Wreszcie zakończyła się moja wędrówka u boku Dantego. I co tam Wergili, co tam Beatrycze – mój przewodnik był najlepszy! Julian Korsak, w którego tłumaczeniu czytałam „Boską komedię”, gładko przeprowadził mnie przez meandry tego dzieła, pozwalając docenić kunszt autora i objaśniając wszelkie zawiłości. Gdyby nie jego wsparcie i jego fantastyczna przedmowa, nie wiem, czy dałabym radę przejść przez Piekło, Czyściec i Raj.

„Boska komedia” należy do tych utworów, w których oprócz samej ich treści równie ważny jest kontekst ich powstania, życiorys autora i przypisy, które pozwalają pojąć, co też pisarz swoim czytelnikom w dany sposób chciał przekazać i dlaczego było to dla niego tak ważne. Bo o ile miłość do Beatrycze, hołd złożony Wergiliuszowi oraz nawiązania do Pisma Świętego są dość oczywiste, to już plejada postaci, jakie w zaświatach Dante spotyka, bez objaśnień byłaby tylko przypadkowym zbiorowiskiem cieni. Poza tym poemat ten to po prostu średniowieczna filozofia, teologia i wizja świata w pigułce, szczodrze wzbogacona o florentyńskie zawiłości polityczne.

Mnie chyba najbardziej rozbroiły wiadomości astronomiczno-geograficzne zaprezentowane przez autora. Upływ czasu mierzony zmianami położenia Słońca, Ziemia będąca centrum Wszechświata z krążącymi dookoła niej gwiazdami, które swój blask właśnie Słońcu zawdzięczają – no po prostu cudne to jest. A Dante dodatkowo uzasadnia to wszystko specyficzną mieszanką tradycji chrześcijańskich i mitologii rzymskiej.

Mogę sobie tylko wyobrazić, jakie wrażenie na ówczesnych czytelnikach musiała zrobić „Boska komedia”. Napisana w języku włoskim, a nie po łacinie, trafiła do szerokiego grona odbiorców. Opis podróży autora po zaświatach jest niezwykle przekonujący, przemawia do wyobraźni. Zastosowany sposób narracji na pewno utwierdził wielu ludzi w przekonaniu, że poeta widział to wszystko na własne oczy. Zresztą Dante bardzo sprytnie omija niewygodne kwestie, ewentualnie zasłania się stwierdzeniem, iż słowa nie są w stanie oddać majestatu boskiego dzieła. I to głównie sprawiło, że po skończeniu lektury nie mogłam wyjść z podziwu dla tego autora. W moich oczach Dante to geniusz manipulacji.

Na długo przed specami od wizerunku włoski poeta dokonał rzeczy fenomenalnej: wchodząc w rolę swoistego demiurga stworzył świat zgodny z ówczesnymi wierzeniami, na którym odcisnął piętno własnych prawd i przekonań. Nie wiem, co zrobiło na mnie większe wrażenie – umieszczenie wrogów w Piekle czy wyniesienie swojego przodka do grona błogosławionych. Posługując się czytelnymi porównaniami i malowniczymi alegoriami Dante wykłada prawdy objawione i niczym Jan Chrzciciel wzywa ludzi, by powrócili na drogę jedynej Prawdy. Fascynuje mnie, że pisarz tak mocno podkreślał rolę rozumu i wiary, ale też pokazał, że są rzeczy, których tylko rozumem człowiek pojąć nie zdoła.

Oczywiście w „Boskiej Komedii” jest wiele tez, które już straciły rację bytu. Jest też wiele przekonań, z którymi ja pogodzić się nie jestem w stanie. Nie zmienia to jednak faktu, że uważam ten utwór za rzecz genialną, choć przyznam, że czytanie jej było bardzo czasochłonne i niekiedy męczące. I szczerze mówiąc, jest to kolejny utwór, w którym Raj był najnudniejszym z zaprezentowanych miejsc…

Wreszcie zakończyła się moja wędrówka u boku Dantego. I co tam Wergili, co tam Beatrycze – mój przewodnik był najlepszy! Julian Korsak, w którego tłumaczeniu czytałam „Boską komedię”, gładko przeprowadził mnie przez meandry tego dzieła, pozwalając docenić kunszt autora i objaśniając wszelkie zawiłości. Gdyby nie jego wsparcie i jego fantastyczna przedmowa, nie wiem, czy...