Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Jeszcze jako student historii UJ miałem przyjemność uczestniczyć w wykładach profesora Ożoga. Bardzo ucieszyłem się wiec gdy w ręce wpadła mi jego publikacja ,,966. Chrzest Polski". Tytuł może być nieco mylący. Autor zajął się bowiem opracowaniem szerszego spojrzenia na całość rozwoju chrześcijaństwa i organizacji kościelnej w państwie pierwszych Piastów. W zasadzie zaczyna od opisu pogańskiej Słowiańszczyzny, dawnych obyczajów religijnych, wiary w bóstwa: Peruna, Swarożyca, Swaroga. Następnie przedstawia proces chrystianizacji poszczególnych władztw Europy w IX i X wieku: Państwa Wielkomorawskiego, później Czech, Węgier i Rusi. W końcu mamy opis organizacji państwa pierwszych Piastów zrywający z utartym w podręcznikach szkolnych obrazem. Autor przedstawił wszystkie funkcjonujące w literaturze przedmiotu teorie na temat pochodzenia dynastii piastowskiej: czy to już nieaktualną od dawna koncepcję pochodzenia normańskiego ale także domniemaną choć wciąż nie udowodnioną ciągłość dynastii Mojmirowiców (Państwo Wielkomorawskie). Konkluduje jednak, że najbardziej prawdopodobnym obecnie założeniem jest oczywiście wywodzenie się Piastów bezpośrednio z Wielkopolski (oparcie się na genealogii Galla). Masa nowych faktów odnośnie organizacji pierwszych grodów, które spychają można powiedzieć Gniezno na dalszy plan. Dzięki zaawansowanej metodzie dendrochronologicznej opartej na badaniu przekroju dębów dziś wiemy z całą pewnością i dokładnością do kilku lat, że sieć grodów takich jak Poznań, Ostrów Lednicki, Grzybowo czy właśnie Gniezno powstała dość szybko w latach 920 - 940. Wyjątkiem jest tutaj Giecz który datuje się na rok około 850 a jego przebudowę znowu na wspomniane dwudziestolecie. Obala to teorie o długim rozwoju monarchii piastowskiej na rzecz nowej - wielkiego ,,boomu", szybkiego rozwoju struktury grodowej w jednym pokoleniu wstecz od Mieszka I. Co do niej zgadzają się dzisiaj prawie wszystkie autorytety historyczne w tej dziedzinie. Dalej mamy opracowaną już tematykę przyjęcia samego chrztu przez Mieszka i podjęcia akcji chrystianizacyjnej naszych elit przez biskupa Jordana po 968 roku. Co ciekawe w kwestii miejsca chrztu możemy jedynie gdybać. Za najbardziej prawdopodobne w świetle najnowszych badań archeologicznych uznaje się Poznań i Ostrów Lednicki a nie Gniezno. W grę wchodzą też mniej prawdopodobne opcje jak Praga i Ratyzbona. W końcu dochodzimy do opisu męczeństwa św. Wojciecha i jego bezprecedensowego znaczenia dla umocnienia Kościoła w Polsce piastowskiej. Następnie opracowanie tematyki związanej ze stosunkami Bolesława Chrobrego z Ottonem III. Oczywiście plany stworzenia uniwersalistycznego Cesarstwa, zjazd w Gnieźnie i starania naszego księcia o koronę zwieńczone sukcesem w 1025 roku. Autor kończy na opisie początków życia zakonnego i organizacji Kościoła w czasach Mieszka II. Opracowanie profesora Ożoga jest bardzo czytelne a zarazem wnikliwe i wyjątkowo solidnie oparte na tekstach źródłowych. Mamy tutaj mnóstwo cytatów z Galla Anonima, Jana Długosza, kronik Kosmasa czy Thietmara. Wykorzystano liczne roczniki (krakowski dawny) i inne przekazy zagraniczne (Geograf Bawarski, Widukind z Korbei, Ibrahim Ibn Jakub). Przy analizie poszczególnych zagadnień mamy przedstawione wszystkie możliwe teorie i wskazaną zazwyczaj najbardziej prawdopodobną. Publikacja zdecydowanie wpisuje się w najnowszy nurt badań nad wczesnymi dziejami państwa Piastów, prezentuje aktualny ich stan i jest bardzo ciekawa. Polecam wszystkim entuzjastom naszych początków!