Z książki odczytać możemy niebywałą mądrość. Gdy ktoś potrafi sobie wyobrazić miasto, w którym „Rosjanie z całą bezwzględnością rekwirowali mąkę i zboże”, to zrozumie, że Łódź przeszła gehennę. Jednocześnie mamy walkę o demokrację „zebrał się przed Grand Hotelem tłum i wychodzących stamtąd oficerów przywitał okrzykami i gwizdaniem. Przybył oddział „pałkarzy”, lecz tłum rozbroił policjantów”. Mieczysław Hertz pisał jeszcze „przez cały czas tj. od powstania Komitetu Obywatelskiego aż do końca okupacji, nie stwierdzono ani jednego nadużycia (…),mimo że pokusa była wielka, gdyż prawie każdemu bieda i troska o dzień jutrzejszy zaglądała w oczy, a obracano przecież milionami”. Przez pryzmat urzędniczych i statystycznych relacji widzimy ogrom pracy. Pracy pro publico bono – czegoś, czego teraz nam tak brakuje.
Wspomnienie Herbsta, to jak pisze Paweł Spodenkiewicz, raczej solidna historyczna monografia. Duża ilość dokumentów i zestawień statystycznych może być trudna w czytaniu. Autorzy zadbali o wierne odtworzenia dzieła Herbsta. Mnie szczególnie spodobał się wstęp Pawła Spodenkiewicza. Esej prof. Daszyńskiej (u której zdawałem egzamin jako młody student historii) dostarcza dużą, a może zbyt dużą ilość informacji. Brakuje nieco publicystycznej finezji. Świetne są wspomnienia Violetty Thurstan.
Jak zwykle nie mogę się nachwalić jakości wydawnictwa. Wydawnictwo Kusiński stanowi synonim niezwykłej jakości i staranności wydawniczej.

Z książki odczytać możemy niebywałą mądrość. Gdy ktoś potrafi sobie wyobrazić miasto, w którym „Rosjanie z całą bezwzględnością rekwirowali mąkę i zboże”, to zrozumie, że Łódź przeszła gehennę. Jednocześnie mamy walkę o demokrację „zebrał się przed Grand Hotelem tłum i wychodzących stamtąd oficerów przywitał okrzykami i gwizdaniem. Przybył oddział „pałkarzy”, lecz tłum...

Nie myślałem, że kiedykolwiek zainteresuję się sytuacją Łodzi podczas I wojny światowej. Doszło do tego ciekawym zbiegiem okoliczności. Niedawno dowiedziałem się o zapomnianej bitwie w okolicach Łodzi, która rozegrała się późną jesienią 1914 roku, a przeciwnikami były armie niemiecka i rosyjska. Postanowiłem zgłębić ten temat, więc sięgnąłem do jedynej dostępnej mi w dzisiejszych czasach pozycji, w której jeden z artykułów autorstwa Jolanty Daszyńskiej poświęcony był tej krwawej bitwie (200 tyś. zabitych w ciągu kilku dni). Widząc jednak, że książka zawiera również wspomnienia Mieczysława Hertza i opisy działania Komitetu Obywatelskiego, oraz kawałek pamiętników brytyjskiej pielęgniarki Violetty Thurstan i fragmenty dzieła Jana G. Blocha o przyszłej wojnie nie mogłem ich pominąć. I było to strzałem w dziesiątkę. Doskonale udokumentowane uratowanie mieszkańców miasta przez bogatszych współobywateli, gdy państwo się cofa (Rosja),bądź przeszkadza (Niemcy).
Dziękuję za uwagę, gorąco polecam to dzieło!

Nie myślałem, że kiedykolwiek zainteresuję się sytuacją Łodzi podczas I wojny światowej. Doszło do tego ciekawym zbiegiem okoliczności. Niedawno dowiedziałem się o zapomnianej bitwie w okolicach Łodzi, która rozegrała się późną jesienią 1914 roku, a przeciwnikami były armie niemiecka i rosyjska. Postanowiłem zgłębić ten temat, więc sięgnąłem do jedynej dostępnej mi w...

Niektóre wydarzenia z historii wydają się celowo ukryte - taka myśl mnie naszła po przeczytaniu tej książki. Historia Łódzkiego Komitetu Obywatelskiego to powinno być coś, co Polska ma wypisane złotymi literami na sztandarach i coś, czym się chwali wszem i wobec. Tymczasem nawet łodzianie nie mają pojęcia, co to był Komitet Obywatelski z czasów I wojny światowej.
Polska i Łódź były wtedy w tragicznym położeniu – w ogniu Wielkiej Wojny i w środku batalii jakie toczyły ze sobą wielkie armie, przejmujące miasto z rąk do rąk.
Niezależnie od 18000 rannych, którzy w jednym tygodniu, w czasie bitwy pod Rzgowem zaludnili łódzkie szpitale, pozbawione w tym czasie opału (grudzień),środków opatrunkowych, lekarstw, a nawet wody, niezależnie od tej wojennej hekatomby mieszkańcy miasta właśnie głodowali i biedowali. Działo się tak aż do 1918 roku. Ratował ich Komitet Obywatelski, który się w Łodzi ukonstytuował z kilkunastu bogatych fabrykantów, prawników, lekarzy, nauczycieli oraz przedstawicieli robotników i przez te lata kierował życiem społecznym miasta, organizował zasiłki, dożywianie, nadzór medyczny i sanitarny oraz edukację – całkowicie niezależnie od administracji wojennej zaborców, a na ogół – wbrew tej administracji. Zebrano fundusz z własnych majątków owych ludzi oraz zorganizowano pieniądze od zarządów fabryk, które właśnie w tym czasie były przez Niemców obrabowywane do cna, ze wszystkich środków produkcji i surowców, które pociągami jechały masowo na zachód. Był to plan (opracowany jeszcze grubo przed I wojną),który nie tylko miał wzmocnić niemieckie społeczeństwo kosztem podbitej Polski, ale przede wszystkim skasować przyszłą powojenną konkurencję dla niemieckich fabryk. Pisali oni o tym expressis verbis i otwartym tekstem w rozkazach, a nawet w odezwach do łodzian, w których opisywali ich jako „obywateli drugiej kategorii”.
Komitet Obywatelski stał się de facto gospodarzem miasta, jedynym, który jakkolwiek bronił praw łodzian i organizował pomoc, a nawet oddziały milicji, które pilnowały porządku w licznych chwilach „bezkrólewia”, pomiędzy przemarszami wojsk. Było to działanie zupełnie niesamowite, uczestniczyli w nim Polacy, Niemcy i Żydzi, którzy zgodnie, wspólnie i z poświęceniem własnych majątków uratowali miasto i jego najbiedniejszych mieszkańców przed upadkiem.
Przy tym, wspólnie, ekumenicznie i wielonarodowo przyczynili się do krzewienia polskości (m. in. przez nauczanie polskiego w szkołach niemieckich i żydowskich, przez całą I wojnę).
Niezwykła historia.
W książce najwięcej miejsca zajmuje relacja Mieczysława Hertza, współtwórcy Komitetu Obywatelskiego, szczegółowa, dokładna i wzmocniona statystykami, bo autor był zapalonym statystykiem - amatorem (zginął niestety w warszawskim getcie w czasie II wojny). Uzupełniają ją rewelacyjne, żywe i osobiste wspomnienia brytyjskiej pielęgniarki, kobiety, która "żadnej pracy się nie boi" (można by o niej pisać książki) Violetty Thurstan, napisane szczerze i bezpośrednio - była w Łodzi podczas najgorszych bombardowań.
Zastanawiający kawał przeszłości, doprawdy.

Niektóre wydarzenia z historii wydają się celowo ukryte - taka myśl mnie naszła po przeczytaniu tej książki. Historia Łódzkiego Komitetu Obywatelskiego to powinno być coś, co Polska ma wypisane złotymi literami na sztandarach i coś, czym się chwali wszem i wobec. Tymczasem nawet łodzianie nie mają pojęcia, co to był Komitet Obywatelski z czasów I wojny światowej.
Polska i...

Kontynuując swoją łódzką wędrówkę tym razem sięgnąłem po książkę "Bezbronne miasto. Łódź 1914-1918".
Książka jest dedykowana Obywatelom Łodzi.
Myślę wszakże, że nie tylko łodzianie mogą sięgnąć po tę pozycję.

Głównym autorem publikacji jest wybitny łodzianin, Mieczysław Hertz. Postać dziś niemal kompletnie zapomniana, choć nazwisko Hertz pojawi się jeszcze w polskiej historii w kontekście paryskiej "Kultury".

Rok 1914. Wybuch wojny. Łódź zostaje bardzo mocno dotknięta wojenną rzeczywistością już od samego początku konfliktu. Ale mieszkańcy nie czekają na to, co przyniesie los. Sami błyskawicznie się organizują.
W Komitecie Obywatelskim, w działaniach społecznych pojawiają się znane łodzianom nazwiska - Stamirowski, Grohman, Biederman, Geyer, Silberstein, ks.Tymieniecki, dr S.Szterling.
Nieważne, kto ma jakie pochodzenie, jaką wyznaje religię. Ci ludzie są, czują się przede wszystkim Łodzianami i chcą działać na rzecz swojego miasta.
Robią, co w ich mocy a w mieście zmieniają się okupanci.
Rosjanie, Niemcy i na odwrót.
Bitwa, straszliwa bitwa pod Łodzią znana jako Operacja Łódzka. Mało kto dziś o niej pamięta a była to największa bitwa manewrowa na zachodnim froncie wojny.

Szara codzienność okupowanego miasta. Skąd brać żywność, lekarstwa, odzież. Co z dziećmi ?

Autor przepięknie przedstawia obchody 3-ego Maja 1916 roku.

Wybory do Rady Miejskiej w 1917 roku. I jakże prosty wymóg wobec kandydatów - dwuletnie, bez przerw zamieszkiwanie w Łodzi.
Czemu dziś nie ma takich wymogów...?
Radni w określonej kwestii ręczyli słowem honoru..
Gdzie my dzisiaj jesteśmy..?
Kiedy czytałem wystąpienia radnych, czułem dumę, że jestem łodzianinem.

I ta zdecydowana reakcja na pokój brzeski, zawarty za naszymi plecami.
Poparta wspaniałym wystąpieniem Przewodniczącego Rady Miejskiej T.Sułowskiego.

Ale już w listopadzie 1918 roku zaczęły się pierwsze niesnaski.

To jednak nie zmienia mojej satysfakcji z bycia mieszkańcem tego wspaniałego miasta.

Całość kończą wspomnienia wybitnej Brytyjki, Violetty Thurstan.

Gorąco zachęcam do lektury wszystkich, nie tylko związanych z Łodzią.

Kontynuując swoją łódzką wędrówkę tym razem sięgnąłem po książkę "Bezbronne miasto. Łódź 1914-1918".
Książka jest dedykowana Obywatelom Łodzi.
Myślę wszakże, że nie tylko łodzianie mogą sięgnąć po tę pozycję.

Głównym autorem publikacji jest wybitny łodzianin, Mieczysław Hertz. Postać dziś niemal kompletnie zapomniana, choć nazwisko Hertz pojawi się jeszcze w polskiej...