Nie mogę się zgodzić z wszystkimi nieutulonymi w żalu recenzentami, jakoby "Ukojenie" nie przynosiło odpowiedzi. Przynosi bardzo wiele. Ale jeśli ktoś liczył na postawienie kawy na ławie, gdzie wszystko się pięknie wyjaśnia, każdy puzzel wskakuje na swoje miejsce to faktycznie gorzko się zawiedzie. Tylko że wyjaśnienie łopatologiczne Strefy X nigdy nie byłoby satysfakcjonujące, bo od początku Strefa X jest czymś nie do pojęcia przez ludzką percepcję i logikę - jest czymś zupełnie ponad człowiekiem i jego mikrymi możliwościami poznawczymi. I mi takie przedstawienie sytuacji w zupełności wystarcza.
Dobre jest podzielenie narracji na głosy: latarnik wyjaśnia początki Strefy, narracja drugoosobowa kierowniczki (wyjaśnienie dlaczego jest drugoosobowa ma miejsce na końcu - jest to retrospekcja w momencie "prześwietlania" jej przez siłę/istotę ze Strefy X) łata luki w kontekście części 2 (Ujarzmienie) i Southern Reach; wreszcie historia Ptasiego Ducha i Kontrolera w czasie rzeczywistym domyka historię Strefy X.
W skrócie, podsumowując całą trylogię: inna planeta i jej katastrofa, "istota" w postaci wielu "światełek" (?!) ucieka przed katastrofą, trafia do największej soczewki Fresnela - na ziemi, czyli do latarni morskiej Saula Evansa. Brygada Spirytystyczno-Naukowa trafia na dziwne odczyty w związku z ową latarnią morską, zaczyna ją badać pod przyzwoleniem Centrali (i wręcz z udziałem Jackie Severance, matki Johna Rodrigueza-Kontrolera). Wreszcie BSN robi dziurę w soczewce, uwalniają "siłę/istotę", która jako pasożyt infekuje latarnika i tworzy Strefę X. Latarnik zmienia się w Pełzacza, tworzy odwrotność latarni morskiej czyli "tunel/wieżę", gdzie pisze swoje odjechane kazania na ścianach, a na dnie wieży znajduje się "siła/istota" pod postacią kwiatu czy też światła. Siła zmienia prawa fizyki, zmienia genomy istot żywych, bawi się dowolnie z czasem i przestrzenią. Zabija, replikuje, mutuje ludzi. Potem wiadomo - budowa baz wojskowych przy granicy, Southern Reach, kolejne wyprawy, powroty replikantów roznoszących "zalążki" Strefy X jak zarazę na inne tereny. Whitby, który zainfekowany przez samowolną wyprawę do Strefy z dyrektorką przenosi Strefę do budynku Southern Reach. Wreszcie Kontroler, który swoim prawdopodobnie samobójczym "skokiem" na dnie wieży Pełzacza do źródła światła/istoty/siły powoduje koniec Strefy X i "zwrócenie" jej terenów przez siłę.
To tak pokrótce, podsumowując najważniejsze dane porozsiewane po trzech częściach.
Świetna trylogia, psychodeliczna, potworna, niepokojąca. Bardzo dobrze się czyta.

Nie mogę się zgodzić z wszystkimi nieutulonymi w żalu recenzentami, jakoby "Ukojenie" nie przynosiło odpowiedzi. Przynosi bardzo wiele. Ale jeśli ktoś liczył na postawienie kawy na ławie, gdzie wszystko się pięknie wyjaśnia, każdy puzzel wskakuje na swoje miejsce to faktycznie gorzko się zawiedzie. Tylko że wyjaśnienie łopatologiczne Strefy X nigdy nie byłoby...