Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Odwiedź nas w Ameryce” („Why Visit America. Stories”) Matthew Bakera, przełożyła Elżbieta Janota, Relacja 2022, ebook zakupiony w: ebookpoint.pl
1. Dlaczego? Na spotkanie NKC, po raz kolejny jestem wdzięczna za inspirację.
2. I jak? Abonenci Amazon Prime, szykujcie się, prawa do wielu tekstów Bakera zostały sprzedane, filmy się kręcą pewni. Jeśli lubicie „Black Mirror” – warto czytać Bakera! Bardziej zaawansowani mogą się czasem nudzić ciut. Generalnie myśl, że wszystko już gdzieś tam było towarzyszy czytelnikowi przez całą lekturę. Czytelnikowi zaawansowanemu oczywiście. Książka Bakera to cykl zręcznie napisanych opowiadań o przyszłości, czasem niezwykle bliskiej naszej teraźniejszości „Tranzycja”, czasem bardziej odległej w czasie („Zły dzień w Utopii”). Och, czy zawsze odnośnie tomu opowiadań trzeba rzucać uwagę, że zbiór jest bardzo nierówny? Jednak zawsze. Bardzo podobały mi się opowiadania „W trasie” i „Rytuał”, dobre były „Odwiedź nas w Ameryce” i „Tranzycja”, ale „Zły dzień w Utopii” – raczej pomyłka. Najsłabsze – „Zjawisko” (już tyle razy to czytałam).
Czytając tom w całości, miałam wrażenie, że młody pisarz chciał rzucić na kolana Amerykę. To ja, nowy wieszcz, powiem wam, jaka jest Ameryka! I wypalił ze wszystkich armat naraz. Co tam się teraz dzieje, piszę o tym, jakie to jest teraz, piszę o tym, jakie to będzie już niedługo. No, i z czego się śmiejecie? To wasz świat, jeden krok tylko dzieli was od… rytuału. „Rytuał”, bardzo ładnie skonstruowane, napisane, przerażające i bliskie. Taki nowoczesny, taki liberalny i tolerancyjny świat, taki straszny świat. Koniecznie muszę tu wrzucić pozdrowienia dla ZUS-u. Ale często Baker wybiera łatwe cele i atakuje je tak, żeby wszyscy odbiorcy byli zadowoleni. A to pojechał po bogatych. A po kobietach, ho, ho! Blisko mu często do takiego felietonowego tonu, często ślizga się gdzieś po powierzchni zjawisk. Wkurza maniera pisarska, nadużywanie anafor i wyliczeń, jakże rozbudowanych.
Ale jest taka „Tranzycja” i pojawia się myśl, że Dukaj i Tokarczuk lepiej o tym napisali, ale… ten tekst czyta się świetnie, zyskuje nową jakość, kiedy nie czytamy go jako tekstu o tranzycji, tylko jako tekst opisujący pewną rodzinę, pewnego w jakiś sposób niedostosowanego człowieka.
Więc: tak, czytać, ze świadomością tego, że autor jest bardzo młodym człowiekiem i chyba bardzo się jara (to słowo to celowa stylizacja) swoim zaglądaniem w przyszłość. Dać mu szansę.
Bonus: mąż jednej z bohaterek w ramach niezwykle cenionego w opisywanym świecie wolontariatu kąpie koty w schronisku. Moje koty udawały, że tego nie słyszą.

3. Dokąd mnie to prowadzi? Do czytania.

„Odwiedź nas w Ameryce” („Why Visit America. Stories”) Matthew Bakera, przełożyła Elżbieta Janota, Relacja 2022, ebook zakupiony w: ebookpoint.pl
1. Dlaczego? Na spotkanie NKC, po raz kolejny jestem wdzięczna za inspirację.
2. I jak? Abonenci Amazon Prime, szykujcie się, prawa do wielu tek...

Rozwiń Zwiń

57 / 122 / 52
„Kwestia charakteru. Bojowniczki z getta warszawskiego” pod redakcją Sylwii Chutnik i Moniki Sznajderman, Czarne – Polin 2023
1. Dlaczego? Spotkania z Książką Biograficzną w ZCDN w Szczecinie. Kupiłam, żeby przeczytać. Na spotkaniu dostałam. To mam dwie. Będzie dla jakiejś miłej osoby.
2. I jak? Dla zainteresowanych. To kilkanaście historii uczestniczek, bojowniczek, bohaterek powstania w getcie warszawskim. Niektóre znałam już wcześniej – np. Mirę, ze „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall (Anielewicz i słynna, tragiczna historia bunkra przy Miłej). Historie innych autorki kolejnych opowieści (zacne nazwiska) rekonstruują, ratują, przypominają. To czasem historie bardziej potencjalne, zapowiadane, rozważane. Tak mogło być. Często powracają znane nam z najsłynniejszych tekstów o getcie motyw i nazwiska (Edelman, bunkier przy Miłej). Bywa, że rozmówcy, źródła informacji sobie przeczą (Mira w obrębie dwóch stron ma wygląd „młodej Polki” i „nie ma dobrego wyglądu”). Oszałamia Niuta – na zdjęciu ma zabawną broszkę w kształcie słonika, w tekście wyrasta na jakąś Judytę z Betulii. Zresztą popełniane przez nią morderstwa są rozgrzeszone słowami profesora Ariego Kruglanskiego: „już nie morderstwo, a walka o godność”. Zresztą historie bohaterek zmieniają się, są zależne od czasów, w których się je opowiada, od kraju, w którym żyją opowiadający… To przykład historii Dorki - widać, że pamięć oparta jest na politycy historycznej. Dorka nikogo nie obchodziła, ważne było dla różnych narratorów, że to kobieta, Żydówka, komunistka. W książce historie te opowiadają kobiety, „Tak, musiało tak być” stwierdziła Sylwia Chutnik. Ale tytuł mógłby być inny. Na przykład Hanka Grupińska wolałaby słowo „obrończynie”, a nie „bojowniczki”, bo to słowo patriarchalne, militarne, stanowczo nieodpowiednie. Herstories – to też podobno już przestarzałe określenie w Stanach Zjednoczonych, co jest związane z odejściem od binarnego postrzegania płci itd.).
3. Dokąd mnie to prowadzi? Organizatorzy spotkania mówili, że konieczne jest poruszanie tych zagadnień w przestrzeni szkolnej, że o pewnych zagadnieniach można mówić, wykorzystując historie bojowniczek. Można. Ale się nie da. Właśnie trafił do społecznych konsultacji projekt nowej podstawy programowej. Lektur zostaje tyle, że hej. Tekst za tekstem, nuda za nudą, na bojowniczki na polskim miejce nie bardzo się znajdzie. Chociaż…

57 / 122 / 52
„Kwestia charakteru. Bojowniczki z getta warszawskiego” pod redakcją Sylwii Chutnik i Moniki Sznajderman, Czarne – Polin 2023
1. Dlaczego? Spotkania z Książką Biograficzną w ZCDN w Szczecinie. Kupiłam, żeby przeczytać. Na spotkaniu dostałam. To mam dwie. Będzie dla jakiejś m...

Rozwiń Zwiń

„Kobieta z biblioteki” Gentill Sulari, wydawnictwo Mova 2023, wysłuchane Legimi
1. Dlaczego? Ciągle szukam czegoś, co pozwoli mi zająć się pracami domowymi itd., nie obciąży za bardzo, ale też dostarczy mi jakichś emocji, pobudzi ciekawość.
2. I jak? OK., bez znaczenia. To rozgrywająca się w środowisku naukowo-pisarskim powieść, której młodzi bohaterowie próbują rozwiązać zagadkę morderstwa w bibliotece. Do tego ckliwy wątek miłosny. Opuściłam co najmniej 10 losowych rozdziałów i jakoś się nie zgubiłam. Czy redaktor prowadzący to słyszy? To do czego te rozdziały były? Do nabijania objętości? Na plus: bardzo zgrabny wątek doradcy głównej bohaterki (narratorki i pisarki). A, pod koniec coś się tam dzieje, jest trochę akcji, ale w sumie bez emocji.

„Kobieta z biblioteki” Gentill Sulari, wydawnictwo Mova 2023, wysłuchane Legimi
1. Dlaczego? Ciągle szukam czegoś, co pozwoli mi zająć się pracami domowymi itd., nie obciąży za bardzo, ale też dostarczy mi jakichś emocji, pobudzi ciekawość.
2. I jak? OK., bez znaczenia. To rozgrywająca si...

Rozwiń Zwiń

55 / 120 / 52
„Sierotka” Marcina Świetlickiego (wiersze 2019 – 2022), Wydawnictwo Wolno 2023, zakupione przed koncertem w „Krzemieniu” (Podjuchy, Szczecin) i opatrzone autografem Mistrza, który akurat wracał z papierosa… (kolejny autograf zdobyty w ten sposób)

1. Dlaczego? Kupione, to trzeba przeczytać (wiadomo, taki nieśmieszny żart, moje półki są pełne kupionych i nieprzeczytanych książek, one są na końcu, wypożyczone maja oczywiste pierwszeństwo, w końcu takie wysokie kary są w bibliotekach za przetrzymywanie tych jakże cennych i wyczekiwanych przez tłumy chętnych arcydzieł).

2. I jak? Graficznie piękne. Podoba mi się bardzo, że współcześnie książki są także po prostu pięknymi przedmiotami. Zawartość poetycka: Książka pięknie się zaczyna, tekstami z płyty, której słuchałam w pandemii, spacerując po lesie. „Jimi Czeczen” (piosenka o śmierci, jak została zapowiedziana podczas koncertu) – jako tekst broni się, takie ładne zabawy śmiertelno-gramatyczne-mickiewiczowskie, och ten tryb rozkazujący od czasownika „być”! I, niestety, wszystko mi się kojarzy (no tak, „Złe misie”…). Mickiewicz i Stachura nawet (szyk zdania to na pewno nawiązanie!). Dobrze się czyta te wiersze. Krótkie, treściwe i smutne. I takie na temat. Jutro pewnie w klasie wywieszę tekst „Szkoła poezji”, kulturę trzeba proponować (tak, to nie przejęzyczenie, promowanie do poezji nie pasuje, lepiej trochę subtelniej). Dobrze się tego wciąż słucha. Koncert-performance. Tylko zabawa podszyta takim niepokojem, na ile to zgrywa, na ile alkohol? Zostają ze mną jeszcze „Nie otwieraj nikomu” (ze wspomnianej płyty), „Popsuty kryminał” (akurat jestem po czytaniu „Procesu”) i „11 listopada 2022”. I „Sierotka” naturalnie.

3. Dokąd mnie to prowadzi? Jeśli nie zrobią tego wyższe szarże, to przywrócę Świetlickiego kanonowi lektur. Nawet jeśli tylko jako tzw. wybraną przez nauczyciela lekturę uzupełniającą. Bo czyż uzupełniające nie są ważniejsze od obowiązkowych? Bo uzupełniają to, czego nam brakuje. Czynią nas czułością, dążą do pełni. Pozwalają na zastanowienie się nad odpowiedzią na pytanie: „Jaki jest profil żywieniowy twojego stada?”

55 / 120 / 52
„Sierotka” Marcina Świetlickiego (wiersze 2019 – 2022), Wydawnictwo Wolno 2023, zakupione przed koncertem w „Krzemieniu” (Podjuchy, Szczecin) i opatrzone autografem Mistrza, który akurat wracał z papierosa… (kolejny autograf zdobyty w ten sposób)

1. Dlaczego? Kupione, to trz...

Rozwiń Zwiń

„Noc listopadowa” Stanisława Wyspiańskiego, wydana w 1904 roku, czytałam własny egzemplarz wydany przez Wydawnictwo Literackie w 1987, okropnej jakości, klejony i rozsypujący się, jednocześnie z wersją elektroniczną na Kindle`u (Wolne Lektury). W moim wydaniu przypisy to prawie połowa tekstu, ale jakie są wspaniałe! Przypisy z Wolnych Lektur skromne, minimalne, nie wystarczą do jakiegoś rozsądnego zrozumienia tekstu. Uwaga, to, co piszę, nie jest szkolna interpretacja, to zostawiam do pracy, tu jakieś takie uwagi bardziej marginesowe. Przeczytałam „Noc listopadową” pierwszy raz od czasu studiów (dawno to było), wiadomo, niezbędne w pracy. Byłam bardzo ciekawa, jakie będą moje wrażenia, jak na lekturę obowiązkową na poziomie rozszerzonym zareagują uczniowie. Oni: „Ale nam dowalili”. Ja: „Nigdy nie lubiłam historii”. Refleksje inne, także nauczycielskie. Mnóstwo historii, 18 bohaterów – postaci historyczne, nie licząc mnogich Nike. Dla mnie to dużo, mam „historyczny” odpowiednik dysleksji czy dyskalkulii. Do tego sceny szaleńcze, cringe`owe – piękna Joanna uprawiająca seks z bogiem wojny, toksyczny związek tejże Joanny z Konstantym, bolesna dla dzieciaków scena ich rozmów. Polka i Rosjanin, erotyczna metafora rozbiorów, zaborów, polityki. Boli mit eleuzyński – dlaczego, skąd to nasze polskie przeświadczenie, tylekrotnie powtarzane, że zniszczenie jest konieczne? A gdyby tak raz po prostu wygrać? Przywódcy zawsze nie tacy, niechętnie podejmujący decyzje, unikający odpowiedzialności. Moja ulubiona scena – spotkanie z Joachimem Lelewelem, który w obliczu wybuchającego powstania i obecności umierającego ojca w sąsiednim pokoju z jakimś nienormalnym spokojem próbującego rozszyfrować, czyj portret jest na starej, nikogo nic a nic nie obchodzącej monecie. Eskapizm historyka. Czy to dobry wybór na lekturę szkolną? Gdyby uczniowie chcieli czytać, byłby to dobry tekst do dyskusji. Warunkiem dyskusji nad tekstem / o tekście / w kontekście tekstu jest jego przyzwoita znajomość. I oczywiście nie może być on czymś totalnie obojętnym czytelnikom. A jest.

„Noc listopadowa” Stanisława Wyspiańskiego, wydana w 1904 roku, czytałam własny egzemplarz wydany przez Wydawnictwo Literackie w 1987, okropnej jakości, klejony i rozsypujący się, jednocześnie z wersją elektroniczną na Kindle`u (Wolne Lektury). W moim wydaniu przypisy to prawie połowa tek...

Rozwiń Zwiń

„Pasażer” („The Passenger”) Cormaca McCarthy`ego, przełożył Robert Sudół, Wydawnictwo Literackie 2023, wypożyczone z lokalnej biblioteki
Uwaga: pewnie nie zrozumiałam książki. Wrażenie po lekturze jest, choć jest to teą wrażenie jakiejś bezradności w stosunku do tekstu. Czuję (albo po prostu mam nadzieję), że jest tam coś ważnego, ale nie potrafię do tego dotrzeć. Za słabe kompetencje czytelnicze, za mało wiedzy, deficyt uwagi i empatii. W warstwie fabularnej mamy historię Roberta Westerna, zamieszanego w tajemniczą historię zniknięcia pasażera zatopionego samolotu, wędrującego po świecie w poszukiwaniu – czegoś, wspominającego utraconą ukochaną.
Mnóstwo rozmaitych technicznych i naukowych szczegółów z zakresu fizyki, motoryzacji, sztuki nurkowania. Najpierw to onieśmiela, potem może nużyć, ostatecznie robi wrażenie rozpaczliwej próby utrzymania kontaktu ze światem, czy to materialnym, czy to kwantowym (przepraszam fizyków za to uproszczenie). Jest też modny ostatnio motyw Oppenheimera i odpowiedzialności naukowców zaświat, na szczęście nie w takiej efekciarskiej wersji jak w filmie Nolana (ten seksowny Oppenheimer, ta kastracja książki z wszystkich motywów, które nie są filmowe, ta estetyzacja zła – jak inny, bardziej prawdziwy jest Oppenheimer w „Pasażerze”). I Koheleta mamy, mądrość, która przed niczym nie chroni, nie chroni też przed szaleństwem, zresztą to chyba żadne szaleństwo? Ta myśl przeraża.
Fizyka jako temat, jako język opisu świata, wybrana pewnie dlatego, że jest równie hermetyczna i tajemnicza jak język, bo ja wiem?, Apokalipsy świętego Jana. „Nie można zobrazować tego, co nieznane”. Czy to, czego szukają fizycy i matematycy, jest równie nieuchwytne i pożądane jak ten dziesiąty pasażer? Podobnie zresztą jak tajniki ludzkiej psychiki, ludzkich uczuć. Nie ma nadziei. Możliwa jest tylko rezygnacja, jakaś forma ascezy uprawiana przez Westerna. Choć on i tak od czasu do czasu próbuje działać, coś zmienić (ładna scena ratowania ptaków).
Ale mam wrażenie, że wszystko zostało utracone, na każdym poziomie, nie tylko historii osobistej. I co zrobić, jeśli tak mądrzy ludzie jak Western i jego siostra nie dają rady? Jeśli nauka nie daje szansy, nadziei, jest wykorzystywana do niszczenia (te obrazy nagich i wyjących ludzi – bardziej przejmujące niż piekne wizualizacje ze wspomnianego filmu Nolana)? Och, świat nas nie potrzebuje za bardzo, przynajmniej nie tak bardzo jak my jego.
Ładny język, aforystyczny, choć czasem (mam takie wrażenie) zbyt blisko poziomu takiego „Alchemika” na przykład.
Ale parę ładnych cytatów też tu mam:
„W to zimne i niewysłowione Boże Narodzenie” (jejku, można z tego zrobić całą książkę)

„Pasażer” („The Passenger”) Cormaca McCarthy`ego, przełożył Robert Sudół, Wydawnictwo Literackie 2023, wypożyczone z lokalnej biblioteki
Uwaga: pewnie nie zrozumiałam książki. Wrażenie po lekturze jest, choć jest to teą wrażenie jakiejś bezradności w stosunku do tekstu. Czuję (albo po pr...

Rozwiń Zwiń

27/91/2024
„Idzie tu wielki chłopak” Grzegorza Bogdała, Wydawnictwo Czarne 2023, wysłuchane i potem przeczy-tane w Legimi
1. Dlaczego?
Kolejne spotkanie NKC.
2. I jak?
Kolejne bardzo udane spotkanie z opowiadaniami, z polską prozą w ogóle. Dość tradycyjną w formie i treści, ale dającą dużo czytelniczej satysfakcji. Jeśli ktoś lubi czytać o samotnych (czasem w związku) i nieszczęśliwych bohaterach, którzy dość desperacko próbują uporządkować swoje życie, czasem szukają sensu, czy chociaż efektownego gestu. Ale, jak pisze Mistrz: „Jakaś ostatnia rada dla żyjących? Tak. Nie warto.” Tak smutno jak u Mistrza w tekstach Bogdała nie jest, ale… To błoto. Śnieg. Ogólny niefart w większych i mniejszych przedsięwzięciach. Pech? Nieumiejętność przewidywania? Rodzinne fatum?
Dwa najpiękniejsze (moim zdaniem) teksty z tomu to „W górę serca”, „Przeprawa” i „Dziwne rze-czy” mówiące o tym co najważniejsze: wiadomo, miłość i śmierć. „Przeprawę” czytam właśnie jako historie o miłości, takiej jak od świętego Pawła, gotowej do poświęceń, pełnej czułości, cichej, nieefektownej, dla której można wyrzec się i samego siebie. O miłości, która daje szansę na odkupienie, na zapomnienie o swoim zwykłym życiu. Chciałam napisać „szarym”, ale… To takie stereotypowe, deprecjonujące, muszę starać się pamiętać, że każde życie, „małe” czy jak je nazwać jest czymś. I małe zastrzeżenie: niekoniecznie na podstawie tekstu „Przeprawy” wyciągałabym jakieś daleko idące wnioski na temat polskiej prowincji, że nuda, że błoto, że brak aspiracji, że beznadzieja. Mamy tu jakiś mały kawałek świata i bohaterów w jakiejś konkretnej sytuacji życiowej. Tekst pokazuje ich z jakąś czułością. I mam wrażenie, że symboliczne zniknięcie mostu nie musi symbolizować końca ich marzeń. Na spotkaniu takie dwie refleksje przyszły mi do głowy: Że coś, co może być symbolem, nie musi być symbolem. I że jeśli ktoś pije wódkę, nie znaczy, że pije. Choć narrator tekstu faktycznie pije za wiele.
„Dziwne rzeczy” – piękny tekst trzymający się mocno ziemi i jednocześnie próbujący lewitować, jak jego narrator. Co ta lewitacja znaczy, czy to tylko sztuczka (pewnie tak), czy prawdziwa umiejętność (pewnie nie) – to nieistotne. Nie wszystko musi być zrozumiałe. Czasem wystarczy czuć.
Kilka scen zapamiętam na długo. A wszyscy wiemy, ile zostaje z przeczytanych książek, nawet tych najmocniej przeżytych, po jakimś czasie. Szelki, kucyk, wspomnienie karuzeli, wybrzuszone linoleum i kosmiczny skafander. Kto dużo czyta, wie, że to właśnie dużo.
3. Dokąd mnie to prowadzi?
Dwie książki Mistrza.

27/91/2024
„Idzie tu wielki chłopak” Grzegorza Bogdała, Wydawnictwo Czarne 2023, wysłuchane i potem przeczy-tane w Legimi
1. Dlaczego?
Kolejne spotkanie NKC.
2. I jak?
Kolejne bardzo udane spotkanie z opowiadaniami, z polską prozą w ogóle. Dość tradycyjną w formie i treści, ale dającą d...

Rozwiń Zwiń