Pismo naukowe powstałe w kręgu badaczy skupionych wokół Centrum Badań nad Zagładą Żydów. Wydawnictwo ciągłe poświęcone w całości tematyce związanej z Zagładą Żydów.

Tematem przewodnim oddawanego do rąk czytelnika tomu jest traktowanie ukrywających się Żydów przez zbrojne formacje polskiego podziemia. W poprzednich latach nawiązywaliśmy kilkakrotnie do tych trudnych do analizy i szczególnie podatnych na takie czy inne manipulacje, czasami wywołujących kontrowersje, kiedy indziej konsekwentnie wypieranych i przemilczanych, okupacyjnych epizodów. Publikowaliśmy zarówno artykuły problemowe, jak i rekonstrukcje przypadków „likwidowania” uciekinierów z gett przez uczestników konspiracji. Powrót do tych zagadnień wynika po części z badań prowadzonych w ostatnich latach przez niektórych członków redakcji nad wiejskim aspektem Zagłady, a publikowane tu artykuły stanowią rozwinięcie i uzupełnienie wątków sygnalizowanych w innych tekstach.

Od razu należy uprzedzić, że przedmiotem opisu są wydarzenia krwawe i dramatyczne, niemieszczące się w głównym nurcie polskiej refleksji o okupacji i drugiej wojnie światowej. Krytyków naszej działalności nie uda się z pewnością przekonać, że naszym celem nie jest poszukiwanie sensacji, szarganie świętości, podkopywanie fundamentów narodowej wspólnoty na zlecenie takich czy innych ośrodków dyspozycyjnych ani wreszcie podszyte masochizmem natrętne zakłócanie spokoju modernizującego się społeczeństwa. Niemniej wyjaśniamy, że w naszym przekonaniu sprawy te, a także ich bliższy i dalszy kontekst, powinny stać się przedmiotem pogłębionych badań i dyskusji, bez powielania stereotypów i uproszczeń, ale też bez taryfy ulgowej. Zwłaszcza że nierzadko sprawcy i uczestnicy tych zdarzeń funkcjonują w lokalnych społecznościach jako bohaterowie i wzory do naśladowania.

Spis treści:


Od Redakcji

In memoriam
• Pamięci dr Ruty Sakowskiej, badaczki Holokaustu [Feliks Tych]
• Ruta Sakowska (1922–2011) [Jacek Leociak]

Studia
• Dariusz Libionka, Narodowa Organizacja Wojskowa i Narodowe Siły Zbrojne wobec Żydów pod Kraśnikiem – korekta obrazu
Alina Skibińska, Joanna Tokarska-Bakir, „Barabasz” i Żydzi. Z historii oddziału AK „Wybranieccy”
• Laurent Joly, Antysemityzm i denuncjowanie Żydów we Francji podczas drugiej wojny światowej
• Anna Wylegała, (Nie)pamięć na gruzach. Zagłada Żydów żółkiewskich w świadomości nowych mieszkańców miasta
• Joanna Tokarska-Bakir, Proces Tadeusza Maja. Z dziejów oddziału AL „Świt” na Kielecczyźnie

Sylwetki
• Aleksandra Bańkowska, Tatiana Brustin-Berenstein

Z warsztatów badawczych
• Ewa Teleżyńska, Po drugiej stronie bramy
• Katarzyna Person, Filatelisty w getcie warszawskim przypadki. Historia Franza Konrada
• Paweł Dobrosielski, Marcin Napiórkowski, Przebaczenie jako kategoria współczesnego dyskursu pamięci na przykładzie Kinderszenen Jarosława Marka Rymkiewicza i Słonecznika Szymona Wiesenthala
• Bartłomiej Krupa, O nieobecności Zagłady, czyli czytanie Rozmów z katem Kazimierza Moczarskiego
• Małgorzata Pakier, Prehistoria pamięci. Zagłada we wczesnym amerykańskim programie rozrywkowym
• Lea Balint, 60 lat borykania się z brakiem tożsamości

Punkty widzenia
• Amos Goldberg, Czy w Nowym Muzeum Historii Zagłady Yad Vashem znajdziemy „Innego”?
• Dan Michman, Avner Shalev, David Silberklang, Ścisła pamięć o Zagładzie w Muzeum Historii Holokaustu w Yad Vashem. Odpowiedź na artykuł Amosa Goldberga
• Yehuda Bauer, W odpowiedzi Amosowi Goldbergowi
• Monika Polit, Mordechaj Chaim Rumkowski – literackie oceny i interpretacje

Materiały
• Jerzy Mazurek, „Józek, co robisz”. Zbrodnia na Żydach popełniona przez AK we wsi Kosowice
• Jerzy Mazurek, Alina Skibińska, „Barwy Białe” w drodze na pomoc walczącej Warszawie. Zbrodnie AK na Żydach
• Anna Bikont, „Nie trzeba było domu palić, tylko Żydów wyprowadzić i pozabijać”. Postscriptum do tekstu Jerzego Mazurka i Aliny Skibińskiej „Barwy Białe” w drodze na pomoc walczącej Warszawie. Zbrodnie AK na Żydach
• Relacja żony Leona Feldhendlera [oprac. Adam Kopciowski, Robert Kuwałek]
• Życiorys Batji Klig [wprowadzenie Michał Głowiński]

Rozmowy
• Wokół Złotych żniw. Rozmowa z Ireną Grudzińską-Gross i Janem Tomaszem Grossem
• O zmierzchu postmodernizmu, krytycznej nadziei i o tym, co nam zostawiła Zagłada z Ewą Domańską rozmawia Jacek Leociak

Małe formy
• Tadeusz Bartoś, Prawo do nienawiści

Omówienia
• Stephan Lehnstaedt, Holokaust w niemieckiej literaturze naukowej ostatnich pięciu lat
• Magdalena Bogusławska, Powrót do Čivutany. Otwarcie Centrum Pamięci o Zagładzie
• Żydów z Macedonii
• Anna Wylegała, Ukraińskie dyskusje o Holokauście: wokół książki Omera Bartova

Recenzje
• Harald Welzer, Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów [Sławomir Buryła]
• Stanisław Gombiński (Jan Mawult),Wspomnienia policjanta z warszawskiego getta [Bartosz Krupa]
• Adam Puławski, W obliczu Zagłady. Rząd RP na Uchodźstwie, Delegatura Rządu RP na Kraj, ZWZ-AK wobec deportacji Żydów do obozów zagłady (1941–1942) [David Engel]
• Robert Kuwałek, Obóz zagłady w Bełżcu [Natalia Aleksiun]
• Christopher R. Browning, Remembering Survival. Inside a Nazi Slave-Labor Camp [Jan Grabowski]
• Andrzej Żbikowski, Karski [Adam Szostkiewicz]
• Timothy Snyder, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem [Andrzej Żbikowski]
• Timothy Snyder, Bloodlands: Europe between Hitler and Stalin [Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem] [Omer Bartov]
• Jacek Leociak, Spojrzenia na warszawskie getto [Marta Pietrzykowska]
• Dariusz Libionka, Wojciech Lenarczyk (red.),Erntefest, 3–4 listopada 1943. Zapomniany epizod Zagłady [Adam Puławski]
• Jacek Leociak, Ratowanie. Opowieści Polaków i Żydów [Justyna Kowalska-Leder]
• Przeżyć śmierć i ją zapisać – recenzja książek: Jechiel Rajchman, Ocalałem z Treblinki. Wspomnienia z lat 1942–1943; Richard Glazar, Stacja Treblinka [Marta Janczewska]
• Joanna Tokarska-Bakir, Legendy o krwi. Antropologia przesądu [Grzegorz Krzywiec]

Wydarzenia
• Justyna Kurbiel, Sztuka wobec Zagłady w warszawskich galeriach po 1989 r. Rekonesans

Curiosa
• Marek J. Chodakiewicz, Wojciech J. Muszyński, Złote serca czy złote żniwa? Studia nad wojennymi losami Polaków i Żydów [Grzegorz Krzywiec]
• Michał Andrzejczak, Faszyzm włoski i hitleryzm w publicystyce Romana Dmowskiego w latach 1922–1939 [Grzegorz Krzywiec]

książka ukaże się w początkach grudnia 2011 r.