pomnikowe dzieło literatury hiszpańskiej, w gazetowych rankingach łapie się na ogół do pierwszej setki powieści (większość z tej setki to powieści po roku 1980, wyparują z listy za kilka lat). Jeśli ktoś chce znać literaturę hiszpańską, tą powieść musi przeczytać, jest punktem odniesienia dla setek autorów i tysięcy tekstów przez następne 100 lat.

Czas akcji: Trzecia Wojna Karlistowska (1872-1876), czyli wojna domowa. Problematyka: jak zwykle, dylematy, motywacje, rozważania. Idea (uwaga, SPOILER): tożsamość hiszpańska powstaje jako dialektyczny amalgamat. To znaczy nie że my, postęp, nauka, humanizm i zmiatamy wsteczną katolicką reakcję, ale że to wszystko schodzi się razem i powstaje nowa jakość, i że Nowa Hiszpania nie może powstać bez tej reakcji, bez tych katoli, bez tych ogłupiałych fanatycznych chłopów-karlistów.

Cała powieść jest wariacją tego tematu. Obie strony miały rację i nikt nie miał racji, na polu bitwy czuli jakąś dziwną miłość do wroga, zwłoki zakłutych bagnetami z jednej strony zrzucali do dołu ze zwłokami tych z drugiej.

Czyta się dość ciężko, modernistyczna moda plus osobiste odloty Unamuno utrudniają lekturę, ale mimo wszystko to nie jest Ulysses, akcja jakoś się toczy, są bohaterowie, wydarzenia, linearna narracja. Da się przejść. Przydałaby się natomiast lepsza edycja, przypisy Przybosia są nieadekwatne i niewystarczające. Natomiast przekład Wojciechowskiej... tu brakuje słów (w porównaniu np. z przekładami Szleyen i biorąc pod uwagę makabryczny styl Unamuno).

Ciekawostka: jak już Unamuno zamknął się po październiku 1936 w domu w Salamance (do tego czasu popierał Franco) to podobno rozważał napisanie "Pokoju" jeszcze raz. Otóż Unamumo całe życie był wielkim orędownikiem wojny domowej (nikt nie wie czy prawdziwej czy "na idee"), właśnie jako katalizatora dialektycznego dyskursu. Kiedy zaczęło do niego dochodzić co się dzieje, podobno postanowił napisać "Pokój" jeszcze raz. Nie zdążył, zawinął się w grudniu 1936.

pomnikowe dzieło literatury hiszpańskiej, w gazetowych rankingach łapie się na ogół do pierwszej setki powieści (większość z tej setki to powieści po roku 1980, wyparują z listy za kilka lat). Jeśli ktoś chce znać literaturę hiszpańską, tą powieść musi przeczytać, jest punktem odniesienia dla setek autorów i tysięcy tekstów przez następne 100 lat.

Czas akcji: Trzecia Wojna...