Przychodzi taki moment, że każdy musi sobie odpowiedzieć jaki jest jego osobisty stosunek do otaczających go mniejszości i to mniejszości wszelakich, zarówno tych etnicznych, jak i rasowych, seksualnych. Czy idąc ulica w Polsce przeciętny Polak widząc idącego nią przedstawiciela kontynentu afrykańskiego, w języku politycznej poprawności Afrykanina, nie myśli: idzie czarny, murzyn. Takie skojarzenie pełne negatywnych stereotypów o przedstawicielach innych nacji jest niestety powszechne. I choć bronimy się przed określeniami, że jesteśmy rasistami, ksenofobami, fobami prawda jest bardziej bolesna dla tych wszystkich, którzy żyją w błogim przekonaniu, że wokół nas wszyscy żyją i myślą ciepło i pozytywnie o innych ludziach. Tak naprawdę wokół nas są tacy, którzy jeśli mają tylko ku temu okazję uzewnętrzniają wszystkie swoje kompleksy, zacietrzewienia, wszelką niechęć i złość. To takie obłudne i faryzejskie zachowanie, bo na codzień ich usta są pełne frazesów o miłości i szacunku. Nie jest to oczywiście typowa nasza cecha narodowa, również jest to cecha obecna wśród innych narodów, ze względu jednak na nasze dobre samopoczucie i wysoką ocenę przed samymi sobą i przed innymi, to my poddani jesteśmy krytyce i odsłaniane są wszystkie nasze skrywane postawy, a my zamiast pokornie uderzyć się w pierś bronimy naszego honoru jak niepodległości, nie dopuszczając, że mogą wśród nas być ci, którzy jednak tak myślą, a co gorsza tak się zachowują. Kiedy apoteozujemy bohaterstwo patriotów z czasów drugiej wojny światowej to zapominamy, że byli również i wśród nas delatorzy i zdrajcy. Kiedy mówimy o porozumieniach sierpniowych i powstaniu Solidarności jako idei jedności narodu i jego walki o wolność, nie możemy zapomnieć o tajnych współpracownikach czy donosicielach. Takie rozdwojenie, swoista schizofrenia jest obecna i charakterystyczna dla nas Polaków. Tematem, który ją szczególnie mocno ewokuje jest problem żydowski i sprawa Cyganów, dziś juz nazywanych Romami. Ich doświadczeniom i sytuacji poświecony jest zbiór powyższych reportaży. I choć ten opisujący ich obecność w Polsce w ostatnich latach jest taką klamra spinającą te wcześniejsze, to i w pozostałych wątki polskie są obecne. Autorka stara się zachować pełną obiektywność, co jest niezwykle trudne, bo opis społeczności której poświęciła uwagę jest bardzo dynamiczny i niejednorodny, a co niezwykle istotne bardzo zróżnicowany pod względem zasad swego postępowania. Konkluzja jest jedna, żeby moc rozprawić się z narosłymi stereotypami nie wystarczy, że ktoś z zewnątrz będzie chciał pokazać prawdziwe i jednocześnie autentyczne oblicze Romów, to oni sami muszą uczynić pierwszy i najważniejszy krok, żeby być postrzeganymi inaczej. To nie jest praca na miesiące, ale na lata i choć porównanie z Aborygenami wydaje się tu trochę na wyrost, jest w nim analogia do sytuacji, jaka jest od lat udziałem rdzennych mieszkańców Australii, że to oni zachowując swoją niepowtarzalność, tradycje i kulturę muszą się otworzyć na otaczający świat i chcieć z nim współpracować nie na zasadzie rezygnacji ze swej tożsamości, ale na umiejętności włączenia jej w struktury świata, w którym przyszło im żyć. Jak bardzo są to skomplikowane losy i jak wiele w nich mitów pokazują nam kolejne reportaże, gdzie obserwujemy losy Romów w Rumunii, Bułgarii, na Słowacji, a wreszcie w Polsce. I wszędzie spotykają się z podobnymi reakcjami, wiele w nich niezrozumienia, wiele złej woli, ale i wiele niechęci do zmian. Czasami jedna iskierka rozpala olbrzymi pożar i rodzi na lata napięcie, które z tak wielką troską przez wielu i długi czas było łagodzone. Pytanie postawione jest każdemu z nas, czy potrafimy zaakceptować kogoś kto jest inny i dać mu szanse na jego obecność wśród nas takim jaki jest.

Przychodzi taki moment, że każdy musi sobie odpowiedzieć jaki jest jego osobisty stosunek do otaczających go mniejszości i to mniejszości wszelakich, zarówno tych etnicznych, jak i rasowych, seksualnych. Czy idąc ulica w Polsce przeciętny Polak widząc idącego nią przedstawiciela kontynentu afrykańskiego, w języku politycznej poprawności Afrykanina, nie myśli: idzie czarny,...