Torbjørn Færøvik

O tym przywódcy większość ludzi słyszała. W kraju swojego urodzenia nadal jest szanowany, a słowa krytyki odnośnie jego myśli i podjętych działań nie są mile widziane. Tak jest w Chinach. Poza nimi jeszcze jest swoboda wypowiedzi, choć w niektórych kwestiach ludzie zaczynają się ostrożniej wypowiadać. Książka jest świetnie napisana. Bardzo dobrze się ją czyta, bo choć wiemy z grubsza co działo się w Chinach po zakończeniu II wojny światowej to jednak bardziej szczegółowe informacje mogą nas zszokować. Lektura tej pozycji nie należy do najłatwiejszych właśnie z racji bolesnych doświadczeń jakich doznało chińskie społeczeństwo. Wydarzenia są prezentowane chronologicznie od działań partyzanckich Mao, po utworzenie Armii Ludowo-Wyzwoleńczej do walki z Czang Kaj-szekiem, wyzwolenie Chin spod okupacji japońskiej, po objęcie urzędu Przewodniczącego Partii. Oprócz informacji o samym Mao dowiemy się także częściowo o ludziach z jego otoczenia. Często będą to tragiczne historie. Są też relacje lub wspomnienia zagranicznych dyplomatów, dziennikarzy czy innych gości, który w tamtych czasach przebywali w Chinach. Jedni byli ślepo zapatrzeni w chiński komunizm i bezkrytycznie zgadzali się z tym co przekazywali im chińscy oficjele, inny potrafili spojrzeć na sytuację bardziej obiektywnym okiem. Mao z czasem zbudował kult własnej jednostki, sprawował władzę w sposób do złudzenia przypominający tę sprawowaną w nazistowskich Niemczech. Będąc już w podeszłym wieku zaczął jednak dążyć do ocieplenia stosunków z Zachodem, a przede wszystkim z USA. Najpewniej zaczął dostrzegać, że nie wszystkie decyzje jakie podjął były korzystne dla Chin. Krytykowanie Mao nie jest pożądane w Chinach, gdyż taka krytyka będzie tożsama z krytyką Partii jako takiej. A jak wiadomo, Partia Chińska, jak każda Partia Komunistyczna, jest nieomylna. Aczkolwiek, jak dowiemy się z książki, były okresy odwilży i akceptowania stanowisk krytycznych wobec sprawujących władzę. Mao też pozwalał na krytykę i swobodę wypowiadania się ludziom na różnych szczeblach, ale często był to wstęp do czystek w partii, administracji, wojsku i ogólnie w społeczeństwie. Chiny nadal nie w pełni rozliczyły się ze swoją bolesną historią. Mimo otwarcia się na inne kraje, Chiny wciąż zachowują dla siebie tajemnice z okresu Wielkiego Skoku, Rewolucji Kulturalnej i późniejszych, a kwestie rozliczenia winnych tragedii z tych czasów znajdują finał ewentualnie tylko w przypadku urzędników niskiego szczebla.