Antony Beevor w jednej ze swoim wcześniejszych książek opisał losy niemieckiej inwazji na Kretę oraz późniejszych walk na tej wyspie toczony przez greckich partyzantów. Polska edycja ukazała się dwadzieścia lat po premierze, więc na ten moment nie jest to na pewno najbardziej aktualna praca na ten temat. Z drugiej jednak strony, podczas zbierania materiałów Autor mógł jeszcze w roku 1990 porozmawiać z wieloma weteranami, których ustne świadectwa stanowią istotny element bazy źródłowej. Nie mogę jednak nie wspomnieć o pewnych niedostatkach tejże bazy źródłowej. Otóż Beevor a bardzo małym stopniu wykorzystał źródła niemieckie (w odniesieniu do okresu po roku 1941 w zasadzie zupełnie po nie nie sięgnął), w nieco tylko większym - greckie. W związku z tym losy walk na Krecie pisane są w przeważającej mierze z perspektywy brytyjskiej. Co z tego wynika? Masa różnych anegdot (niezbyt mnie zresztą śmieszących) i chyba jednak niedocenianie przeciwnika. To nie do końca to, czego szukałem.

Jeśli idzie o treść książki, to Autor zaczyna od przedstawienia sytuacji militarnej na początku roku 1941: Grecja prowadzi wojnę z Italią, a Hitler szykuje potajemnie operację Barbarossa, ale zarazem planuje uderzenie na Bałkany. Potem Beevor opisuje niemiecki podbój Grecji, wycofanie sił brytyjskich na Kretę, a wreszcie inwazję sił niemieckich na tę wyspę. Opis walk, dość haniebnie - przyznajmy to - przegranych przez Brytyjczyków, jest oczywiście bardzo szczegółowy, choć muszę zaznaczyć, że z lektury jakoś nie wychwyciłem tego kluczowego momentu, który sprawił, że wojska brytyjskie uznały się za pokonane. Moim zdaniem za dużo anegdot, a za mało konkretu.

O ile pisanie o walkach w maju 1941 r. z perspektywy brytyjskiej jest co najmniej uzasadnione, to przyjęcie takiej perspektywy w odniesieniu do trwających przeszło trzy lata walk partyzanckich jest już bez wątpienia pomyłką. Akurat Grecy mają masę swoich publikacji o ruchu oporu (nic dziwnego, ich tradycje walki z okupantem mają bardzo szacowną metrykę), a Beevor kompletnie się do nich nie odniósł, jeśli nie liczyć tych bardzo nielicznych publikacji, które przełożono na angielski. W efekcie można by odnieść wrażenie, że działalność partyzancką prowadzili na Krecie Anglicy, których tylko wspierali miejscowi palikarowie.

Daję tej książce 6 gwiazdek na 10. Nie jest to pozycja zła, ale ma sporo wad. Do zalet należy już samo podjęcie ciekawego tematu, dobre powiązanie wydarzeń na Krecie z głównymi teatrami II wojny światowej, wysoki poziom edycyjny. Ale jeśli ktoś lubi tematykę grecką, nawet umieszczoną w tle, to warto po tę pracę Beevora sięgnąć.

Tomasz Babnis

Antony Beevor w jednej ze swoim wcześniejszych książek opisał losy niemieckiej inwazji na Kretę oraz późniejszych walk na tej wyspie toczony przez greckich partyzantów. Polska edycja ukazała się dwadzieścia lat po premierze, więc na ten moment nie jest to na pewno najbardziej aktualna praca na ten temat. Z drugiej jednak strony, podczas zbierania materiałów Autor mógł...