Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Zatoczyła ręką koło, gdy tak jechali przez Shaftesbury Avenue. Jest wszystkim tym, powiedziała. Więc żeby ją poznać (czy żeby w ogóle poznać kogokolwiek), trzeba odszukać tych ludzi, którzy ją uzupełniają; a nawet poznać miejsca, które ją uzupełniają. Dziwaczne więzy łączą ją z ludźmi, z którymi nigdy nie rozmawiała - z kobietami na ulicy, z mężczyznami za ladą sklepów, nawet z drzewami, ze stodołami. To jej rozumowanie doprowadziło ją do transcendentalizmu, dzięki któremu ona, tak bardzo lękająca się śmierci, mogła uwierzyć czy też wmówić w siebie (przy całym swoim sceptycyzmie), że skoro nasza zewnętrzna powłoka, skoro widzialna część naszych istnień jest tak bardzo krótkotrwała w porównaniu z niewidzialną częścią naszych istnień, która wychodzi daleko poza siebie, ta niewidzialna część może ostać się śmierci, może się odnaleźć zespolona w jakiś sposób z tą czy inną osobą, może nawet przebywać czy nawiedzać po śmierci takie czy inne miejsce. Kto wie... kto wie.

Zatoczyła ręką koło, gdy tak jechali przez Shaftesbury Avenue. Jest wszystkim tym, powiedziała. Więc żeby ją poznać (czy żeby w ogóle poznać...

- Cóż jest dobrego w piciu, paleniu, bezsensownym i zgubnym trawieniu takiej ogromnej ilości mięsa zwierząt, skoro tyle rosnących wspaniałości stworzono specjalnie jako pożywienie człowieka? - Sama jedz to swoje roślinne pożywienie, jeżeli ci smakuje. A w moje życie się nie mieszaj. Nam przyjemność sprawia palenie, picie i siedzenie za suto zastawionym stołem. U nas jest tak przyjęte, rozumiesz? Przyjęte! - Ale wszystko, co wymieniłeś jest złe i zgubne. - Złe? Zgubne? Ale większość moich przyjaciół i znajomych tak właśnie żyje. Jeżeli goście przyjdą do mnie na przyjęcie, usiądą do stołu, a ja do nich: "Oto orzeszków przegryźcie, jabłuszko zjedzcie, wodusi łyknijcie i nie palcie" - wtedy to dopiero będzie źle. - Czy najważniejsze, gdy z przyjaciółmi się gromadzisz to od razu usiąść za stołem, pić, jeść i palić? - Najważniejsze czy nie, to nieistotne. Tak jest przyjęte na całym świecie przez wszystkich ludzi. W niektórych krajach są nawet dania jakby rytualne, na przykład indyk pieczony. - Nie wszyscy ludzie w waszym świecie to akceptują. - Wprawdzie nie wszyscy, ale ja żyję wśród normalnych. - Dlaczego uważasz otaczających cię za najbardziej normalnych? - Dlatego, że jest ich większość. - To niewystarczający argument.

- Cóż jest dobrego w piciu, paleniu, bezsensownym i zgubnym trawieniu takiej ogromnej ilości mięsa zwierząt, skoro tyle rosnących wspaniałoś...

Lecz cóż potem? Potem była pauza omdlenia, drzemki albo śmierci. A zaraz potem budził się człowiek znowu, musiał ponownie w oczy swoje przyjmować mnóstwo obrazów, strasznych, pięknych, przerażających, prąd życia znów przeniknął jego serce i tak bez końca, bez ratunku, aż do następnego omdlenia, do następnej śmierci. Bowiem śmierć taka oznaczała może przerwę, krótki, niewielki odpoczynek, nabranie oddechu, lecz potem trzeba było iść dalej, stając się znowu jedną z tysiąca postaci w dzikim, szaleńczym i rozpaczliwym tańcu życia. Ach, nie istniało unicestwienie, nie było kresu.

Lecz cóż potem? Potem była pauza omdlenia, drzemki albo śmierci. A zaraz potem budził się człowiek znowu, musiał ponownie w oczy swoje przyj...

Ale raptem przychodziła myśl: gdyby był ze mną, co by powiedział? Niektóre dnie, niektóre widoki zwracały go jej łagodnie, bez dawnej goryczy, co może jest nagrodą za to, że się ludzi kochało; wracają nagle w środku St. Jame's Park jakiegoś pogodnego ranka, naprawdę wracają.

Ale raptem przychodziła myśl: gdyby był ze mną, co by powiedział? Niektóre dnie, niektóre widoki zwracały go jej łagodnie, bez dawnej gorycz...

Mam aparat fotograficzny i robię nim zdjęcia, ale czasami nie robię ich z premedytacją, zdając się tylko na moją pamięć, lubię bowiem to, co dzieje się z obrazem w pamięci: jak wyostrza się detal, jakiś drobny fragment, szczegół, zostaje kolor, pamięć koloru, reszta gdzieś znika. Fotografia przekazuje o jakimś miejscu kanoniczną opowieść, niepodważalną, ale przecież równie ciekawe jest to, co się dzieje na styku świata i pamięci, tego, jak w mojej wyobraźni to miejsce "pracuje", jak nabiera kolorów, ulega zniekształceniom... Bo miejsce to także przecież ja w tym miejscu, moje emocje i moja pamięć o nim. Dla kogoś innego jego poznanie będzie zupełnie innym doświadczeniem. Bardzo więc lubię ten stan "pamiętania" miejsca, pejzażu, bo on jest tylko mój...

Mam aparat fotograficzny i robię nim zdjęcia, ale czasami nie robię ich z premedytacją, zdając się tylko na moją pamięć, lubię bowiem to, co...

Przyszłość i przeszłość to prawie jedno i to samo. Różnica tkwi tylko w zewnętrznych szczegółach. Podstawy zawsze pozostają niezmienne. Na przykład tysiąc lat temu ludzie mieli inną odzież. Korzystali w życiu codziennym z innych udogodnień. Ale nie to przecież jest najistotniejsze. Tysiąc lat temu, jak i dzisiaj, ludzie mieli takie same uczucia. One nie są zależne od czasu. Strach, radość, miłość. Wyobraź sobie, Jarosław Mądry, Iwan Groźny albo faraon mogli kochać kobietę dokładnie takimiż uczuciami jak ty albo ktoś inny dzisiaj.

Przyszłość i przeszłość to prawie jedno i to samo. Różnica tkwi tylko w zewnętrznych szczegółach. Podstawy zawsze pozostają niezmienne. Na p...

- Na mnie - powiedział Sylwester - w istocie zawsze najsilniej oddziaływała żywa natura, żywa szata danej okolicy. Nigdy mnie nie nuży najbardziej wnikliwa obserwacja, szczególnie odmienności natur roślinnych. Rośliny są bowiem najbardziej bezpośrednią mową ziemskiego gruntu. Każdy nowy liść, każdy osobliwy kwiat jest jakąś tajemnicą, która chce się ujawnić, a ponieważ, ogarnięta miłością i rozkoszą, nie może się poruszać ani wydobyć słów, staje się niemą, cichą rośliną. Znajdując taki samotny kwiat, czyż nie czujemy, że wszystko wokół nas się rozświetla, a małe uskrzydlone istotki najchętniej śpiewają w jego bliskości? Chciałoby się płakać z radości i w odosobnieniu od świata zagrzebać w ziemi ręce i stopy, aby się ukorzenić i nigdy już nie opuszczać tak szczęśliwego sąsiedztwa. Ponad całym światem lądów rozciągnięto ów zielony, sekretny dywan miłości. Odnawia się on z każdą wiosną, a jego osobliwe pismo czytelne jest tylko dla miłośnika, niczym bukiet kwiatów Orientu. Wiecznie będzie czytał i nigdy się czytaniem nie nasyci, i każdego dnia będzie dostrzegał nowe znaczenia, nowe, coraz bardziej zachwycające objawienia natury, która kocha. Ta nieskończona rozkosz jest tajemnym urokiem, który odkrywam wędrując po powierzchni ziemi, kiedy to rozmaite okolice rozwiązują mi coraz to nowe zagadki i coraz lepiej pozwalają odgadnąć, skąd droga wiedzie i dokąd prowadzi.

- Na mnie - powiedział Sylwester - w istocie zawsze najsilniej oddziaływała żywa natura, żywa szata danej okolicy. Nigdy mnie nie nuży najba...

(...) a przecież nigdy chyba nie powinniśmy pisać o czymś innym niż o tym właśnie: o smutku, tęsknocie, niemocy i o tym, co czasem rodzi się między dwojgiem ludzi, niewidzialne, lecz potężniejsze od światowych imperiów, silniejsze od religii i równie piękne jak niebo, o łzach, co są przezroczystymi rybami, o słowach, które szepcemy do Boga lub kogoś, kto jest najważniejszy, o chwili, kiedy kobieta wprowadza członek w swoje łono, a potem horyzont rozrywa się na dwie części. Nigdy nie powinniśmy pisać o niczym innym. Wokół tego powinny się kręcić wszystkie świadectwa, wszystkie raporty i wszystkie wiadomości świata: Nie przyjdę dzisiaj do pracy z powodu smutku. Zobaczyłem wczoraj te oczy i dlatego dzisiaj nie będzie mnie w pracy. Nie mogę dzisiaj przyjść, ponieważ mój mąż jest nagi i taki piękny. Nie mogę wyjść dzisiaj z domu, bo życie mnie zdradziło. Nie przybędę na zebranie, gdyż przed moim domem opala się kobieta, a jej skóra błyszczy w słońcu.

(...) a przecież nigdy chyba nie powinniśmy pisać o czymś innym niż o tym właśnie: o smutku, tęsknocie, niemocy i o tym, co czasem rodzi się...

Zresztą nigdy nie rozumiałem w pełni swoich wierszy, domyślając się od dawna, że autorstwo to rzecz wątpliwa, a wszystko, czego wymaga się od tego, kto wziął pióro do ręki i pochylił się nad kartką papieru, to ustawić mnóstwo rozsianych w duszy dziurek od klucza w jedną linię, tak żeby nagle padł przez nie na papier promień słońca.

Zresztą nigdy nie rozumiałem w pełni swoich wierszy, domyślając się od dawna, że autorstwo to rzecz wątpliwa, a wszystko, czego wymaga się o...