Niewiele brakowało, a książki tej w ogóle bym nie zauważył. Sięgnąłem po nią tylko dzięki temu, że znalazła się wśród kandydatów do ANGELUSA. Przeczytałem i… oniemiałem. Zrozumiałem, skąd się wzięły zachwyty tych nielicznych, którzy ją przeczytali i zechcieli się wypowiedzieć. Mnie także urzekł piękny, czysty język, misterna konstrukcja i zaskakujący sposób narracji: czworo narratorów, których losy się przenikają, a każdy opowiada w pierwszej osobie i w czasie teraźniejszym. Zabieg ten sprawia, że opowiadana historia dzieje się jakby tuż obok, w pomieszczeniu, w którym ją czytamy. Ale nie to spowodowało, że swoją pierwotną ocenę powieści Zbigniewa Zbikowskiego podniosłem o jedno oczko, nie wahając się przydać jej miana "wybitnej". Gęsta fabuła sprawia, że czytelnik skupia się na śledzeniu samej historii, gubiąc niejako warstwę metaforyczną, jaką ona niesie. Sygnałem, który kazał mi wzmóc czujność podczas lektury, stała się biała róża, pojawiająca się gdzieś w końcowej części w okolicznościach, których nie mogę zdradzić. Biała róża? Czy nie chodzi czasem o aluzję do Stowarzyszenia Białej Róży - tajnej organizacji antynazistowskiej na monachijskim uniwersytecie, której członkowie swój sprzeciw wobec Hitlera okupili własnym życiem? Jeśli tak, byłby to zapewne jeden z kluczy do odczytywania tej powieści, zaszytych sprytnie przez pisarza między słowami. Autor bawi się z nami w swoiste literackie podchody, rysując strzałki ułatwiające ich odnalezienie. Musiałem zacząć kartkować książkę od początku. Co pisarz właściwie, opowiadając tę ponoć prawdziwą historię, chce nam naprawdę powiedzieć? Czy cytat z Biblii nieco sztucznie wpleciony w dialog dwóch Niemców (ale ta sztuczność może być rodzajem strzałki: "uwaga!") jest jednym z tych kluczy? Czy kluczem do interpretacji całości nie jest króciutka poetycka alegoria z początku powieści? Czy nie w niej czai się jeden narrator tej powieści, co chwila stający się kimś innym - jednym z tej czwórki, jakby czerpał z ich wolno bujających gdzieś w nieznanej przestrzeni pamięci? Pytań pojawia się coraz więcej, a powieść długo nie pozwala o sobie zapomnieć.

Niewiele brakowało, a książki tej w ogóle bym nie zauważył. Sięgnąłem po nią tylko dzięki temu, że znalazła się wśród kandydatów do ANGELUSA. Przeczytałem i… oniemiałem. Zrozumiałem, skąd się wzięły zachwyty tych nielicznych, którzy ją przeczytali i zechcieli się wypowiedzieć. Mnie także urzekł piękny, czysty język, misterna konstrukcja i zaskakujący sposób narracji: czworo...