Nagroda Wielkiego Kalibru przyznawana jest od 2004 r. Przez Stowarzyszenie Miłośników Kryminału i Sensacji „Trup w szafie” i Instytut Książki. Dziś znany jest już zwycięzca (Marek Stelar „Krzywda”),ale spośród sześciu finalistów mnie najbardziej zainteresował opis „Syna bagien” Pawła Rzewuskiego, który miał rzekomo łączyć „historię przedwojennego Polesia z atmosferą godną kultowego miasteczka Twin Peaks”. Czy rzeczywiście łączy? Totalnie TAK!

Chyba pierwszy raz w życiu tak bardzo ubolewam, że czytając książkę niewiele wiem o realiach które opisuje. Wprawdzie historia międzywojnia nie jest mi obca, losy polskiego wywiadu u kontrwywiadu także nie i nawet o Polesiu już co nieco ostatnio liznęłam. Nic mnie jednak nie przygotowało na taką masę detali, smaczków, niuansów i nawiązań anegdotycznych jak w powieści historyka tego okresu, filozofa polityki i autora wysoko cenionych opracowań naukowych, Pawła Rzewuskiego. Zaznaczam przy tym, że moje zagubienie wcale nie umniejszało przyjemności z czytania, może tylko nie pozwalało mi w pełni docenić tego pełnego niezwykłości, noirowego kryminału z subtelnie przemyconymi elementami nadnaturalnymi.

Tak klimatycznej powieści historycznej nie czytałam od dawna, być może za wyjątkiem świetnego, ale znacznie słabszego warsztatowo „Czarnego boga” Krzysztofa Wrońskiego, z którym „Syn bagien” ma wiele podobieństw. Odosobniony multikulturowy kocioł, pogańskie wierzenia i śledztwo kryminalne a do tego sam Czarny Bóg, który uniwersalny wydaje się być tak dla Słowińców jak dla Poleszuków. Obie te historie opowiadają w mniej lub bardziej fantastyczny sposób o tym, co może się stać, gdy do historii i geopolityki w czasach puchnącego kryzysu wmieszają się krawędziowe ideologie i mistyczne nurty religijne. Gdzieś w tle wybrzmiewają też echa wielkiego szacunku wobec dawnych wierzeń, które - w przeciwieństwie do bardziej współczesnych wojenek religijnych - prawdziwie porządkowały ten świat na zupełnie innym poziomie.

No i jest jeszcze kryminał, który w „Synu bagien” stoi na wysokim poziomie. Wspaniale odmalowane, charakterne, mocne postacie, zawiła wielopoziomowa intryga, tajemnicze zaginięcia i makabryczne zabójstwa, legendy o skarbie, wspomnienia z przeszłości, podejrzliwość i zdrada, romans, ciemne interesy, szpicle i rządzący twardą ręką tyrani… Można by tak jeszcze długo, bo na tych prawie 400 stronach jest samo mięcho i ani odrobine wytchnienia. No i Polesie - wilgotne, bagniste, niebezpieczne i dzikie, kraina o której Polacy powoli zapominają a która kiedyś była solą w oku II Rzeczpospolitej, ziemią niczyją, której nie sposób było opanować inaczej niż dzięki takim śmiertelnie niebezpiecznym dyktatorom jak Kostek Biernacki i inni jemu podobni.

Kto lubi mocne, dobrze napisane historyczne kryminały ze starymi wierzeniami w tle - bardzo polecam.

Nagroda Wielkiego Kalibru przyznawana jest od 2004 r. Przez Stowarzyszenie Miłośników Kryminału i Sensacji „Trup w szafie” i Instytut Książki. Dziś znany jest już zwycięzca (Marek Stelar „Krzywda”),ale spośród sześciu finalistów mnie najbardziej zainteresował opis „Syna bagien” Pawła Rzewuskiego, który miał rzekomo łączyć „historię przedwojennego Polesia z atmosferą godną...

Czytanie tej książki było jak spacer w śniegu po pas. Styl jest fatalny, wybijający z rytmu i tak do bólu ślimaczej fabuły. Jedna gwiazdka za temat, chociaż jego potencjał nie został wykorzystany.

Czytanie tej książki było jak spacer w śniegu po pas. Styl jest fatalny, wybijający z rytmu i tak do bólu ślimaczej fabuły. Jedna gwiazdka za temat, chociaż jego potencjał nie został wykorzystany.

Polesie wesołe, Polesie radosne...
A jednak pod fasadą idylli czai się szarość, mrok i smród bagien. W roku 1937 na wschodnich ziemiach dochodzi do serii zaginięć i wyjątkowo okrutnych morderstw. Jednym z zaginionych jest oficer tak zwanej dwójki, czyli Oddziału II Sztabu Generalnego Polskiego kontrwywiadu. Do akcji wkracza Maurycy Jakubowski, wysłany przez dowództwo, żeby zbadać sprawę. Trafia do tygla kultur, religii i niejasnych konszachtów. W tle zaś czai się niczym Świętowit postać owianego złą sławą wojewody Mariana Kostki-Biernackiego. Gra się rozpoczyna.

Razem z oficerem Jakubowskim przemierzam graniczące z sowieckim piekłem miasteczko Dawidgródek, wdycham to samo powietrze, syce swe oczy widokiem uliczek ze straganami, by później wpaść w sam środek intrygi skrojonej na wzór kryminału noir, choć z wyraźnym retro akcentem. Dalej czeka na mnie jednak coś więcej, bowiem do głosu dochodzą elementy grozy, dziwne sny prześladujące bohatera i w końcu wierzenia słowiańskie, dzikie i nieodgadnione rytuały. Ma ta powieść swe warstwy, nie kończy się na zwykłym śledztwie, lecz tworzy atmosferę rodem z "Psa Baskerville'ów" Conan Doyle'a oraz klimat przedwojennych Kresów oddanych przez autora z wielką starannością, co też cenie sobie wielce. Szczegółowość opisanych miejsc, ich odtworzenie jest mocno przekonujące, a jeśli dodać jeszcze tu wyjątkowego bohatera, będącego człowiekiem twardo stąpającym po ziemi, którego czeka finalnie konfrontacja z tym, co tajemnicze i pogańskie, tym bardziej moje serce zadrżało z zachwytu.

To historia, którą chcę się szybko łyknąć na raz, ale ona niczym wytrawna kochanka nie pozwala na szybkie zbliżenie, swoim rytmem prowadząc czytelnika przez ten miszmasz gatunków, prowokując do poznania poleskiego terytorium i jednocześnie kusząc swojskością romansującą z ze zgnilizną spętanych trupim odorem trzęsawisk. Pojawia się również wątek zauroczenia, bo jakże tak oficer miałby nie paść ofiarą uroku panny Urszuli z szanowanego rodu? Na szczęście nie jest on wpleciony na siłę, toteż dobrze uzupełnia opowieść napisaną przez Rzewuskiego i jakżeby inaczej wprowadza jeszcze jedną nutkę tajemnicy do tego gęstego już jak smoła kryminału. Prawidła gatunku zostały zachowane, ale tło historyczne na spółkę z wątkiem dawnych wierzeń nadają mu ujmującego smaczku, a ja dałem porwać się tej książce, by następnie ulec mej wyobraźni wysuwającej mi obrazy ostatnich lat drugiej Rzeczypospolitej. Tak się powinno pisać kryminały.

Polesie wesołe, Polesie radosne...
A jednak pod fasadą idylli czai się szarość, mrok i smród bagien. W roku 1937 na wschodnich ziemiach dochodzi do serii zaginięć i wyjątkowo okrutnych morderstw. Jednym z zaginionych jest oficer tak zwanej dwójki, czyli Oddziału II Sztabu Generalnego Polskiego kontrwywiadu. Do akcji wkracza Maurycy Jakubowski, wysłany przez dowództwo, żeby...

Warta przeczytania chociażby ze względu na wizję boga Polonusa, który jest kompilacją wszystkich mitów, przywar i chwalebnych cech polskości. Miałem dłuższą chwilę niepewności czy przypadkiem ktoś nie wskrzesił Bruno Szulca tylko po to, aby napisał tę scenę, bo po 300 stronach dokładnych i obrazowych opisów zachowań, krajobrazów, tła polityczno-historycznego, nie oczekiwałem aż takiego przypływu abstrakcji. Moim zdaniem ta scena jest kandydatem do wejścia do kanonu polskiej literatury. Jak z resztą książki?
Dla fanów kryminałów może być to raczej książka do usypiania. Akcji jest niewiele, postaci sporo, wątków otwartych i niezamkniętych też się kilka znajdzie. Dla fanów horrorów i mrocznych opowieści może się okazać zbyt łagodna, choć niektóre wizje zmuszają do skrzywienia kilku mięśni twarzy. Dla fanów czy entuzjastów historii i/lub Polesia - gratka.
Widać, że pisał ją historyk, bo wprowadzenie w klimat Polesia i Dawidgródka 1937 roku jest niesamowicie dogłębne. Widać fascynację niektórymi postaciami i przemianami społeczno-politycznymi tego czasu i miejsca. Dobrze się bawiłem, bo mimo początkowego żalu, że nie dostaje oczywistej zagadki do rozwiązania, jak w modelowym kryminale, przypomniałem sobie, że takich rzeczy pełno znajdę na platformach streamingowych. Książka może mi opowiedzieć historię o wiele szerszą. I to jak opowiedzieć! Nie jest to wielka narracja. Nie jest też mała. Można powiedzieć, że jest średnia. To i tak sporo jak na XXI wiek, bo zachęcić czytelnika do przeczytania nawet takiej narracji nie jest łatwo. Warto przebrnąć do końca. Warto będzie zrobić z tego serial, bo rzeczy do pokazania na ekranie, mistyki, zagadkowości, piękna i brutalizmu Polesia jest tu co najmniej na 6 odcinków. Może kiedyś PISF z Biełaruśfilm coś uskuteczni...

Warta przeczytania chociażby ze względu na wizję boga Polonusa, który jest kompilacją wszystkich mitów, przywar i chwalebnych cech polskości. Miałem dłuższą chwilę niepewności czy przypadkiem ktoś nie wskrzesił Bruno Szulca tylko po to, aby napisał tę scenę, bo po 300 stronach dokładnych i obrazowych opisów zachowań, krajobrazów, tła polityczno-historycznego, nie...

Takie nie-wiadomo-co, bo niby kryminał, niby retro, ale oniryzm, ale duchy i zjawy, niby Polesie, ale jednak Polska.

Takie nie-wiadomo-co, bo niby kryminał, niby retro, ale oniryzm, ale duchy i zjawy, niby Polesie, ale jednak Polska.

Wziąłem przypadkowo z biblioteki (spieszyło mi się i nie maiłem czasu grzebać),i nie żałuję. Fajny klimat, historia przemieszana z polityką, mitologią, obyczajami przedwojennego Polesia. Może nie jestem do końca obiektywny, bo jestem historykiem z wykształcenia (ale nie pracującym w zawodzie),ale myślę, że nawet ci, którzy nie lubią historii, coś tu dla siebie znajdą.

Wziąłem przypadkowo z biblioteki (spieszyło mi się i nie maiłem czasu grzebać),i nie żałuję. Fajny klimat, historia przemieszana z polityką, mitologią, obyczajami przedwojennego Polesia. Może nie jestem do końca obiektywny, bo jestem historykiem z wykształcenia (ale nie pracującym w zawodzie),ale myślę, że nawet ci, którzy nie lubią historii, coś tu dla siebie znajdą.

Kapitalny opis Polesia, części Polski z dwudziestolecia międzywojennego. Jego różnorodności, kultury i wszystkiego co brakło aby stało się częścią Polski. Rozwikłanie zagadki powieści moim zdaniem nieoczywiste ale można było trafić wcześniej. A ostatni rozdział i te niedopowiedzenia uzupełniają trudną historie tamtych czasów. Osobiście uważam ze bardzo udana powieść. Czuć ze to debiut w tym stylu i z chęcią sięgnę po kolejne tego autora.

Kapitalny opis Polesia, części Polski z dwudziestolecia międzywojennego. Jego różnorodności, kultury i wszystkiego co brakło aby stało się częścią Polski. Rozwikłanie zagadki powieści moim zdaniem nieoczywiste ale można było trafić wcześniej. A ostatni rozdział i te niedopowiedzenia uzupełniają trudną historie tamtych czasów. Osobiście uważam ze bardzo udana powieść. Czuć...

Bardzo mnie wymęczyła ta książka. Fabuła ślamazarna, nic się nie dzieje, a jak sie dzieje to i tak nie porywa.

Najciekawsze okazało sie króciutkie posłowie, w którym autor przedstawia realia przedwojennego Polesia. Z tego wynika, że lepiej jak by pozostał w kręgu książek historycznych a nie fabularnych.

Bardzo mnie wymęczyła ta książka. Fabuła ślamazarna, nic się nie dzieje, a jak sie dzieje to i tak nie porywa.

Najciekawsze okazało sie króciutkie posłowie, w którym autor przedstawia realia przedwojennego Polesia. Z tego wynika, że lepiej jak by pozostał w kręgu książek historycznych a nie fabularnych.

Swego czasu miałam przyjemność czytać "Grzechy Paryża Północy" Pawła Rzewuskiego, garść opowieści o mrocznej stronie międzywojennej Warszawy. Tym razem autor pokusił się o napisanie powieści, której akcja toczy się na Polesiu.
Jest rok 1937. Marszałek Piłsudski już nie żyje, a polski rząd boryka się z narastającymi problemami. W kraju kłócą się ze sobą rozmaite partie i stronnictwa, na zachodzie rośnie w siłę coraz bardziej agresywna Rzesza, a od wschodu zagrażają sowieccy komuniści.
Maurycy Jakubowski, były oficer Legionów, zostaje wysłany na Polesie z poleceniem, by odnalazł swego dawnego przyjaciela Adama Staffa, pracownika słynnej "dwójki", który zaginął. Przy okazji ma się spotkać z nieuchwytnym wojewodą Wacławem Kostkiem-Biernackim oraz wyjaśnić inne tajemnicze zniknięcia. Czy Jakubowski zdoła uratować przyjaciela? Co naprawdę kryje się pod misją, na którą wysłali go przełożeni? Kim jest tajemniczy "Syn Bagien"?

(cd recenzji na fb)

https://www.facebook.com/KsiazkaZamiastKwiatka/photos/a.418885991470850/8075161389176567/

Swego czasu miałam przyjemność czytać "Grzechy Paryża Północy" Pawła Rzewuskiego, garść opowieści o mrocznej stronie międzywojennej Warszawy. Tym razem autor pokusił się o napisanie powieści, której akcja toczy się na Polesiu.
Jest rok 1937. Marszałek Piłsudski już nie żyje, a polski rząd boryka się z narastającymi problemami. W kraju kłócą się ze sobą rozmaite partie i...

Kto mnie zna ten wie, jak bliskie mi i ukochane są tematy związane z Kresami oraz samym Polesiem, zwłaszcza z nim, do tego dziejące się w jednym z moich ulubionych okresów w historii, czyli XX-leciem. Więc grzechem byłoby nie sięgnąć po „Syna bagien” Pawła Rzewuskiego.
Mamy tu świetne połączenie retro kryminału z powieścią przygodową. Do tego całość zanurzona w szpiegowsko ezoterycznym sosie z posypką w postaci mitologii słowiańskiej. Palce lizać po prostu.

Ale wracając do Polesia, to jawi się ono (nie tylko mnie jak się okazuje) jako Dziki Zachód (a raczej Bardzo, Dziki Wschód) – takie surowe zazadzie, przykurzone, tajemnicze i bardzo niebezpieczne. Podczas lektury książki odczuwa się cały czas ową mroczną i tężejąca, ze strony na stronę, atmosferę. To bez wątpienia taki kresowy „Noir”, no i jakby nie było czuć pióro historyka (i to bardzo wiarygodne pióro). Przedstawiona czytelnikom kryminalna intryga jest bowiem niesamowicie wciągająca, przemieszana z mroczną legendą o Czarnym Diable z bagien. W ogóle dawne słowiańskie wierzenia nadają całości swoisty smaczek grozy w stylu najlepszych mistrzów t.j. Stefan Grabiński, Wojciech Żukrowski i inni. Koniecznie.

P.S. A samego autora zapraszam kiedyś na Podlasie do wsi Rzewuszki, po kolejne inspiracje, no w końcu nazwisko zobowiązuje 🙂

Kto mnie zna ten wie, jak bliskie mi i ukochane są tematy związane z Kresami oraz samym Polesiem, zwłaszcza z nim, do tego dziejące się w jednym z moich ulubionych okresów w historii, czyli XX-leciem. Więc grzechem byłoby nie sięgnąć po „Syna bagien” Pawła Rzewuskiego.
Mamy tu świetne połączenie retro kryminału z powieścią przygodową. Do tego całość zanurzona w szpiegowsko...