na dalsze części o rodzinie Kostków!

Anna Wolak