Laureat literackiej Nagrody Nobla z 1998 r. i najpopularniejszy na świecie prozaik portugalski, sławę zdobył dopiero w sześćdziesiątym roku życia swoją trzecią powieścią Baltazar i Blimunda, nagrodzoną prestiżową nagrodą portugalskiego PEN Clubu oraz Nagrodą Literacką Miasta Lizbona.
Saramago połączył w swoich dziełach mity, historie swojego kraju oraz surrealistyczne wyobrażenia. W uzasadnieniu przyznania Nagrody Nobla napisano za dzieło, które przypowieściami, podtrzymywanymi przez wyobraźnię, współczucie i ironię, stale umożliwia pojmowanie iluzorycznej rzeczywistości.
W 1991 Saramago opublikował powieść Ewangelia według Jezusa Chrystusa. Została ona skrytykowana jako bluźniercza przez Kościół katolicki. W konsekwencji sekretarz kulturalny rządzącej partii, Pedro Santana Lopes skreślił nazwisko Saramago z listy kandydatów do Europejskiej Nagrody Literackiej. Saramago z kolei protestując przeciwko tej decyzji przeniósł się wraz z żoną na kanaryjską wyspę Lanzarote, gdzie mieszkał aż do śmierci.
Saramago pisał powieści, dramaty, opowiadania, wiersze, dzienniki i przewodniki. Jego druga powieść Manual de pintura e caligrafia pojawiła się w 1977, po długiej przerwie. Jej podstawowym tematem jest geneza artysty, malarza lub pisarza.
W Viagem a Portugal (Podróż do Portugalii) Saramago poszukuje pomysłu "na Portugalię" w kilka lat po upadku dyktatury następców Salazara. Żeby dokładnie widzieć swój kraj, używa trzeciej osoby, pozwala mu to na obserwacje swoich własnych reakcji: Tutaj zmuszony jest do rozpoznania własnego niedostatku i przyznania się do niewiedzy, o cudach i wszystkim innym.
Levantado do Chão, (Podniesiony z ziemi, 1980) to trzypokoleniowa saga o biednych ludziach, rozpoczynająca się od czasu pierwszej wojny światowej do daty portugalskiej Rewolucji Goździków – 25 kwietnia 1974 Historia ta prezentuje różne formy dialogu i monologu.
Większą popularność na forum międzynarodowym José Saramago zdobył w 1980 powieścią Baltazar i Blimunda (Memorial do convento). Fabuła powieści rozgrywa się w 1. połowie XVIII wieku. Na podstawie tej powieści włoski kompozytor Azio Corghi stworzył operę Blimunda.
O ano da morte de Ricardo Reis (Rok śmierci Ricarda Reisa),powieść wydaną w 1984 roku, autor poświęcił znakomitemu portugalskiemu poecie Fernando Pessoi, a Ricardo Reis był jednym z heteronimów Pessoi. W 1989 wydana została następna powieść pt. Historia oblężenia Lizbony (História do cerco de Lisboa).
W 1997 ukazała się kolejna powieść Josè Saramago Wszystkie imiona (Todos os nomes). Książka ta przez wielu czytelników uznawana jest za jego najlepsze dzieło. Jest pełna prawd życiowych i humoru.
W tym samym roku ukazała się również Ensaio sobre a cegueira (Miasto ślepców). To również powieść o totalitaryzmie, to absurd, ale ślepcy w powieści Saramago są alegorią ludzi, którzy nie potrafią dostrzegać tego co powinni widzieć.
Styl Saramago charakteryzują długie zdania oraz niekonwencjonalna interpunkcja. Dialogi nie są wyszczególnione w tekście, stanowią integralną część akapitu – sprawia to wrażenie zapisanego ciągu myśli, gdyż w narracji praktycznie nie ma przystanków. Czytelnik niejednokrotnie gubi się w dialogach nie wiedząc, czy faktycznie zostały one wypowiedziane, czy są to tylko fragmenty myśli bohaterów. Wiele zdań ciągnie się przez całą stronę: w miejscu, gdzie inni autorzy postawiliby kropkę, Saramago konsekwentnie stawia przecinek. Mimo to czytelnik szybko przyzwyczaja się do tego stylu i rytmu narracji.
"Uważam, że nie oślepliśmy, lecz jesteśmy ślepi. Jesteśmy ślepcami, którzy widzą, Ślepcami, którzy patrzą i nie widzą"
Piękna, a zarazem brutalna książka o ludzkiej empatii (lub jej braku),moralności i przyjaźni, w czasie, w którym ludzkie wartości poddane są próbie. Udało mi się pochłonąć treść w trochę ponad tydzień zdecydowanie nie dlatego, że tak bardzo przypadła mi do gustu (historia o epidemii ślepoty wywołała we mnie dziwne, raczej nieprzyjemne uczucia),ale dlatego, że po prostu dobrze się ją czyta. Ucieszył mnie fakt, że po tak ciężkiej fabule wszystko skończyło się jak się skończyło - bez kolejnej fali dramatów.
Jedyną wadą książki jest jej forma. Kompletnie nie przemawia do mnie tekst pisany ciurkiem włącznie z dialogami, totalnie nie rozumiem takiego zabiegu. Ale co ja tam wiem...
Akcja powieści dzieje się w anonimowym portugalskim (chyba) mieście, a bohaterami są bezimienni ludzie. Lekarz, jego żona, człowiek z opaską na oku, zezowate dziecko i jeszcze kilka innych charakterystycznych postaci.
Wszystko zaczyna się od mężczyzny, który traci wzrok, nagle i bez żadnych wcześniejszych symptomów. Epidemia ślepoty rozlewa się po mieście, sytuacja staje się coraz bardziej poważna. Z początku ślepcy zostają odizolowani w szpitalu psychiatrycznym, otoczeni przez wojsko, muszą sobie radzić w zamknięciu dostając głodowe racje żywnościowe. Jak nietrudno się domyślić, życie w zamknięciu rodzi wiele sytuacji konfliktowych, szerzy się przemoc, miejsce jest przeludnione,. Brud, smród i głód są wszechobecne.
Pasjonująca jest ta książka, autor rozkłada na czynniki pierwsze stadium ludzkiego obłędu, pokazuje jak działa psychika w sytuacji beznadziejnej. Wokół szerzy się anarchia, nikt nie ma do nikogo zaufania, nie ma żadnych reguł.