W dzisiejszych czasach prognoza pogody może podnieść ciśnienie tak samo jak dobry thriller. Ludzie z krajów dręczonych suszą z nadzieją wyczekują deszczu, a ci doświadczeni przez powodzie modlą się, by opady ustały. W miejscach, gdzie płoną lasy, wiatr jest wrogiem, którego należy się obawiać. Rekordowo wysokie temperatury zbierają śmiertelne żniwo, zwłaszcza wśród osób w podeszłym wieku. Ziemia coraz częściej okazuje swoje niezadowolenie ze sposobu, w jaki ludzie gospodarują jej zasobami – o tym, jak bardzo ma ona dość naszego gatunku, opowiada powieść „Nawet jeśli wszystko się skończy” Jensa Liljestranda.

Szwecja płonie – dosłownie i w przenośni. Ogromne pożary pustoszą lasy na północy kraju, ogień zbliża się do miast i wsi, zmuszając mieszkańców do ewakuacji, w wielu miejscach wybuchają gwałtowne zamieszki. W narastającym chaosie emocje przejmują kontrolę nad logiką, rozmywają granicę między dobrem a złem. Ludzie starają się przetrwać – a przetrwanie wymaga czasem podjęcia bardzo radykalnych kroków…

Świat stojący u progu apokalipsy oglądamy oczami czworga bohaterów, którzy po kolei przejmują rolę narratora – choć istnieją pomiędzy nimi istotne powiązania, każde radzi sobie z sytuacją w zupełnie inny sposób. Katastrofa klimatyczna w gruncie rzeczy wydaje się tu tłem dla wielu ludzkich dramatów – nie tyle wywołuje, co raczej wzmacnia problemy poszczególnych postaci. Obnaża nietrwałość uczuć, nieszczerość intencji, chciwość, egoizm, bezmyślność. To sugestywna powieść o szeroko pojętym rozpadzie – o cywilizacji, która zmierza do końca, o kraju trawionym wewnętrznymi konfliktami, związkach, które nie mają przed sobą przyszłości, i rodzinach, których członkowie nie potrafią ze sobą rozmawiać. A jednak nawet w chwili, gdy świat drży w posadach, ludzie próbują po prostu żyć – desperacko szukają czegoś, czego mogliby się uchwycić, i wciąż brną do przodu, krok za krokiem, wbrew wszystkiemu.

„Nawet jeśli wszystko się skończy” to pesymistyczna, ale niestety całkiem wiarygodna wizja naszej przyszłości, pełna zapadających w pamięć scen i skomplikowanych postaci, doprawiona odrobiną humoru, który czyni tę przygnębiającą historię nieco lżejszą w odbiorze. To książka z ważnym przesłaniem, które wszyscy powinniśmy wziąć sobie do serca. I to dzisiaj – w przeciwnym razie jutra może już nie być.

Małgorzata Pawlak