Gułag

Przed przeczytaniem tej książki, zapoznałem się już z najważniejszymi dziełami Sołżenicyna i Szałamowa. Dlatego lektura nie była dla mnie tak szokująca jak przy "Archipelagu". Przez długi czas miałem wrażenie, że "ja już to wiem".

Jednak autorka wykonała tutaj olbrzymią ilość pracy zbierając informacje z wielu różnych źródeł, relacji, reportaży wspomnień, pamiętników, wywiadów oraz własnych wycieczek. Książka jest bardzo dobrze ułożona (każdy rozdział skupia się na jakimś temacie),nie ma wielu powtórzeń (co dokuczało mi u Sołżenicyna). Objętościowo jest dość duża, ale nie miałem ani wrażenia, że coś jest potraktowane pobieżnie, ani że za dużo czasu kręcimy się w miejscu. Bibliografia robi wrażenie. Również język użyty przez autorkę jest jasny, terminy są odpowiednio wyjaśnione i kolejne strony łączą się dobrze w całość.

Jeśli mam mówić nie o warsztacie autorki, ale o samej treści - jest ona cały czas tak samo przerażająca i wstrząsająca jak wcześniej. Setki historii więźniów, prześladowań, tortur, śmierci, okrucieństwa i głupoty strażników, determinacji i rezygnacji.

Jeśli ktoś nigdy nie przeczytał książki o Gułagu i miałby czas tylko na jedną, to "Gułag" Applebaum jest godny polecenia. Dla bardziej zdeterminowanych czytelników prawdopodobnie polecałbym też "Archipelag"/"Opowiadania kołymskie", ale trzeba pamiętać w jakim czasie i środowisku powstały te książki i na jakich częściach historii się skupiają.

Przed przeczytaniem tej książki, zapoznałem się już z najważniejszymi dziełami Sołżenicyna i Szałamowa. Dlatego lektura nie była dla mnie tak szokująca jak przy "Archipelagu". Przez długi czas miałem wrażenie, że "ja już to wiem".

Jednak autorka wykonała tutaj olbrzymią ilość pracy zbierając informacje z wielu różnych źródeł, relacji, reportaży wspomnień, pamiętników,...

Pojadę banałem, ale każdy powinien tę książkę przeczytać. Naprawdę.

Pojadę banałem, ale każdy powinien tę książkę przeczytać. Naprawdę.

Wielka książka!

Wielka książka!

Mimo że nie mogę przebrnąć przez ostatnie 70 stron, polecam książkę wszystkim, pasjonatom historii XX wieku.
Oprócz solidnej dawki historii, jest też warstwa bardziej społeczna, w której opisane są powody (często absurdalne) z jakich ludzie trafiali do Gułagu oraz to jak wyglądało ich życie obozowe. Wielki szacunek dla Autorki za research!

Mimo że nie mogę przebrnąć przez ostatnie 70 stron, polecam książkę wszystkim, pasjonatom historii XX wieku.
Oprócz solidnej dawki historii, jest też warstwa bardziej społeczna, w której opisane są powody (często absurdalne) z jakich ludzie trafiali do Gułagu oraz to jak wyglądało ich życie obozowe. Wielki szacunek dla Autorki za research!

Ogrom pracy autorki widoczny gołym okiem.
Trudno pojąć okropności jakie spotkały miliony ludzi.
Zastanawiające spore różnice w porównaniu z obozami nazistowskimi.

Ogrom pracy autorki widoczny gołym okiem.
Trudno pojąć okropności jakie spotkały miliony ludzi.
Zastanawiające spore różnice w porównaniu z obozami nazistowskimi.

refleksje po lekturze

Anne Applebaum
Anne Elizabeth Applebaum-Sikorska
Gułag
Gulag: A History
tłumaczenie:
Jakub Urbański
czytają:
Janka Świtoń
Ksawery Jasieński

„Gułag” to dość monumentalne dzieło Anne Applebaum z 2003, które w 2004 przyniosło jej Nagrodę Pulitzera w kategorii General Nonfiction/BOOKS, DRAMA & MUSIC. Dzięki uprzejmości znajomego miałem możliwość odsłuchania tej książki w tłumaczeniu Jakuba Urbańskiego w formie audiobooka, któremu głosów użyczyli Janka Świtoń i Ksawery Jasieński. Niestety, nie wiem niczego o wydawcy, gdyż we wstępie nagrano tylko powyższe dane, a nośnik był cyfrowy. Lektorzy, czego można się było spodziewać, bo to znane i sprawdzone nazwiska, stanęli na wysokości zadania.

O „Gułagu” pisał już w tym roku na naszym blogu w swej recenzji Ambrose, więc nie będę powielał tych samych informacji, tym bardziej, że z oceną kolegi w pełni się zgadzam. To jedna z książek, które absolutnie musi poznać każdy, kto chce wiedzieć jaka jest Rosja i dlaczego jest jaka jest, choć oczywiście są pozycje, które stawiałbym wyżej, choćby „Archipelag Gułag” Sołżenicyna czy „Czerwony głód” pióra Applebaum. W tej ostatniej między wierszami wyczuwam zmianę z krytyki przeszłości nie przesądzającej o przyszłości Rosji, jaka wyłania się z „Gułagu”, na nieco bardziej krytyczną ocenę „rosyjskiej duszy”, jaka wyłania się z „Czerwonego głodu”. Oczywiście z trzech wymienionych dzieł „Archipelag Gułag” jest zdecydowanie najbardziej pesymistyczny, zdecydowanie bardziej krytyczny wobec przyszłości Rosji od opracowań Applebaum, choć napisany został pokolenia wcześniej. Sołżenicyn na dekady naprzód przewidział obecną Rosję i obala tutaj mądrość ludową, iż nikt nie jest prorokiem we własnym kraju.

Jak wspomniałem, zamiast powtarzać tezy Ambrose wolałbym skreślić tu kilka słów o rzeczach, które mnie zadziwiają w związku lektury z samą autorką, jej kontaktami i wizerunkiem w polityce oraz tym, jak się te rzeczy układają na linii czasu.
------------------------------------------------------
1992 – Applebaum wychodzi za Radosława Sikorskiego
2003 - ukazuje się „Gułag” – wielkie rzetelne opracowanie, które uważnemu czytelnikowi każe wątpić, chyba mimo intencji autorki, czy z Gułagu, z Imperium Zła, może wyrosnąć normalne państwo i naród
2005–2007 - Radosław Sikorski, mąż autorki krytycznego dzieła o historii Rosji za które dostała Pulitzera, sprawuje tekę ministra obrony narodowej w rządach Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego, którego chyba można spokojnie określić jako rusofoba (mającego konkretne podstawy do takich właśnie poglądów)

dotąd wszystko jest spójne, a dalej?

2007–2014 - Sikorski jest ministrem spraw zagranicznych w rządach Donalda Tuska, przyjaciela Putina, określanego przez rosyjską prasę jako „nasz człowiek w Warszawie”

nic Was nie dziwi? Żona specjalistka od mrocznej historii Rosji, a mąż, dotąd prawa ręka rusofoba, chyc do obozu rusofila

2014 - Bill Browder publikuje autobiograficzne ostrzeżenie przed Rosją Putina „Czerwony alert. Jak zostałem wrogiem numer jeden Putina”
2014 – zbrojna agresja Rosji na Ukrainę
2015 - Garri Kasparow, do niedawna idol Rosji i Rosjan, publikuje ostrzegawczą książkę „Nadchodzi zima. Dlaczego należy powstrzymać Władimira Putina i wrogów wolnego świata”
2017 - Masha Gessen publikuje kasandryczną analizę rosyjskiej historii najnowszej „Będzie to, co było. Jak totalitaryzm odradza się w Rosji”
2018 – ukazuje się „Czerwony głód” – książka Applebaum dużo bardziej krytyczna wobec Rosji niż „Gułag” i dużo wyraźniej niż z „Gułagu” tchnąca pesymizmem co do kierunku ewolucji rosyjskiego państwa i narodu
2021 – Applebaum publikuje książkę „Wybór”, której współautorem jest… Donald Tusk
2022 – początek regularnej wojny Rosji przeciwko Ukrainie

Nie wydaje się Wam dziwnym dysonansem to, co widnieje pod datą 2021? Jeszcze tej książki nie czytałem, choć zamierzam, ale już wiem, że Applebaum bierze w niej całkiem jednoznacznie nie stronę Kaczyńskich, którzy od zawsze ostrzegali przed Rosją, a Tuska, którego zdaje się kreuje w niej na geniusza polityki i znawcy wschodniego sąsiada. Jak wyglądała jego polityka wobec Rosji i Putina każdy pamięta. Jak się to skończyło rok później też wiemy. O co więc o co tu chodzi???

refleksje po lekturze

Anne Applebaum
Anne Elizabeth Applebaum-Sikorska
Gułag
Gulag: A History
tłumaczenie:
Jakub Urbański
czytają:
Janka Świtoń
Ksawery Jasieński

„Gułag” to dość monumentalne dzieło Anne Applebaum z 2003, które w 2004 przyniosło jej Nagrodę Pulitzera w kategorii General Nonfiction/BOOKS, DRAMA & MUSIC. Dzięki uprzejmości znajomego miałem możliwość...

Olbrzymia ilość pracy autorki widoczna jest na każdej stronie. Wciągająca i przerażająca lekcja historii.

Olbrzymia ilość pracy autorki widoczna jest na każdej stronie. Wciągająca i przerażająca lekcja historii.

Trochę zbyt uniwersytecka, dużo przeskoków w czasie, mało (jak dla mnie) realnej historii więźniów.

Trochę zbyt uniwersytecka, dużo przeskoków w czasie, mało (jak dla mnie) realnej historii więźniów.

Zdecydowanie najlepsza książka opisująca radziecki system łagrów od zarania aż do ich końca. Mnóstwo źródeł, odwołań, wywiadów, ciekawostek statystyk... Ta praca jest po prostu kompletna. Długa, ciężka (ze względu na swoją tematykę),a jednocześnie zajmująca i bardzo solidna.
Czuję, że mógłbym teraz sobie uzupełniać wiedzę Sołżenicynem, Szałamowem czy Herlingiem-Grudzińskim, bo dowiedziałem się więcej niż mógłbym przypuszczać. Brawo, to jest 10/10!

Zdecydowanie najlepsza książka opisująca radziecki system łagrów od zarania aż do ich końca. Mnóstwo źródeł, odwołań, wywiadów, ciekawostek statystyk... Ta praca jest po prostu kompletna. Długa, ciężka (ze względu na swoją tematykę),a jednocześnie zajmująca i bardzo solidna.
Czuję, że mógłbym teraz sobie uzupełniać wiedzę Sołżenicynem, Szałamowem czy...

Wróciłem do lektury tej książki po wybuchu wojny w Ukrainie. Autorka pokazuje mechanizmy, które nie przeminęły. Zjawiska jak potwory. Destrukcyjne siły współczesnej Rosji mają swoje źródła w przeszłości, którą rzeczowo, opierając się na źródłach, opisała autorka. Gułag to stan ducha, to nie tylko fakt historyczny. Nie ma czegoś takiego, jak zło "narodowe". II wojnę światową, jak pisze autorka, alianci wygrali ramię w ramię z dyktatorem (Stalinem) przeciwko dyktatorowi, jakim był Hitler. Oznacza to, że już wtedy relatywizowano zbrodnię, przymykając oczy w imię interesu politycznego. Rosja współczesna również pozwalała sobie na kolejne wojny, bo Zachód nauczył się nie-patrzeć. Dopiero atak Rosji na Ukrainę otworzył oczy dawnym aliantom. Te oczy nie są jeszcze szeroko otwarte, ale zamknąć się ich już nie da. I hope. Książka Anne Applebaum stała się dla mnie przewodnikiem po zbrodni, która karmi się obojętnością i relatywizacją. To powinna być lektura szkolna, to powinna być książka czytana w mediach masowych. Autorka, w moim przekonaniu, równoważy faktografię z refleksją historiozoficzną. Wybitna.

Wróciłem do lektury tej książki po wybuchu wojny w Ukrainie. Autorka pokazuje mechanizmy, które nie przeminęły. Zjawiska jak potwory. Destrukcyjne siły współczesnej Rosji mają swoje źródła w przeszłości, którą rzeczowo, opierając się na źródłach, opisała autorka. Gułag to stan ducha, to nie tylko fakt historyczny. Nie ma czegoś takiego, jak zło "narodowe". II wojnę...