Lód

Książka ta czarowała mnie w bibliotece od dawna. Kusiła mnie intrygującą treścią, mapami we wkładce, rozmiarem. A ten ostatni to nie kaszę dmuchał – ponad 1000 stron. Koronawirus sprawił, że decyzją naszego nieogarniętego rządu, biblioteki będą zamknięte. Jest to więc idealna sytuacja, aby zabrać się za lekturę takiej cegły. Wziąłem ją i przygarnąłem. Dałem się porwać w Polskę i Rosję lodem skute, wsiąkłem w syberyjskie mrozy, i teraz, gdy za oknem jest minus piętnaście, nie robi to na mnie większego wrażenia.
Warszawa, do studenta matematyki Benedykta Gierosławskiego przychodzą pracownicy Ministerstwa Zimy. Dostaje propozycje nie do odrzucenia – ma udać się na Syberię, by tam odnaleźć swojego ojca, który zdaje się mieć coś wspólnego z lutymi, tajemniczymi istotami zrodzonymi z lodu. Na miejsce udaję się Transsibem, koleją międzykontynentalną. W wyniku serii nieporozumień, albo nawet z pełną premedytacją, jest brany za polskiego szlachcica. Poznaje szereg barwnych postaci, w tym samego Nikolę Teslę, wielkiego inżyniera i fascynata ćmiatła oraz specyficznej energii, skromnie nazywanej teslektrycznością. Po wielu przygodach dociera na miejsce, gdzie z musu brać udział w różnych spiskach i intrygach, przyjmując na siebie kolejne role.
Ciężko zrobić taki wstęp, który zapowiada książkę, a jednocześnie dochodzi się prawie do połowy książki. Treści bowiem jest w tej historii mnóstwo, starczyłoby jej na dwie albo i trzy osobne historie. Tymczasem Dukaj stworzył z tego jedną niesamowita opowieść. Poznajemy młodego studenta, obserwujemy jego przemianę w prawie szpiega, a może nawet wywrotowca, by na koniec stał się twórcą, ale wciąż szukającym prostego, ludzkiego ciepła. Wszędzie czyhają na niego zagrożenia, a w zasadzie wszyscy czegoś od niego chcą. Nawet nie tyle od niego, co od jego ojca. Tylko jak do niego się dostać, w sam środek syberyjskich mrozów, gdzie kończyny odpadają sczerniałe od samego dotyku lodu?
Dostaniemy całe mnóstwo wywodów i dialogów o charakterze filozoficznym, politycznym, społecznym, a nawet kulturowym. Gierosławski współpracuje w Teslą, aby móc zbliżyć się do epicentrum lodu, skąd prowadzą Drogi Mamutów, i tak móc zadziałać na historię. Jest bowiem rok 1924, Polski nie ma mapach, Piłsudski ze swoimi legionami walczy o nią na bezkresach Syberii, a pomóc ma w tym właśnie bohater tej książki. Na jego drodze staną politycy z okolic Bajkału (zamarzniętego do tego stopnia, że jeżdżą po nim pociągi), producenci zimnaza oraz wszelkiej maści kombinatorzy, z każdego możliwego obozu. Każdy wątek prowadzi do dygresji, która rozrasta się do kilkunastostronicowego rozdziału.
Owszem, w tej książce przelano ocean słów. Chwilami autor mógł odpuścić niektóre dywagacje nad ideą nowych ładów politycznych czy wpływu lodu na rozbudowę miast. Napisał to jednak w tak wciągający sposób, że ciężko mi się było oderwać, nawet jeśli chwilami gubiłem się w tych dysputach godnych najwyższych uczelni. I trzeba zwrócić również uwagę na język, jakim posługiwali się na łamach tej książki – specyficzna mieszanka polskiego z rosyjskim, pełna udziwnień i przestawionych szyków, aż prawie sam zacząłem mówić z podwójnym „się”.
Nie jest to książka idealna. Właśnie przez swoje rozmiary, które mogą odstraszyć, czy nawet przerazić i specyficzny język, może ona odrzucić przeciętnego czytelnika, którego nie będą interesowały alternatywne rzeczywistości i tym podobne zabawy. Fani jednak fantastyki powinni się dać się porwać tej stylistyce, temu rozmachowi godnemu filmów Davida Leana. Podróż pociągiem, późniejsze gry polityczne w Zimnym Nikołajewsku, aż w końcu podróż w sam środek Syberii. Jest tego dużo, może przytłaczać, ale dałem się pochłonąć. Pomimo drobnego druku i ogromnych akapitów, czytało się to płynnie i bez zanudzania, choć potrafiło to chwilami zmęczyć.
+ stworzony świat, język, intrygujące postaciami
- wodolejstwo

Książka ta czarowała mnie w bibliotece od dawna. Kusiła mnie intrygującą treścią, mapami we wkładce, rozmiarem. A ten ostatni to nie kaszę dmuchał – ponad 1000 stron. Koronawirus sprawił, że decyzją naszego nieogarniętego rządu, biblioteki będą zamknięte. Jest to więc idealna sytuacja, aby zabrać się za lekturę takiej cegły. Wziąłem ją i przygarnąłem. Dałem się porwać w...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

jedna z najlepszych książek polskich. niestety niełatwo się czyta, bo trzeba wiedzieć to i owo poza lajkowaniem na fb. a o to dziś trudno. pomijam fabułę. Duże wrażenie zrobiły na mnie rozważania nad logiką. Warto się wysilić, a nuż coś zostanie? :-!

jedna z najlepszych książek polskich. niestety niełatwo się czyta, bo trzeba wiedzieć to i owo poza lajkowaniem na fb. a o to dziś trudno. pomijam fabułę. Duże wrażenie zrobiły na mnie rozważania nad logiką. Warto się wysilić, a nuż coś zostanie? :-!

Pokaż mimo to

Czytałem tą książkę prawie pół roku, to przez nią nie wypełniłem "wyzwania" na 2020. Niestety nie umiem czytać kilku pozycji jednocześnie. Bardzo też rzadko nie kończę rozpoczętej książki, tym bardziej książki która mi się podoba. Lód mnie "zamroził". Książka szalenie wymagająca ze względu na swój specyficzny język oraz zawiłość historii. Musiałem być szalenie skupiony by nie gubić wątku a w okresie pandemii nie mieszkając samemu ciężko mi było o takie skupienie. Mimo wszystko "podobało się". Polecam rusofilom :) We fragmentach swoim stylem bardzo mi przypominała Dostojewskiego. 7/10 tylko dlatego, że zajęła mi tyle czasu. Powinno być osiem.

Czytałem tą książkę prawie pół roku, to przez nią nie wypełniłem "wyzwania" na 2020. Niestety nie umiem czytać kilku pozycji jednocześnie. Bardzo też rzadko nie kończę rozpoczętej książki, tym bardziej książki która mi się podoba. Lód mnie "zamroził". Książka szalenie wymagająca ze względu na swój specyficzny język oraz zawiłość historii. Musiałem być szalenie skupiony by...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

W zasadzie to już po wejściu głównego bohatera do ekspresu transsyberyjskiego wiedziałem, że to będzie książka, której nie zapomnę do końca życia - książka, po którą pewnie jeszcze sięgnę (choćby po to, żeby zamarzło, jeśli zacznie puszczać), gdyż przeczytać "Lód" raz to za mało!
Mówi się, że przyszłość nie jest pewna. A co by było, gdyby można było sterować historią, gdyby historię można było opisać twardymi, deterministycznymi prawami?
A może wręcz przeciwnie - może nawet to co się już wydarzyło nie jest wcale takie pewne?
Skąd mam pewność, że to co pamiętam jest tym co rzeczywiście wystąpiło? Jeśli nikt tego nie nagrał, nie zapisał, jeśli zdarzenie nie odcisnęło się jakoś specjalnie na historii? A jeśli ktoś je pamięta nieco inaczej? Kto wtedy ma rację? Jak tego dowieść?
Gdzie pewność? Skąd pewność?
Czym jest Lód?
Co by się stało, gdyby entropia spadła do zera?
Jak się zachowuje ciekły hel?
Co by się stało, gdyby przeszła na drugą stronę? Gdyby zejść poniżej zera absolutnego?
"Lód" Jacka Dukaja jest powieścią genialną - daje do myślenia, wpływa na przyszłość...

W zasadzie to już po wejściu głównego bohatera do ekspresu transsyberyjskiego wiedziałem, że to będzie książka, której nie zapomnę do końca życia - książka, po którą pewnie jeszcze sięgnę (choćby po to, żeby zamarzło, jeśli zacznie puszczać), gdyż przeczytać "Lód" raz to za mało!
Mówi się, że przyszłość nie jest pewna. A co by było, gdyby można było sterować historią, gdyby...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Nie dam oceny, bo to jedna z niewielu w moim życiu książek która mnie pokonała. Pierwszą były Cierpienia młodego Wertera daaaawno temu.
Lubię opasłe tomiszcza z ciągnącą się, skomplikowaną fabułą. Ale tu poległem. Dobrnąłem do połowy a za drugim i trzecim podejściem nawet trochę dalej i powiedziałem sobie w końcu że "życie jest za krótkie na czytanie książek które męczą." Pozdrawiam wytrwałych. Jak dla mnie nie warto tylko po to żeby powiedzieć "przebrnąłem".

Nie dam oceny, bo to jedna z niewielu w moim życiu książek która mnie pokonała. Pierwszą były Cierpienia młodego Wertera daaaawno temu.
Lubię opasłe tomiszcza z ciągnącą się, skomplikowaną fabułą. Ale tu poległem. Dobrnąłem do połowy a za drugim i trzecim podejściem nawet trochę dalej i powiedziałem sobie w końcu że "życie jest za krótkie na czytanie książek które...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Kiedy byłam mała, jedną z moich ulubionych książek był leksykon przyrodniczy o ssakach. Bardzo mnie dziwiło, że z tyłu na okładce wydawca chwalił się, że książka jest "wyczerpująca", znałam bowiem tylko jedno znaczenie tego słowa, które nie nadaje się przecież do celów reklamowych.

Piszę o tym dlatego, że "Lód" jest wyczerpujący w obydwu znaczeniach. Dukaj wycisnął z opozycji Zimy-Lata wszystko, co się dało, na płaszczyźnie biologicznej, fizycznej, ekonomicznej, politycznej, historiozoficznej, psychologicznej i nade wszystko filozoficznej, snując rozważania ontologiczno-epistemologiczne. Wykreowany świat robi wrażenie rozmachem i spójnością, a powieściowa rzeczywistość i ładunek ideowy znakomicie odzwierciedlone są w archaizowanym, pełnym zapożyczeń języku, przez dużą część książki opanowanym przez gramatyczno-filozoficzny eksperyment unikania zaimka "ja". Gdzieś tak do 700 strony byłam pewna, że dam książce ocenę 8 albo 9.

Potem jednak coraz bardziej zaczęło dawać o sobie znać drugie znaczenie słowa "wyczerpujący". Kolejne opisy powielają już obrazy dziesięć razy odmalowane. Kolejne dialogi i rozważania nie wnoszą już żadnego nowego ładunku myślowego, grzęznąc w przemiędlaniu po raz kolejnych tych samych dogmatów i ustaleń. Rozmnożone ponad wszelką miarę postaci gubią się, odnajdują, okazują się performance'ami i dwoistymi ideami, a głupi czytelnik (tj. ja, oczywiście) usiłuje dopasować nazwisko, które nagle powróciło, do człowieka, o którym ostatni raz czytało się dwa tygodnie temu, bo tyle czasu zajmuje lektura prozy tak ciężkostrawnej jak "Lód".

Zakończenie przeradza się w parodię. Uwielbiam filozoficzne i historiozoficzne dysputy toczone nad ciałem zmarłego podczas operacji pacjenta.

Nie chodzi nawet o to, że książka jest gruba, bo wiele grubych książek w życiu zmogłam. Były wśród nich i takie, w których autorzy pozwalali sobie na więcej nawet dygresji niż Dukaj - "Katedra Marii Panny w Paryżu" i "Nędznicy", "Moby Dick", "Orland szalony", "Wojna i pokój"... Przy tych książkach jednak albo miałam wrażenie, że to wszystko pozwala powiedzieć coś, czego krócej nie dałoby się powiedzieć, albo było mi wesoło i przyjemnie. Dłużyzny "Lodu" nie są natomiast ani drogą najefektywniejszą, ani najbardziej malowniczą.

Kiedy byłam mała, jedną z moich ulubionych książek był leksykon przyrodniczy o ssakach. Bardzo mnie dziwiło, że z tyłu na okładce wydawca chwalił się, że książka jest "wyczerpująca", znałam bowiem tylko jedno znaczenie tego słowa, które nie nadaje się przecież do celów reklamowych.

Piszę o tym dlatego, że "Lód" jest wyczerpujący w obydwu znaczeniach. Dukaj wycisnął z...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Powieść dobra, dość wymagająca w odbiorze. Sensacja i historia, do tego domieszka fantastyczna - wydawało by się, że wszystko cacy, ale coś mi jednak tutaj nie gra. Dukaj stara się oddać klimat dawnych lat, czerpie z wybitnych pisarzy z XIX/początku XX wieku i wychodzi to całkiem zgrabnie, ale do arcydzieła temu jakoś daleko. Być może przystąpiłam do lektury ze zbyt wysokimi wymaganiami. Od prawie roku męczę drugi tom, i chyba powinnam go już porzucić - albo zacząć na nowo.

Powieść dobra, dość wymagająca w odbiorze. Sensacja i historia, do tego domieszka fantastyczna - wydawało by się, że wszystko cacy, ale coś mi jednak tutaj nie gra. Dukaj stara się oddać klimat dawnych lat, czerpie z wybitnych pisarzy z XIX/początku XX wieku i wychodzi to całkiem zgrabnie, ale do arcydzieła temu jakoś daleko. Być może przystąpiłam do lektury ze zbyt...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Fenomenalna.

Fenomenalna.

Pokaż mimo to

Recepta na literacki sukces: napisać opowiadanie, 50-100 stron. Krasnoludy, smoki, magiczne miecze już się dość mocno przejadły, a więc powinien być temat obecnie bardzo modny, czyli alternatywna przeszłość. Każdy element tego opowiadania, nawet najdrobniejszy, rozbudować (nadmuchać) do granic wytrzymałości. Mamy już 300 stron. Z trzystustronicowego opowiadania każdy drobiazg, detal, rozbudować i uzupełnić czym się tylko da.

Jak się to robi? Ależ prosto!

W książce stustronicowej: w piątek.
W książce trzystustronicowej: zorganizowano to w nocy z piątku na sobotę.
W książce tysiącstronicowej: „Nie nazajutrz i nie dnia zaraz po nim następnego, lecz dopiero w piątek, piątkowym wieczorem, a raczej nocą już piątkową, to jest z piątku na sobotę się przetaczającą, w przednoc balu gubernatorskiego, wonczas to wreszcie tak wszystko się zorganizowało…”*.

W momentach, w których nie starcza już własnej wyobraźni, korzystać – w sensie twórczej inspiracji oczywiście – ze „Zbrodni i kary”, „Logiki praktycznej”, „Morderstwa w Orient Expresie”, może nawet Wittgensteina, itd. Wszędzie tam, gdzie wystarczyłyby cztery zdania, napisać sześćdziesiąt. Jeśli tylko uda nam się przekroczyć magiczne 1000 stron (z wydawcą dodatkowo uzgodnimy dość gruby papier, dzięki czemu tomiszcze będzie się bardziej rzucać w oczy), to sukces murowany.

Książki tej objętości wydawane są w dwóch-trzech tomach. Z oczywistych względów. Ale tu… Marketing przede wszystkim – klient ma zwrócić uwagę na towar, a to, że mu później ręce mdleją, bo taką „cegłę”** ciężko jest po prostu utrzymać (nigdy w życiu – poza albumami – nie miałem w ręce książki tak niewygodnej w „obsłudze”), to bez znaczenia, bo odkrycia tego dokonuje już po odejściu od kasy.

Czy jest jakiś sens w udziwnionej konstrukcji zdań typu: się odwróciło się, się pożegnało się, się wysikało się? Pozornie żadnego, ale zaraz, zaraz… Przecież to kolejne słowa i spacje więcej, a objętość rośnie.

A o czym jest to wiekopomne dzieło?

Rok 1924. I wojny światowej nie było i Polską wciąż rządzi car imperator Rosji. Panuje coś w rodzaju epoki lodowcowej – wszędzie jest lód i nawet w środku lata burze śnieżne są na porządku dziennym. Bliżej niezidentyfikowane stwory, lute, zamrażają wszystko, co znajdzie się w ich otoczeniu. A jak wszystko, to wszystko – także koty i furmanki, prawdę, idee, postęp, wolną myśl…

Młody matematyk (ten właśnie od się umyło się) wysłany zostaje z misją specjalną na Syberię. Ma tam odnaleźć swojego ojca, który ponoć potrafi porozumiewać się z lutymi.

Misja w pewnym sensie kończy się powodzeniem, lód puszcza, ale wtedy okazuje się, że chyba niezupełnie o to chodziło. Przynajmniej nie wszystkim.

To oczywiście w telegraficznym skrócie, bo rozmaitych wątków pobocznych, różnych dygresji i dygresji do dygresji w „Lodzie” dostatek jest wielki (Matko Boska! Zaczynam pleść jak Gierosławski!).

Niezłe jest połączenie wierzeń Jakutów z czarną fizyką Tesli. Zabawny, przez chwilę, jest też Piłsudski mówiący językiem bohaterów Wiecheckiego.

I oto mamy kolejną książkę, która MUSI się podobać (presja jest tu niesamowita!) i NALEŻY mówiąc o niej mlaskać z zachwytu, i to im głośniej, tym lepiej (głośniej zwłaszcza wtedy, kiedy nie dobrnęło się do końca), bo jakakolwiek krytyka naraża na ostracyzm, wykluczenie z grupy i pogardę.

Jedyne, co chyba można zrobić stosunkowo bezpiecznie, to stwierdzić, że książka jest bardzo dobra, rewelacyjna wręcz, ale mnie się ona nie podoba, ale to na pewno moja wina – niewyrobiony literacko widać jestem i w ogóle nie zrozumiałem genialnego przesłania arcydzieła, które, jako żywo, przypomina mi dmuchany ryż. Ciekawe, czemu?

Zastanawiam się tylko, czy arcydzieło byłoby arcydziełem, gdyby miało 348 stron, a nie ponad tysiąc i normalną grubość rzędu 2 centymetrów zamiast 7.

Ale za to jak ciekawie prezentuje się na półce…



---
* Jacek Dukaj, „Lód”, Wydawnictwo Literackie 2007, s. 688.
** Jacek Dukaj, „Lód”, Wydawnictwo Literackie 2007.

Recepta na literacki sukces: napisać opowiadanie, 50-100 stron. Krasnoludy, smoki, magiczne miecze już się dość mocno przejadły, a więc powinien być temat obecnie bardzo modny, czyli alternatywna przeszłość. Każdy element tego opowiadania, nawet najdrobniejszy, rozbudować (nadmuchać) do granic wytrzymałości. Mamy już 300 stron. Z trzystustronicowego opowiadania każdy...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Ta książka czekała na mnie na półce 10 lat. Stała i się kurzyła. Te dziesięć lat temu przeczytałam 100 stron i stwierdziłam, że to nie dla mnie. W tym roku, pandemia i lockdown sprawiły, że po nią sięgnęłam i potraktowałam jak wyzwanie. Przebrnęłam do końca, a im dalej, tym bardziej mnie wciągało. Piękna historia. Pod koniec wręcz wzruszająca. Serdecznie polecam! :)

Ta książka czekała na mnie na półce 10 lat. Stała i się kurzyła. Te dziesięć lat temu przeczytałam 100 stron i stwierdziłam, że to nie dla mnie. W tym roku, pandemia i lockdown sprawiły, że po nią sięgnęłam i potraktowałam jak wyzwanie. Przebrnęłam do końca, a im dalej, tym bardziej mnie wciągało. Piękna historia. Pod koniec wręcz wzruszająca. Serdecznie polecam! :)

Pokaż mimo to