Tajemnicą Poliszynela jest, że Konopnicka narobiła sobie kłopotów tą publikacją. Odsądzano ją od czci i wiary, nazwano rozwydrzoną bezbożnicą. Krytykę pewnych postaw Kościoła utożsamiano z krytyką... polskości. Osoba wyprzedzająca epokę, np. reformator obyczajów, zawsze ma trudno. Na szczęście odważyła się wydać dzieło mimo obaw.
Nie odebrałem treści jako antyreligijnych. Uważny czytelnik może dopatrzeć się w książce nawet pochwały Ewangelii, np. w wypowiedziach opata Maraffiego. Bardziej chyba chodziło o to, aby dać Kościołowi szansę na poprawę, podpowiedzieć, co jest nie tak, ale Polacy często są obrażalscy, więc wyszło jak wyszło.
Patrząc na historyczne znaczenie, dzieło było potrzebne, mimo że dziś nieco zapomniane, odgrzane przy okazji Roku Marii Konopnickiej.
Ciekawe, co poetka napisałaby w trakcie tzw. pandemii. W naszych czasach lekarze, którzy próbowali cokolwiek wytłumaczyć, np. że lockdown nie jest potrzebny, byli gnębieni jak Galileusz, jeden z trojga bohaterów "Z przeszłości". Straszono ich komisją etyki lekarskiej niczym inkwizycją. Jak widać głoszenie hipotez niezgodnych z aktualnym stanem wiedzy to stary problem i nie należy skreślać teorii, które wydają się szalone, gdyż mogą okazać się prawdziwe (tak się przecież stało i w przypadku Galileusza, i antyobostrzeniowców). Konopnicka walczyła więc o wolność słowa. I kto tu jest płaskoziemcem?
Utwór poprzedzony dość wyczerpującym wstępem ułatwiającym zrozumienie powagi sprawy.

Tajemnicą Poliszynela jest, że Konopnicka narobiła sobie kłopotów tą publikacją. Odsądzano ją od czci i wiary, nazwano rozwydrzoną bezbożnicą. Krytykę pewnych postaw Kościoła utożsamiano z krytyką... polskości. Osoba wyprzedzająca epokę, np. reformator obyczajów, zawsze ma trudno. Na szczęście odważyła się wydać dzieło mimo obaw.
Nie odebrałem treści jako antyreligijnych....