"Przyjacielu, gdy wejdziesz w te mury, to nie płacz, nie załamuj się, pamiętaj, że tu przed tobą inni siedzieli, cierpieli, tęsknili, kochali i wyszli, więc i ty wyjdziesz".

Komunizm, zwłaszcza w swojej początkowej fazie, nie oszczędził nikogo. Poczynając od duchowieństwa, poprzez intelektualistów, a kończąc na osobach z niższych warstw, dla których rzekomo był przeznaczony. Parafrazując klasyka:
"Niemiecka [okupacja] zrobiła z nas bohaterów, a sowiecka zrobiła z nas gówno". Moim zdaniem historia Zofii Łuszczkiewicz, siostry Izabeli, potwierdza ten cytat w pełni.

[SPOILERY}
Historia siostry Izabeli na każdym kroku utwierdzała mnie w przekonaniu, że była to postać nietuzinkowa.
Ciekawa była opinia jednej z sióstr zakonnych, która stwierdziła, że siostra Izabela czasami ją denerwowała: była żywa, zaangażowana w sprawy światowe, polityczne. Inna zakonnica zdaje się poszerzać ten opis: siostra Izabela działała z poświęceniem, lecz była nadskakująca, "charakter miała dobry, żywy, lecz zmienny. Sąd przesadny pod wpływem wrażeń, inteligentna, bardzo pracowita, uległa, umie szyć, trochę krawiecczyzna, pobożna. Zna łacinę, języki: francuski, angielski, niemiecki, muzykę. Ma maturę. Dyplom uniwersytecki. Kurs katechetyczny, pielęgniarski, ma głos do śpiewu".
Relacja taka przedstawia zupełnie inny obraz zakonnicy od stereotypowego, zakorzenionego w społeczeństwie.

Interesującym wątkiem biografii siostry Izabeli jest Jej rezygnacja z założenia rodziny oraz kariery naukowej, choć w obu przypadkach miała szansę na osiągnięcie sukcesu. Tym chyba właśnie jest prawdziwe powołanie: nie ucieczką przed światem, ale wyborem drogi, która najlepiej z człowiekiem rezonuje.

Metody komunistyczne były tak bezwzględne i okrutne, że nawet dzieci nie mogły czuć się bezpiecznie w ówczesnym społeczeństwie. Dla komunistów szczególnie groźne było duchowieństwo, którego działania mogły szczególnie zagrozić statusowi quo władzy. Już w momencie aresztowania siostra Izabela była pozbawiana tożsamości i ośmieszana. Potem było coraz gorzej: smród, brud, wrzaski pozostałych więźniów, brutalne przesłuchania, brak kontaktu z bliskimi. Wszystko to miało złamać Jej opór. Nie złamało.

Istotnym człowiekiem w historii siostry Izabeli, którego wątek pośrednio towarzyszył Jej przez cały pobyt w więzieniu, był Adam Doboszyński, przyjaciel z dzieciństwa, który został uwięziony przez UB i prawdopodobnie to właśnie z Jego powodu uwięziono też zakonnicę. Pewnego dnia siostra Izabela zauważyła Doboszyńskiego, który szedł na czworakach za swoim oprawcą - Adamem Humerem, po kolejnym "przesłuchaniu". Niech samo to świadectwo unaoczni brutalność stosowanych wtedy tortur.

We wspomnieniach siostry Doboszyński jawił się w różnych barwach. Poprzez swoje decyzje częściej tracił niż zyskiwał, ale zawsze miał dobre intencje i skupiony był na ideałach. Kierował się zasadą, że "prawda jest zgodnością myśli z rzeczywistością". Być może dlatego był słabym konspiratorem? Nie dał się złamać w śledztwie, a pamięć o Nim została skutecznie wymazana ze świadomości historycznej, przechowana jedynie przez Jego rodzinę i bliskich. Obecnie wydaje się być przekłamywana i pomniejszana. Wśród ciekawostek warto wspomnieć, że Doboszyński znał podobno niewygodną prawdę o generale Sikorskim. A siostra Izabela do samego końca, nawet po Jego śmierci, była zmuszana do podpisania zeznań, w których byłby On pokazany w jak najgorszym świetle. Być może komuniści chcieli na trwałe zniszczyć prawdę o Nim. A może była to prywatna zemsta Różańskiego, który przez Doboszyńskiego został "oszukany" na ostatniej prostej? Tego już raczej się nie dowiemy.

Książka przybliża też, w formie fabularyzowanej, historię samego Różańskiego, pokazując skomplikowane relacje rodzinne, które mogły się przyczynić do jego moralnego upadku. "Ten, kto boi się bólu, musi się nauczyć zadawać ból. W życiu możesz zostać albo oprawcą, albo ofiarą". Być może, gdyby rodzice przekazali młodemu Różańskiemu inne ideały, komunizm nie zostałby zasilony o tak wiernego wyznawcę?

W świecie siostry Izabeli można odnaleźć postaci jednoznacznie oraz niejednoznaczne. Można nawet znaleźć komunistycznego Konrada Wallenroda. Okazuje się, że w swoim najbliższym otoczeniu, we własnej rodzinie, siostra Izabela miała zdrajcę, który do samego końca nie ujawnił się, a który mógł mieć wpływ na Jej uwięzienie. Tym jest właśnie "gówno", do którego doprowadził komunizm. Dlatego, żeby lepiej zrozumieć tragizm polskiej historii i straty ludzkie, na które zostaliśmy jako Naród narażeni, warto zapoznać się z niniejszą pozycją.

"Przyjacielu, gdy wejdziesz w te mury, to nie płacz, nie załamuj się, pamiętaj, że tu przed tobą inni siedzieli, cierpieli, tęsknili, kochali i wyszli, więc i ty wyjdziesz".

Komunizm, zwłaszcza w swojej początkowej fazie, nie oszczędził nikogo. Poczynając od duchowieństwa, poprzez intelektualistów, a kończąc na osobach z niższych warstw, dla których rzekomo był...