C.S.Lewisa chyba nikomu specjalnie przedstawiać nie trzeba - ten wykładowca języka i literatury angielskiej w Oxfordzie i Cambridge zasłynął jako wybitny autor tekstów religijno - filozoficznych, dzięki którym zyskał miano apologety chrześcijaństwa, ale także jako twórca fantastycznych światów w "Trylogii międzyplanetarnej" i "Opowieściach z Narnii". Nie ukrywam, że należy do grona moich ulubionych i najbardziej cenionych pisarzy, a jako taki jest dla mnie postacią szczególnie intrygującą. Sięgając po biografię Lewisa autorstwa Michaela White'a miałam wobec niej ogromne oczekiwania - pragnęłam dowiedzieć się jak najwięcej o nim samym, jego życiu, inspiracjach, twórczości - to jasne; nie spodziewałam się jednak tak wnikliwej analizy psychologicznej niemal każdego aspektu jego zaledwie 65-letniego życia i tak barwnie, sugestywnie nakreślonych ram obyczajowych epoki, do której przynależał. Otrzymałam znacznie więcej, niż oczekiwałam, na dodatek w znakomitym stylu.

Portret C.S.Lewisa wyłaniający się z kart książki White'a jest intrygująco niejednoznaczny i dzięki temu tak fascynujący. Autor ze swadą opowiada o dzieciństwie Jacka - okresie, który miał najbardziej znaczący wpływ na jego dalsze życie głównie ze względu na traumę, jaką była dla niego śmierć matki, z którą łączyła go niezwykle silna więź emocjonalna. Przerywała ona szczęśliwe, beztroskie dzieciństwo, którego atmosferę już jako dorosły próbował przenieść do fantastycznej krainy Narnii i zapoczątkowała trwający całe życie głęboki i bolesny konflikt z ojcem. W pewnym stopniu przedwczesna śmierć matki i tęsknota za nią miały wpływ na nietypowy - zwłaszcza jak na owe czasy - związek ze sporo starszą od niego Janie Moore, który Lewis nawiązał w wieku 19 lat i który kształtował jego życie przez lat ponad trzydzieści. White w niezwykle ciekawy i szczegółowy sposób opowiada o relacjach Lewisa z jego najbliższym otoczeniem: niełatwych stosunkach z bratem Warrenem, dwudziestoletniej przyjaźni z Tolkienem - opartej na wzajemnej fascynacji, szacunku, ale i rywalizacji - która niestety nie przetrwała próby czasu i innymi członkami grupy Inklingów czy wreszcie wielkiej, niespodziewanej, późnej miłości do Joy. Sporo miejsca poświęca także karierze akademickiej Lewisa w Oxfordzie i Cambridge oraz jego twórczości; opowiada o jego literackich inspiracjach i kulisach powstania jego najsłynniejszych dzieł: "Opowieści z Narnii", "Trylogii międzyplanetarnej" czy "Listów starego diabła do młodego", jak również o szczegółach jego nawrócenia i wpływie, jaki ten akt wywarł na jego dalsze życie i pisarską karierę.

White, pochylając się nad kolejnymi etapami życia Lewisa, konfrontuje ze sobą rozmaite źródła informacji; spojrzenie na sylwetkę wybitnego pisarza z różnych punktów widzenia, skrupulatna analiza mocnych i słabych punktów tychże źródeł zaowocowały powstaniem zupełnie nowej perspektywy i nakreśliły w pewnym stopniu odkrywczy, a na pewno bardziej wyważony wizerunek Jacka, niż ten, jaki dotąd znaliśmy. Autor jest jak najdalszy od apoteozowania Lewisa i przypinania mu łatki pisarza chrześcijańskiego, nie skupia się na jego działalności poświęconej głoszeniu wiary bardziej niż na pracy naukowej czy innych aspektach jego twórczości, lecz dokonuje próby zespolenia wszystkich przejawów aktywności w jeden, wielowymiarowy wizerunek, możliwie najbliższy prawdy i poruszająco autentyczny.
White'owi udało się ukazać Jacka jako człowieka z krwi i kości, nie świętego, jakim chcieliby go widzieć niektórzy, a mężczyznę pełnego sprzeczności, uprzedzeń, skrywanych uraz i wątpliwości, typowo ludzkich wad i przywar, mrocznych myśli, a zarazem wybitnego erudytę, obdarzonego niezwykłą wyobraźnią i darem mówienia o najtrudniejszych sprawach w prosty, przemawiający do każdego sposób.

Lektura biografii uświadamia przede wszystkim, jak bogate i dramatyczne zarazem życie miał Lewis oraz jak pełną sprzeczności, skomplikowaną był osobowością. Nie da się ukryć, że jego ojciec miał wiele racji nazywając Jacka snobem z rozdętym ego; odnosił się on bowiem z lekceważeniem do osób niewykształconych, zwłaszcza do kobiet, ale trzy z nich wyjątkowo cenił i głęboko kochał: matkę, Janie i Joy; nie akceptował homoseksualistów, a to właśnie gej był przez długie lata jego przyjacielem i powiernikiem; nie przepadał za dziećmi, a stworzył jedne z najpiękniejszych opowieści właśnie dla nich. Nie cierpiał akademickich rytuałów i nauczania, ale nie mógł znieść myśli o opuszczeniu uczelni. Nie lubił łatki "popularnego pisarza", a niezwykle cenił sobie sławę i kontakt z czytelnikami; nie potrafił opowiadać o swych emocjach i uczuciach, chyba że ukrywał je pod literackim przebraniem. Nie do wiary, że Michael White uchwycił wszystkie te niuanse osobowości Lewisa, w dodatku poddając je drobiazgowej analizie psychologicznej. Wbrew pozorom nie czyni to lektury nudną czy nużącą, lecz tym bardziej intrygującą. Wizerunek odmitologizowanego Lewisa niejednokrotnie zaskakuje - arogancją, szowinizmem, złośliwością, sadystycznymi zapędami w młodości, długotrwałym, prawdziwym uczuciem do sporo starszej kobiety - niemniej jednak jest to portret wyjątkowo autentyczny, nietendencyjny, a jako taki - bardziej wiarygodny. Nie sposób nie docenić wysiłku autora, którego spostrzeżenia, wywody i analizy są nie tylko logiczne, przejrzyste i wyważone, ale też zajmujące i pełne pasji. White rzeczywiście prezentuje punkt widzenia inny niż dotychczasowe - choć prowadzi narrację z pozycji wielbiciela twórczości Lewisa, nie można odmówić mu sporej dawki niezbędnego dla biografa krytycyzmu, dzięki czemu publikacja nabiera wiarygodności. Ta książka jest jedną z najlepszych, najbardziej satysfakcjonujących biografii, jakie zdarzyło mi się czytać.

C.S.Lewisa chyba nikomu specjalnie przedstawiać nie trzeba - ten wykładowca języka i literatury angielskiej w Oxfordzie i Cambridge zasłynął jako wybitny autor tekstów religijno - filozoficznych, dzięki którym zyskał miano apologety chrześcijaństwa, ale także jako twórca fantastycznych światów w "Trylogii międzyplanetarnej" i "Opowieściach z Narnii". Nie ukrywam, że należy...