Czytanie literatury podsumowującej i jawnie krytykującej czas stalinizmu wymagało ode mnie ogromnego skupienia- nawet pomimo tego, że miałam do czynienia z utworem batalistycznym, obecnie klasykiem. Akcja powieści to lata 1954-1955.Grossman głównym bohaterem uczynił Iwana, który po niespełna trzydziestu latach spędzonych niesłusznie w Syberyjskim łagrze musi skonfrontować się z własną przeszłością, zrewidować spojrzenie na tych, którzy go zawiedli oraz na istotę wolności i zastaną okrutną i wrogą rzeczywistość. Jawi się w fabule jako postać wyobcowana, bezbrzeżnie wręcz samotna, niezrozumiana. Jeden z najważniejszych pisarzy rosyjskich porusza w ascetycznej i naturalistycznej narracji poruszającej po krańce palców zagadnienie zniewolenia człowieka przez człowieka, degradację wszelakich relacji międzyludzkich. Pisze o procesie rozkułaczania. Znalazłam mechanizmy opresji władz totalitarnych na obywatelach, kolektywizację ludzi chłopskiego pochodzenia. Przejmująco rozprawia między wierszami o Wielkim Głodzie na Ukrainie. Zastanawia się nad genezą systemów totalitarnych w XX wieku. Mocno opisuje wszędobylski głód i zakłamanie rządzących. Utkani bohaterowie zbudowani są na zasadzie kontrastu. Jednakże w zastraszającej większości są pozbawieni godności, nie umieją myśleć samodzielnie, bywają oportunistami- nie to, co główny protagonista. Przeplata zdarzenia refleksją historiozoficzną i esejem. Treść głęboko humanistyczna, mimo, iż z wiadomych względów niedokończona. Bezmiar wylewającego się bólu i degradacji człowieczeństwa nie pozwalają przeczytać powieści jednego dnia. Jestem urzeczona sposobem oddania kawałka krwawej historii w niemalże namacalny sposób. Wartością dodaną jest ciekawa przedmowa, pozwalająca bliżej zapoznać się z figurą Grossmana. Nie bez znaczenia jest spojrzenie pisarza zarówno na personę Lenina, jak i Stalina oraz szeroki kontekst społeczno-polityczny. Szykujcie się na ogrom smutnych konstatacji o tym, że największą bestia, jaką widział świat, jest człowiekiem.

Przekład Wiera Bieńkowska

Czytanie literatury podsumowującej i jawnie krytykującej czas stalinizmu wymagało ode mnie ogromnego skupienia- nawet pomimo tego, że miałam do czynienia z utworem batalistycznym, obecnie klasykiem. Akcja powieści to lata 1954-1955.Grossman głównym bohaterem uczynił Iwana, który po niespełna trzydziestu latach spędzonych niesłusznie w Syberyjskim łagrze musi skonfrontować...