"Bies" to nie tyle powieść, co zbiór opowiadań. Są to głównie obrazki z życia rosyjskiej wsi, piętnujące zabobonny stosunek do życia, pogodzenie się z losem, brak ambicji, brak chęci na poprawę swego bytu, przekonanie o własnej nieomylności.

Najlepiej ilustruje to najdłuższe opowiadanie, "Dusza rosyjska", gdzie profesor Uniwersytetu Moskiewskiego, mieszczuch, po kilkunastu latach przerwy odwiedza swych braci, mieszkających na wsi. Mimo serdecznego przyjęcia, szybko przekonuje się o zupełnie innym stylu życia na wsi. Wieśniacy niby są ciekawi, jak się żyje w Europie, w mieście, jak jest w innych krajach, ale gdy tylko zaczynał opowiadać, natychmiast przerywali i zaczynali mówić o sobie. Obaj bracia mieszkający na wsi wyglądają na staruszków, choć skończyli dopiero 40 lat. Wypadły im przednie zęby, ale nie zastanawiają się, co jest tego przyczyną. Lokalna wyrocznia i znawczyni medycyny naturalnej, stara ciotka Lipa, sama umiera po spożyciu zwykłej potrawki i też nikt nie docieka, dlaczego. Nawet wydostać się ze wsi nie było łatwo.

"Dusza rosyjska" to jeden z najlepszych momentów całego zbioru.

Wyróżniłbym jeszcze tytułowego "Biesa", końcowy "Labirynt" (prześmieszna miniaturka, polecam!) i "Prosiaka", gdzie następuje pewne odwrócenie ról: czułość wiejskiej gospodyni wzbudza tytułowy prosiak, dokarmiany, pieszczony i głaskany za uchem, natomiast własne dzieci traktowane są jak plaga egipska:

"I za co nas tak Pan Bóg skarał: ludzie mają po jednemu, po dwoje najwyżej, a tu cała banda: pięcioro bachorów. Co się tam im nie przytrafia: w ogniu się nie spalą, w wodzie nie utopią. Przecież to z dziesięć lat minie nim z najstarszego będzie jaka korzyść. A młodsze – cztery gęby, a jeszcze nie wiadomo, jakie to wyrośnie".

Skąd tyle miłości dla wieprzka? Tylko dlatego, że przyniesie dużo mięsa. Na wsi nie ma miejsca na sentymenty i uczucia. Liczy się to, co można włożyć do gara.

Co ciekawe (i nie potrafię rozgryźć, czy to celowy zabieg autora, czy może przypadek), w prawie każdym opowiadaniu wywołane jest imię diabła. Romanow co rusz wkłada w usta wieśniaków diabelskie inwektywy w stylu: „djabli wiedzą!”, djabli nadali!”, „djabeł go tu przysłał” itp.

W niektórych opowiadaniach przewijają się te same postacie: chytry sklepikarz, poczciwy Szczepan, czy bujający w obłokach Mikołaj, co dodaje nieco uroku lekturze.

Nie zmienia to jednak faktu, że większość opowiadań to przewidywalne, dość banalne historie, które są jak woda: wyparowują szybko, nie pozostawiając po sobie żadnego aromatu. Gdzieś tam daleko pobrzmiewają echa Czechowa a Pantelejmon Romanow, choć talent niewątpliwie posiada, macha jedynie mistrzowi z oddali. Na więcej go chyba nie stać.

"Bies" to nie tyle powieść, co zbiór opowiadań. Są to głównie obrazki z życia rosyjskiej wsi, piętnujące zabobonny stosunek do życia, pogodzenie się z losem, brak ambicji, brak chęci na poprawę swego bytu, przekonanie o własnej nieomylności.

Najlepiej ilustruje to najdłuższe opowiadanie, "Dusza rosyjska", gdzie profesor Uniwersytetu Moskiewskiego, mieszczuch, po kilkunastu...