Kiedy myślimy o gangsterach, to pierwszym skojarzeniem będzie niezawodny Al Capone. Po krótszej lub dłuższej chwili zaczną nam przychodzić do głowy inne konotacje – prohibicja, strzelaniny, cygara, garnitury, przemyt. Mało kto pomyśli o Europie i o tym, co działo się na naszym kontynencie zaraz po zakończeniu pierwszej wojny światowej. Oczywiście najzagorzalsi fani brytyjskiego serialu „Peaky Blinders” powiedzą, że wiedzą bardzo dużo o europejskiej odmianie gangsterki, jednak to wciąż trochę mało.

Po tzw. wielkiej wojnie Europa stała w obliczu niemałego kryzysu. Otóż co począć z milionami żołnierzy, którzy wrócili z frontu? Ludźmi potrafiącymi walczyć, strzelać, czołgać się w błocie i czasem może coś przeczytać? Ponadto pragnę przypomnieć, że nikt wtedy nie zaprzątał sobie głowy czymś takim, jak „zespół stresu pourazowego”. Można by rzec, że aktywizacja zawodowa tych osób była wyzwaniem, ale z góry skazanym na porażkę.

Jak to wszystko wiąże się ze „Śliską sprawą”? Dwojako. Z jednej strony zachodniemu światu po wojnie objawiło się nowe zagrożenie – socjalizm, a z drugiej główny bohater książki – komisarz Gereon Rath – przeszedł podstawowe przeszkolenie wojskowe, jednak wojna skończyła się, zanim został wysłany na front (nie żeby żałował). Młodego policjanta poznajemy zaraz po przeniesieniu do Berlina z Kolonii, z której – co tu dużo mówić – musiał się ulotnić. Rath po tej przymusowej zsyłce trafia do policji obyczajowej, chociaż wcześniej – w swoim rodzinnym mieście – pracował w wydziale kryminalnym. Komisarz nie trwoni czasu na poznawanie miasta czy przerzucanie teczek z mniejszej kupki na większą. Chociaż początkowo bierze udział w nalotach na handlarzy pornografią, to szybko próbuje wykazać się w innym, prowadzonym przez innych policjantów, śledztwie. W ten sposób zostaje wplątany w bardzo dziwną i wielowątkową intrygę.

A intryga zaiste jest dziwna i wielowątkowa. Autor przez ponad sześćset stron rozwodzi się nie tylko nad stanem powojennych Niemiec, ale również niezwykle wnikliwie opisuje budującą się powoli stolicę. Musicie wiedzieć, że opisane śledztwo jest mocno powiązane z ówczesnymi realiami. Volker Kutscher umiejętnie wplata w wątki zagrożenia, którymi żył Berlin lat 20. XX wieku. Obserwujemy więc rosnące wśród najuboższych zainteresowanie komunizmem, który jawił się jako idealny ustrój dla proletariatu, a także poznajemy całe mnóstwo skorumpowanych gliniarzy, próbujących poczuć władzę, którą czuli podczas wojny. Razem z nimi oddychamy ciężkim powietrzem Berlina, gdzie w każdej chwili może spotkać nas coś złego.

Chociaż książka początkowo toczy się dosyć niespiesznym tempem, to ostatecznie wskakuje na właściwe tory. Autor powoli zbiera wątki w całość, stawia przed naszym bohaterem kolejne zagwozdki, aby na końcu pokazać, że tak naprawdę nie ma dobra i zła. Jest tylko jakiś punkt widzenia i szereg odmiennych interpretacji tego samego wydarzenia. Poza tym ilość piętrzących się problemów jest naprawdę zatrważająca. Kutscher nie ma zamiaru niczego ułatwiać, dzięki czemu książka jest momentami bardzo przekonująca. Ale i irytująca. Nie w tym sensie, że niespójna czy nielogiczna. Po prostu Gereon Rath nie jest postacią o nieskazitelnie dobrym i złotym sercu. Nie raz i nie dwa czytelnik może zapragnąć zwyczajnie przywalić mu w twarz. No ale takich bohaterów uwielbiamy najbardziej – niejednoznacznych.

Lektura „Śliskiej sprawy” sprawiła, że mam ochotę na więcej. Nie wiem, kiedy zostanie przetłumaczony kolejny tom, ale mam nadzieję, że szybciej niż później. Jak na kryminał, autor zarysował nie tylko interesujące tło społeczne, ale także sprawił, że momentami nie chciałem zaprzestać czytania. Tym bardziej więc liczę na to, że kolejne śledztwo Gereona Ratha będzie równie interesujące.

Michał Wnuk