Sławomir Gawlas

Materiały z konferencji, która odbyła się w Instytucie Historii PAN w Warszawie w grudniu 2008 roku, poświęcone, jak sama nazwa wskazuje, badaniom nad historią społeczną późnego średniowiecza, głównie w Polsce. Całość podzielona jest na kilka podczęści, dotyczących aktualnego stanu badań nad różnymi aspektami społecznej historii tamtych czasów (badania nad społeczeństwem jako ogółem, prowadzenie tychże badań za pomocą metody genealogiczno-rodowej itp),kilka referatów poświęconych szeroko pojętej kulturze (choć skoncentrowano się głównie na piśmienności),spojrzenie na przyczyny, przebieg, a przede wszystkim - znaczenie konfliktów, jakie miały miejsce w ówczesnym społeczeństwie, ujęte w ramy szersze niż tylko późnośredniowieczne) oraz dwa artykuły o wieloetniczności (jak funkcjonował amalgamat jeszcze może nie narodowości, lecz różniących się m.in. kulturą, językiem czy wyznaniem społeczności na przykładzie Rusi Czerwonej i Lwowa). Niestety, tylko część zamieszczonych w tej pozycji artykułów wydała mi się zajmująca - dotyczy to głównie tekstów o upowszechnianiu się pisma w społeczeństwie i jego rosnącym znaczeniu. Rozświetlają co nieco recepcję pisma, stosunek ludzi do niego. Są poza tym dość ciekawie napisane. Podobnie dwa artykuły o multietniczności ukazują problem tak, że człowiek jest w stanie się zainteresować tematem. Pozostałe jednak części są, przynajmniej dla mnie, mało interesujące. Artykuły dotyczące stanu badań wydają się dość ogólnikowe i hmm... przejawia się w nich raczej pesymizm poznawczy, że tak to ujmę; mianowicie poświęca się uwagę temu, co już przebadano, jednocześnie wyrażając ubolewanie i niezadowolenie nad tym, czego nie przepadano lub badano mało kompleksowo, zbyt ogólnie czy po prostu niedokładnie. Nie da się ukryć, że multum przypisów w tych artykułach okaże się przydatnymi dla naukowców czy studentów, którzy akurat w poruszanych tematach znajdują się, jednak dla zwykłego odbiorcy - jakim się uważam - przebrnięcie przez te akurat fragmenty jest dość mozolne. Część poświęcona konfliktom nie jest zła co prawda, ale też niespecjalnie interesuje, choć przykłady przedstawione w nich potrafią zobrazować to, jak się kiedyś kłócono - dość kolokwialnie i pobieżnie to ujmując. Reasumując: pozycja głównie dla naukowców i studentów, którzy przyszłymi naukowcami się mianują lub chcą nimi być. Dla reszty - może pojedyncze artykuły.