Autorzy tej książki podjęli trud przedstawienia najważniejszych wydarzeń z historii Cesarstwa Bizantyjskiego począwszy od jego powstania aż do jego upadku. Jednakże historia powstania miasta Bizancjum sięga już VII w. p.n.e. gdy zaczynało jako kolonia założona przez Greków, na co autorzy również zwracają uwagę. Opisują także zmieniające się na przestrzeni wieków tło polityczne oraz społeczno-gospodarcze Bizancjum. Skupiają się także na stosunkach Cesarstwa z innymi państwami, toczonych przez nie wojnach, a także skomplikowanej sytuacji wewnętrznej, które z czasem przyczyniły się do osłabienia państwa. Książka ta jest napisana przystępnym językiem i zawiera wiele ciekawostek dotyczących Bizancjum. Jej dodatkowym walorem są opatrzone komentarzami zwarte w niej ilustracje i zdjęcia. Polecam.

Autorzy tej książki podjęli trud przedstawienia najważniejszych wydarzeń z historii Cesarstwa Bizantyjskiego począwszy od jego powstania aż do jego upadku. Jednakże historia powstania miasta Bizancjum sięga już VII w. p.n.e. gdy zaczynało jako kolonia założona przez Greków, na co autorzy również zwracają uwagę. Opisują także zmieniające się na przestrzeni wieków tło...

Tom 16. Tysiąc lat dziejów Bizancjum. No, może trochę więcej, bo na początku jest wzmianka o powstaniu kolonii greckiej w VII w. BC. Ale już dzieje w sposób ciągły zaczynają się od Konstantyna Wielkiego, czyli początku IV w. AC i tak do upadku Cesarstwa w XV stuleciu. Dużo wydarzeń, dużo przemian i wszystko w jednym, niezbyt obszernym tomie. A jednak to bodaj pierwsza pozycja z cyklu National Geographic, którą mogę pochwalić. Pomimo objętości udało się przedstawić całkiem obszerny obraz Cesarstwa Bizantyjskiego na tle dziejów powszechnych. Powstał spójny, w miarę szczegółowy wizerunek od potęgi do upadku. Co w serii raczej nie występuje - nie jest to historia wyłącznie polityczna. Przedstawiono tło społeczne i gospodarcze, jest całkiem sporo informacji o dorobku kulturalnym i o religii, a więc wreszcie mamy historię, a nie dzieje polityczno-wojskowe, jak we wcześniejszych tomach. Co ważne - wywód jest spójny i logiczny, bez większych braków lub zbędnych treści. Także dobór ilustracji (ale to nie nowość) należy uznać za udany. Na szczęście poza obrazem Tintoretta (w dodatku ten wybór był uzasadniony) nie ma malarstwa zachodnioeuropejskiego, tak częstego w innych tomach.
Oczywiście trzeba się do czegoś przyczepić, więc proszę bardzo. Edykt mediolański był dziełem nie tylko Konstantyna Wielkiego (s. 14),lecz także pominiętego w tekście Licyniusza. Chrzest Konstantyna wciąż historycy podają w wątpliwość (tu jednoznacznie przyjęty na łożu śmierci, s. 15). Ten fragment zresztą daleki jest od ideału, choćby ze względu na powtórzenia informacji, które znalazły się już w t. 15. Muszę jednak oddać sprawiedliwość - treści poświęcone upadkowi Cesarstwa na Zachodzie w tomie 16 są lepiej i bardziej wszechstronnie opisane. Na s. 41 już w pierwszym zdaniu pojawia się pomyłka - Kościół jako instytucja został napisany małą literą. Czy to jeszcze błąd ortograficzny, czy już merytoryczny? Na s. 94 jest mowa o głagolicy i cyrylicy, pismach używanych przez Słowian (Południowych i Wschodnich). Szkoda, że dodając o ich używaniu do dziś nie zauważono, że to już kolejna mutacja tego zapisu (np. w Rosji tzw. grażdanka). To nie jest co prawda błąd, ale informacja byłaby jednak pełniejsza, gdyby tę uwagę dodano. Na s. 100 Bizancjum atakują Serbowie i Pieczyngowie, a 5 stron dalej nowy lud - Pieczyngowie. Korekta nie zadziałała? Na s. 110 mało precyzyjne daty przemarszu I wyprawy krzyżowej przez Cesarstwo. Ten sam temat pojawia się w kalendarium na s. 114 i wprowadza chaos chronologiczny, gdyż pod datą 1091 jest hasło "Pierwsza krucjata" (w rzeczywistości datowana na lata 1096-1099; ale pod tymi datami jest zdobycie Jerozolimy, co nastąpiło w 1099 r.),choć z treści wynika, że to data prośby cesarza Aleksego I o pomoc przeciw muzułmanom. Czy Mongołowie w XIII w. byli sprzymierzeńcami Bizancjum (jak wynika z tekstu na s. 129),raczej wątpię. jakoś nie znalazłem na ten temat informacji, ale może się mylę... Data początku ekspansji Mongołów w Europie (1240) jakoś nie zgadza się z moją wiedzą, wszak wojska ruskie zostały pobite przez Azjatów nad Kałką w 1223 r.
Dla równowagi trzeba przytoczyć ciekawostkę, ale jakże istotną dla historiografii, o wydarzeniach stanowiących o końcu starożytności i początkach średniowiecza (m.in. zamknięcie Akademii Platońskiej i budowie klasztoru na Monte Cassino na gruzach świątyni Apollina). No i muszę pochwalić wybór lektur, gdyż zawiera wiele prac nowych, w tym w języku polskim.
Chociaż podałem wybrane przeze mnie zastrzeżenia, chcę jednak pochwalić autorów i redakcję za wreszcie niezły tom cyklu i to nie tylko od strony edytorskiej, ale także zawartości merytorycznej.

Tom 16. Tysiąc lat dziejów Bizancjum. No, może trochę więcej, bo na początku jest wzmianka o powstaniu kolonii greckiej w VII w. BC. Ale już dzieje w sposób ciągły zaczynają się od Konstantyna Wielkiego, czyli początku IV w. AC i tak do upadku Cesarstwa w XV stuleciu. Dużo wydarzeń, dużo przemian i wszystko w jednym, niezbyt obszernym tomie. A jednak to bodaj pierwsza...