Afreda Hitchocka nie trzeba nikomu przestawiać. Mistrz suspensu należy do grona tych wybitnych reżyserów, którzy doskonale znani są widzowi (nie tylko z twarzy, w związku z pojawianiem się we własnych filmach). Któż nigdy nie widział „Ptaków”, „Północ, północny zachod”, „Zawrotu głowy” czy „Okna na podwórze”? Łącznie z serią „Alfred Hitchcock przedstawia”, można by wymieniać kilkadziesiąt filmów, z których każdy byłby mistrzowskim dziełem. Choć nie nagrodzony Oskarem i niedopieszczany przez krytyków, Hitchcock zawsze wiedział co robi, a priorytetem była dla niego dobrze przedstawiona historia, którą mógł delektować się widz.

Spośród wszystkich filmów mistrza suspensu, „Psychoza” jest dziełem szczególnym. Nie tylko dlatego, że stanowi on obecnie klasykę, do której inni twórcy uwielbiają się odnosić, a scena morderstwa pod prysznicem przeszła do legendy. Bo mało kto wie, jak ważnym „Psychoza” była filmem dla samego Hitchcocka. Jak wiele w niego włożył, jak wielkie pokładał nadzieje, oraz jak później trudno było mu stworzyć coś nowego.

Książkę Stephena Rebello otwiera opowieść o pierwowzorze bohatera „Psychozy”, Normana Batesa, Edzie Gainie. Następnie poznajemy szczegóły stworzenia powieści Roberta Blocha, która to właśnie zainspirowała Alfeda Hitchcocka do nakręcenia wiekopomnego dzieła. Tu właśnie rozpoczyna się opowieść o uporze, podstępie i wytrwałości Hitcha. Jest to przede wszystkim historia o człowieku, który uwierzył swojemu zamysłowi, do tego stopnia, że był gotów za wszelką cenę nakręcić swój film. Z własnych pieniędzy, wykorzystując minimum środków finansowych, nie przejmując się krytyką bądź cenzurą i dyktując wszystkim swoje warunki, nawet – a może przede wszystkim – widzom.

Spisana przez Rebello nieznana historia „Psychozy” to zapis tego, jak wyglądała praca nad filmem. Autor przytacza wypowiedzi współpracujących z Hitchem osób, tryska anegdotami. Z rozbawieniem słucha się o tworzeniu manekina matki Normana Batesa i straszeniu nim Janet Leigh, której krzyki miały ocenić „autentyczność” sporządzonego trypa. Opowiada o podstępnej walce z cenzurą i problemie nagości w scenie pod prysznicem, i nieustępliwości reżysera: „Hitchcock na drugi dzień, skruszony, chcąc sprostać wymogom, po prostu przepakował film. Odesłał go, nie wyciąwszy nawet jednej klatki”.

W kinach oglądac można było niedawno film „Hitchcock” stworzony na podstawie książki Rebello. Choć „Nieznana historia Psychozy” to niezwykle ciekawa lektura, nie jest to typ narracji, którą łatwo przenosi się na ekran. Brak jej fabuły, akcji, dialogów. Jest to raczej materiał na wspaniały dokument, niż pełnometrażowy film. A jednak taki film powstał, w dodatku w gwiazdorskiej obsadzie. I jeśli reżyser choć trochę wziął sobie do serca przytoczone w książce szczegóły z pracy Hitchcocka, to możemy spodziewać się dobrego materiału. Lektura książki Rebello na pewno rozjaśni i uzupełni wszystko to, czego możemy spodziewać się po jej luźnej ekranizacji. Do kin oczywiście trzeba się wybrać punktualnie, bo nikt po rozpoczęciu się filmu nie może na salę wejść, ani przed końcem wyjść. Zakończenia również się nie zdradza. Ale przede wszystkim musimy pamiętać o żelaznej zasadzie: najpierw książka, potem film. Zapraszam więc do szybkiej lektury, zanim obejrzycie film.

Monika Samitowska-Adamczyk