Peter Hessler, amerykański pisarz i dziennikarz spędził w Chinach szmat czasu, mając możliwość obserwowania najbardziej niebywałego wzrostu gospodarczego w historii świata, któremu towarzyszyła wielka migracja ludności z terenów wiejskich do miast. Z jego doświadczenia powstała książka, która porusza trzy niesłychanie ważne kwestie we współczesnej historii Państwa Środka – Wielki Mur, życie na wsi oraz powstanie prywatnych fabryk. Autor, dzięki swej znajomości obyczajów i języka, pokazuje obraz kraju w sposób niezwykle realistyczny, ciekawy i wciągający.

Książka składa się z trzech części; pierwsza mówi o podróży śladem Wielkiego Muru – która pokazuje poziom migracji, oczekiwania i nadzieje związane z państwem, w którym przyszło mieszkańców Chin żyć. Rozdział ten porusza także kwestie podziałów ludności ze względu na miejsce ich urodzenia – w kraju o tak dużym zróżnicowaniu etnicznym, gdzie ludzie z terenu całej Azji znajdywali swój dom, jest to aspekt niebywale istotny. Niepoślednią rolę w życiu chińczyków zajmuje też Wielki Mur, choć jego postrzeganie jest całkowicie odmienne od tego, do czego przyzwyczajeni są choćby Europejczycy. Podróż wzdłuż największej budowli Chin, to też niezwykła historia motoryzacji. Boom gospodarczy bowiem niezwykle wpłynął na rozwój infrastruktury drogowej, a ta na zwiększone zainteresowanie samochodami przez przeciętnego chińczyka. Spojrzenie na ten kraj z perspektywy kierownicy jest niebywale interesujące, a sytuacje drogowe mogą wzbudzić śmiech i przerażenie przeciętnego czytelnika.

Część druga opowiada o życiu na wsi, której mimo wieloletniego zacofania i stagnacji, nie ominęły jednak ustrojowe i społeczne zmiany. Autor spędził na chińskiej prowincji wiele lat swego życia, obserwując zmiany w mentalności ludności ją zamieszkującej – od sposobu postrzegania własnej osoby, poprzez rolę kobiet i dzieci w codziennym życiu, po wkraczanie – czasem dość nagłe – wielkiego miasta na tereny rolne. Ten rozdział pokazuje także wielka niezłomność ludzi, którym przyszło żyć w czasach niesłychanego wzrostu gospodarczego – należy bowiem mieć na uwadze, że początkowo dotyczył on tylko miast; wsie dalej żyły swoim rytmem związanym z porami roku.

Ostatni rozdział skupia się na roli prywatnych inwestorów, właścicieli fabryk, w zmianach, jakie dokonały się przed niespełna 7 laty w Chinach. Hessler zaznajomił się z właścicielami fabryki produkującej części do kobiecej konfekcji bieliźnianej, dzięki czemu miał okazję obserwować rozwój małej przedsiębiorczości z wszystkimi jej plusami i minusami. To tez historia, która pokazuje, jak elastyczni są mieszkańcy Chin, jeśli chodzi o podejście do wykonywanego zawodu.

Elementem wiążącym wszystkie te opowieści jest samochód. Peter Hessler bowiem używa go nie tylko jako środka lokomocji, ale też, a może przede wszystkim, jako odnośnika do codziennego życia chińczyków. Samochód bowiem jest nie tylko maszyną służącą przemieszczaniu – jest też synonimem status, roli i miejsca w społeczeństwie.

„Przez drogi i bezdroża” to niesłychanie ciekawa i wciągająca lektura, dzięki której czytelnik w znacznym stopniu zrozumie to, czego świadkiem jest w swoim codziennym życiu. Zrozumie bowiem jedno – za sprawą czego większość kupowanych produktów nosi napis „Made in China”.

Bartek `barneej` Szpojda