Należałoby się spodziewać, że mężnie toczona, krótka wojna Polski w 1939 roku będzie tematem powszechnie znanym. Jest jednak inaczej. Nie byłoby w istocie przesadą stwierdzenie, iż poza Polską właściwie się o niej nie pamięta. Kampanię wrześniową jakoś zawsze się pomija, ignoruje lub zbywa kilkoma zdaniami.

W tym roku obchodziliśmy 80. rocznicę wybuchu drugiej wojny światowej. Do Warszawy przyjechały delegacje państwowe z całego świata, aby wspólnie upamiętnić to tragiczne wydarzenie. Bardzo dobrze się stało, że te obchody miały charakter ogólnoświatowy i że odbyły się w Polsce. Trzeba bowiem ze smutkiem stwierdzić, że także i dziś – 80 lat po wybuchu drugiej wojny światowej – wiele jej aspektów bywa przemilczanych bądź, co gorsza, rozmyślnie fałszowanych.

Zdaniem angielskiego historyka takim przykładem jest polska wojna obronna w 1939 roku. Roger Moorhouse, bo o nim mowa, specjalizuje się we współczesnej historii Niemiec. Napisał już kilka książek, bardzo dobrze przyjętych w Polsce, między innymi „Trzecią Rzeszę w 100 przedmiotach”.

Nakładem wydawnictwa Znak ukazała się właśnie jego najnowsza publikacja, zatytułowana „Polska 1939. Pierwsi przeciw Hitlerowi”. Książka ta jest kolejną z historycznej „Czarnej serii”.

W przedmowie autor tłumaczy, dlaczego właśnie taki temat. Jego zdaniem polska wojna obronna została na Zachodzie niemal całkowicie przemilczana. Jeśli już się o niej wspomina, to bardzo zdawkowo, do tego przeinaczając fakty. Uważa on, że chociaż powstaje mnóstwo książek o różnych bitwach i kampaniach drugiej wojny światowej, to temat polskiego września właściwie nie istnieje. Autor chce zatem przypomnieć całemu światu, kto jako pierwszy stawił zbrojny opór niemieckiej machinie wojennej.

Już na wstępie powiem, że książkę czyta się naprawdę bardzo dobrze. Na blisko pięciuset stronach autor dość wyczerpująco przedstawił polską wojnę obronną toczoną w 1939 roku. Oczywiście nie jest to w żadnym wypadku zbiór żmudnych wojskowych analiz taktyki walczących stron (choć i ona jest obecna). Wielką zaletą tej książki jest jej styl i język. Została ona napisana w sposób prosty i przystępny dla każdego. Z powodzeniem mogą sięgnąć po nią naprawdę wszyscy – także ci, którzy nie mają pojęcia o wojskowości.

Publikacja składa się z dziewięciu rozdziałów. W prologu autor pisze o słynnej prowokacji gliwickiej, która miała dać Hitlerowi pretekst do wojny z Polską. Kolejne rozdziały to chronologiczne przedstawienie dramatycznych wydarzeń pierwszych miesięcy drugiej wojny światowej.

Autor pisze o bohaterskiej obronie Westerplatte. O „zuchwałym oporze”, jaki stawia Polska. Obala wiele funkcjonujących mitów – choćby ten o szarżach polskiej kawalerii na czołgi. Sporo pisze o niemieckim barbarzyństwie, które „przeniknęło wszystkie sfery prowadzenia wojny”.

Wreszcie dotyka sprawy zachodnich sojuszników Polski – Anglii i Francji. Bardzo krytycznie ocenia podjęte przez nich działania. Jak wiemy, osamotniona Polska mierzy się z dwoma wrogami – 17 września jej terytorium przekracza Armia Czerwona.

„Polska 1939” to świetnie napisana książka. Traktuje o polskim męstwie, odwadze i niesamowitej woli walki – doceniali to nawet Niemcy. Autor wskazuje, że Wehrmacht napotkał w naszym kraju silny i zdecydowany opór. Jednocześnie Moorhouse jest świadomy przepaści, jaka dzieliła armię polską i niemiecką. Jak sam pisze – Dawid mierzył się z Goliatem. Jeśli dodamy do tego wkroczenie ZSRR oraz bierną postawę Anglii i Francji, to wynik wojny polsko-niemieckiej mógł być tylko jeden.

„Polska 1939. Pierwsi przeciw Hitlerowi” jest naprawdę doskonałą lekturą na 80. rocznicę wybuchu drugiej wojny światowej. Szczerze polecam.

Wojciech Sobański