Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Na okładce solidnego tomu recenzji filmowych Marii Kornatowskiej urodziwa autorka uśmiecha się promiennie, ale jej oczu nie dostrzeżemy – zasłaniają je ciemne okulary, jakby chciała coś przed nami ukryć. Portret zdobią ponadto intensywnie czerwone ni to gałązki, ni to kwiaty. Oto Maria radosna i tajemnicza – zjawiskowa. Taką też pozostała w pamięci przyjaciół, znajomych i studentów zmarła w 2011 roku wybitna eseistka i znawczyni kina. Pierwsza dama polskiej krytyki filmowej Wyboru tekstów dokonał inny znakomity znawca kina – Tadeusz Szczepański, autor m.in. monografii poświęconej Ingmarowi Bergmanowi. "Jej krytyczne pisarstwo – czytamy we wstępie pod poetycznym tytułem ”Professoressa” – lśniło osobnym blaskiem. Była pierwszą damą polskiej krytyki filmowej. (…) Tym, co ją wyróżniało, była przede wszystkim oryginalność myśli, niezależność sądów i świetny styl. Uprawiała autorską krytykę filmową. Jej teksty zapadały w pamięć dzięki sugestywnym sformułowaniom, kreślonym niekiedy krótkimi równoważnikami zdań, które były dobitnym śladem intensywnych emocji odbiorczych" . Ponad pięciusetstronicowy tom zawiera zapis fascynacji i zainteresowań Kornatowskiej. Znajdziemy w nim zatem rozdział poświęcony kinu włoskiemu, które darzyła największą miłością, czego kwintesencją jest monografia wielkiego mistrza – Federico Felliniego. Ale znajdziemy tu także teksty poświęcone Rosselliniemu, Viscontiemu czy Antonioniemu. Towarzyszą im – i jest to w tym tomie regułą – wypowiedzi na temat Kornatowskiej i jej pisarstwa twórców i znawców kina: Lecha Majewskiego, Tadeusza Sobolewskiego i innych. Jest także wywiad z Professoressą, przeprowadzony podczas jej pobytu we Wrocławiu, na festiwalu Nowe Horyzonty. Rozdział ten wieńczy wspomnienie włoskiego reżysera i scenarzysty: Gabriele Iacovone, zatytułowane znacząco: ”We Włoszech Maria czuła się szczęśliwa”. "Bardzo mi brak Marii – pisze w zakończeniu autor wspomnienia – jej otwartego umysłu, jej ostrego, inteligentnego poczucia humoru, pozbawionego uprzedzeń krytycznego myślenia, a przede wszystkim jej woli, by pozostać wierną swoim wartościom, zawsze, aż do końca". Wyboru tekstów dokonał inny znakomity znawca kina – Tadeusz Szczepański, autor m.in. monografii poświęconej Ingmarowi Bergmanowi. Jej krytyczne pisarstwo – czytamy we wstępie pod poetycznym tytułem ”Professoressa” – lśniło osobnym blaskiem. Była pierwszą damą polskiej krytyki filmowej. (…) Tym, co ją wyróżniało, była przede wszystkim oryginalność myśli, niezależność sądów i świetny styl. Uprawiała autorską krytykę filmową. Jej teksty zapadały w pamięć dzięki sugestywnym sformułowaniom, kreślonym niekiedy krótkimi równoważnikami zdań, które były dobitnym śladem intensywnych emocji odbiorczych. Ponad pięciusetstronicowy tom zawiera zapis fascynacji i zainteresowań Kornatowskiej. Znajdziemy w nim zatem rozdział poświęcony kinu włoskiemu, które darzyła największą miłością, czego kwintesencją jest monografia wielkiego mistrza – Federico Felliniego. Ale znajdziemy tu także teksty poświęcone Rosselliniemu, Viscontiemu czy Antonioniemu. Towarzyszą im – i jest to w tym tomie regułą – wypowiedzi na temat Kornatowskiej i jej pisarstwa twórców i znawców kina: Lecha Majewskiego, Tadeusza Sobolewskiego i innych. Jest także wywiad z Professoressą, przeprowadzony podczas jej pobytu we Wrocławiu, na festiwalu Nowe Horyzonty. Rozdział ten wieńczy wspomnienie włoskiego reżysera i scenarzysty: Gabriele Iacovone, zatytułowane znacząco: ”We Włoszech Maria czuła się szczęśliwa”. Bardzo mi brak Marii – pisze w zakończeniu autor wspomnienia – jej otwartego umysłu, jej ostrego, inteligentnego poczucia humoru, pozbawionego uprzedzeń krytycznego myślenia, a przede wszystkim jej woli, by pozostać wierną swoim wartościom, zawsze, aż do końca. Portret zwielokrotniony Kolejne rozdziały ukazują Marię Kornatowską zafascynowaną kinem amerykańskim. Także i o tym wspominają jej znajomi. Filip Bajon twierdzi, że "Nowy Jork stał się jej drugą ojczyzną", Zbigniew Rybczyński wspomina jej czerwoną szminkę i bardzo indywidualne podkreślanie kobiecości, zaś Małgorzata Kałuża twierdzi, iż ”Żyła według własnego scenariusza i zgodnie z nim odeszła”. Tak oto tworzy się Marii Kornatowskiej portret zwielokrotniony, wzbogacony o wspomnienia najwcześniejsze, którymi dzieli się z czytelnikami jej najbliższa przyjaciółka, jeszcze z czasów dzieciństwa – Krystyna Serejska – Olszer. "Trudno pogodzić się z jej nieobecnością - wyznaje. Ktokolwiek zetknął się z Marią, pamięta nie tylko osobę wielkiej humanistycznej wiedzy i światowej kultury, ale i uroczą, wiecznie młodą kobietę. Pozostaną z nami jej kasztanowate włosy, modne, zawsze oryginalne stroje, wyszukane zapachy i niezwykła biżuteria. (…) Była jedyna w swoim rodzaju, może trochę ekscentryczna, ale nigdy pospolita". Ceniła także polskie kino, szczególnie filmy Wojciecha J. Hasa, ale także Jerzego Kawalerowicza, Romana Polańskiego i Andrzeja Wajdy. O tym ostatnim pisze Kornatowska, iż jego filmy na zawsze wpisały się w naszą pamięć i mitologię – zarówno indywidualną, jak też narodową. I dodaje: "Są trzy filmy Andrzeja Wajdy szczególnie mi bliskie. Filmy poety, który właśnie w obliczu przemijania i śmierci potrafił dostrzec całą urodę i blask życia, promień światła, dotykalną cielesność ludzi i rzeczy". Pięknie pisze o Kornatowskiej Agnieszka Holland: "(…) najbardziej ją polubiłam, kiedy zobaczyłam ją w Łodzi, na tle Szkoły Filmowej, ze studentami. To oni byli jej dziećmi, rodziną i nadzieją. Umiała – co nie znaczy wcale, że była bezkrytyczna – dostrzec ich najlepsze cechy, zapalić ich do kina JAKO PRAWDZIWEJ SZTUKI, pobudzić intelektualnie i poznawczo. Była w tym wyjątkowa i nie do zastąpienia". Maria była pięknym, kolorowym, rajskim ptakiem – dodaje w swoim wspomnieniu ”Maria to tajemnica” Grażyna Torbicka. Kiedy czytamy teksty Marii Kornatowskiej, musimy przyznać, że nie straciły nic ze swojej erudycji i przenikliwości, będąc w istocie tym, co Tadeusz Sobolewski określa jako jej ”Sejsmograf duszy”. Sejsmograf, dodajmy, niezwykle czuły. recenzja: http://kulturaonline.pl/marii,kornatowskiej,sejsmograf,duszy,recenzja,ksiazki,tytul,artykul,27252.html