Monografia Mieszka Starego autorstwa Stanisława Smolki wprowadza czytelnika w czasy rozbicia dzielnicowego. Autor nie skupia się wyłącznie na sprawach stricte politycznych. Porusza kwestie społeczne, wiary, gospodarki. Książka napisana jest staropolszczyzną, co dla mnie jest in minus, ale merytorycznie dobra pozycja.

Monografia Mieszka Starego autorstwa Stanisława Smolki wprowadza czytelnika w czasy rozbicia dzielnicowego. Autor nie skupia się wyłącznie na sprawach stricte politycznych. Porusza kwestie społeczne, wiary, gospodarki. Książka napisana jest staropolszczyzną, co dla mnie jest in minus, ale merytorycznie dobra pozycja.

Po prostu klasyka.

Po prostu klasyka.

Genialna książka i chyba najlepsza jaką czytałem na temat rozbicia dzielnicowego. To nie tyle biografia Mieszka Starego, ile epicki fresk o XII-wiecznej Polsce. Leitmotivem jest tutaj przejście od czasów patriarchalnych do feudalizmu. Omówieniu ulegają wszystkie możliwe kwestie, od zmian geograficznych, po stosunki kościelne, oczywiście wraz z dramatyczną historią walk o tron książęcy. Niesamowicie bogaty i przy tym klarowny język autora hipnotyzuje i nie pozwala się oderwać od lektury. Oczywiście malkontenci skreślą ją z powodu zamierzchłej daty powstania (1880) oraz zmiany stanu wiedzy. Np. obecnie wiemy czyją córką była Helena żona Kędzierzawego, a Smolka tego nie wiedział, ale zasadnicza część książki nie uległa dezaktualizacji. Największą zaletą jest plastyczna panorama epoki, dzięki której najbardziej skomplikowane kwestie rozbicia dzielnicowe stają się jasne. Świetna rzecz, naprawdę polecam.

Genialna książka i chyba najlepsza jaką czytałem na temat rozbicia dzielnicowego. To nie tyle biografia Mieszka Starego, ile epicki fresk o XII-wiecznej Polsce. Leitmotivem jest tutaj przejście od czasów patriarchalnych do feudalizmu. Omówieniu ulegają wszystkie możliwe kwestie, od zmian geograficznych, po stosunki kościelne, oczywiście wraz z dramatyczną historią walk o...

Warto czas tak pięknie korzystać w lekturze się zatracając. Roboty znacznie, ja zaś kartki przerzucam. Pora kończyć a ja wcale kończyć nie chcę. Przerwać na chwilę nie wypada bo narracja się rozpłynie. Więc nie staje tylko czytać, ku celowi prowadzić, dobiec do końca.
Niezgrabnie zacząłem swoją opinię próbując niezgrabnie naśladować język autora. A jest on piękny. Książka mnie urzekła – właśnie przez piękną swoją wymowę. Taką staropolską, miejscami poetycką. Książka której długo nie zapomnę i na pewno nie raz do niej wrócę.
Tytuł jest trochę mylący bo wcale nie traktuje o Mieszku. Jest o Polsce wczesnośredniowiecznej – o społeczeństwie, Państwie całym. Narracja prowadzi do rozbicia dzielnicowego przez procesy które temu towarzyszyły. Pisana z perspektywy historiografii XIX w. miejscami może już nieaktualnej ale nad wyraz trafnej jeśli chodzi o spostrzeżenia ogólne związane z naturą ludzką czy ideą władzy. Piękna lektura!

Warto czas tak pięknie korzystać w lekturze się zatracając. Roboty znacznie, ja zaś kartki przerzucam. Pora kończyć a ja wcale kończyć nie chcę. Przerwać na chwilę nie wypada bo narracja się rozpłynie. Więc nie staje tylko czytać, ku celowi prowadzić, dobiec do końca.
Niezgrabnie zacząłem swoją opinię próbując niezgrabnie naśladować język autora. A jest on piękny. Książka...

Pierwotna premiera tej książki odbyła się w 1881 roku, minęło więc od tego czasu 137 lat. To wydaje się być największą wadą tej książki. Czy jednak jest? Pisze o tym w posłowiu prof. Aleksander Gieysztor, a posłowie to napisał w roku 1959, twierdząc iż szczególnie druga część książki Smolki jest już nieaktualna. Zastanawiałem się nad tym twierdzeniem. Oczywiście, w ciągu 137 lat badania posunęły się do przodu. Jednak nie znaleziono w tym czasie jakiegoś odkrywczego manuskryptu, który wywróciłbym wiedzę o tym okresie do góry nogami. Różnica wynika z „lepszego rozpoznania źródeł okresu”, jak pisze profesor. Co to oznacza? Że wiemy więcej i wiemy lepiej o naszych stosunkach z sąsiadami. Wiemy więcej i lepiej na temat walk o tron krakowski itd., itd. Czy to przekreśla sens czytania pracy Smolki dziś? Absolutnie nie! Dlatego też, w moim odczuciu, mimo upływu ponad wieku od daty pierwszego wydania, książkę można polecić z czystym sumieniem. A praca Stanisława Smolki jest genialna. Przede wszystkim ze względu na język, którym autor posługuje się w sposób mistrzowski. Już dziś nie buduje się tak złożonych zdań, z jakimi można się spotkać na stronach lektury, niemniej te zdania w niesamowicie obrazowy sposób potrafią wyjaśnić najbardziej zawiłe nawet sprawy. Nie ma tu krzty bufonowatego, męczącego, nastroju pracy naukowej, co jest wielką wadą obecnie wydawanych książek historycznych (mowa tu oczywiście o książkach poważnych, nie goniących za sensacją, bo te ostatnie język mają nawet znośny, ale opisują bzdety niestworzone). Całość opisana jest z nieprawdopodobną finezją, którą to umiejętność posiedli nieliczni. Właściwie, nie ma w tej książce jednego zbędnego zdania. Jeżeli ktoś interesuje się historią Polski, autor wyjaśni mu np. zawiłe kwestie poddaństwa, braku wpływu Rzymu na Kościół w Polsce – do pewnego czasu - a później powody, które ten wpływ zwiększyły i przekształciły w stan, który znamy z późniejszych okresów. Pozna najważniejsze osoby związane z dworem książęcym w tym okresie oraz powody dla których taką pozycję osiągnęli. Pozna także warunki życia poszczególnych warstw społecznych, zasady wielkości Księcia (Krzywousty a także wcześniejsi książęta i królowie) oraz przyczyny upadku tej wielkości (nie tylko testament Krzywoustego się do tego przyczynił, ale także ogólny rozwój społeczeństwa w Europie, co docierało do Polski i także miało wpływ na stosunki władcy z poddanymi – szczególnie z warstwą najbardziej zamożną). Wypadki, które powodowały zmiany książąt na tronie krakowskim, opisane są na tyle szeroko, że czytelnik bez problemu połączy poszczególne wydarzenia, pozna ich przyczyny a także skutki. To zasługa nie tylko wiedzy autora, ale także - o czym już wspominałem - języka, którym się posługuje. Zresztą, Mieszko Stary i jego wiek, to nie książka o Mieszku Starym. To kawał historii Polski, wyjaśniającej jej powstanie, położenie, politykę zagraniczną, opisujący końcowe lata panowania Krzywoustego – w odniesieniu do tego co miało nastać po jego śmierci, aż do upadku ostatniego księcia – Władysława Laskonogiego. Co ważne, nie jest to historia wojen tylko analiza tego co do wojen doprowadziło, jaka w danej chwili była sytuacja wewnętrzna i zewnętrzna kraju. Na zakończenie, mamy też kilka dodatków – ale to już bardziej naukowe rozprawy, dla węższego grona czytelników. Nie zmienia to jednak mojej tezy, iż książka Stanisława Smolki jest genialna.

Pierwotna premiera tej książki odbyła się w 1881 roku, minęło więc od tego czasu 137 lat. To wydaje się być największą wadą tej książki. Czy jednak jest? Pisze o tym w posłowiu prof. Aleksander Gieysztor, a posłowie to napisał w roku 1959, twierdząc iż szczególnie druga część książki Smolki jest już nieaktualna. Zastanawiałem się nad tym twierdzeniem. Oczywiście, w ciągu...