Dobrze jest wiedzieć co nieco o biografii Herty Muller przed sięgnięciem po tę książkę. Pisarka spędziła dzieciństwo w zamieszkanej wyłącznie przez Niemców wsi w Rumunii. Niemieckie otoczenie tworzyło zamknięty krąg praktycznie nie wchodzący w kontakt z okolicznymi miejscowościami, oczywiście całkowicie podporządkowany reżimowi Ceausescu i obciążony przeszłością zsyłek do stalinowskich łagrów, o czym zresztą w zasadzie się nie mówiło. Świat tej powieści jest ewidentnie inspirowany tymi wczesnymi doświadczeniami pisarki.

Ta rzecz to najbardziej lakoniczna proza Muller, z jaką jak dotąd miałem do czynienia. Zdania są często bardzo krótkie, zbudowane według formuły: osoba – czynność – reszta zdania. I w jakiś czarujący, przedziwny sposób – świadczący chyba po prostu o geniuszu pisarki – ta lakoniczność daje całości niezwykle poetycki rys. To jakby szkice węglem na szarym papierze, pełne ludzi wyblakłych, smutnych, poobijanych przeszłością i teraźniejszością, krążących jak cienie w dusznym, pozbawionym tlenu mikroświecie, którego granice wyznacza skraj wsi. Jedynym zaklęciem, które daje szansę na wyjście poza ten ponury krąg jest słowo „paszport.” Paszport do Niemiec. Dokument, którego zdobycie wiąże się z ostatecznym aktem podporządkowania i upodlenia …

Zdanie „człowiek jest tylko bażantem na tym świecie” pada kilkakrotnie z ust jednej z postaci powieści. Jest bażantem, to prawda, bo jest kruchy i zdany na łaskę wszechobecnego i wszechmocnego myśliwego. Jego lot lub upadek na grunt są wyłącznie w gestii myśliwego. Kiedy jednak jakimś cudem – i z heroicznym trudem – uda mu się wzbić, może lecieć.

Znowu jest tu ten paradoks, znany z innych książek Herty Muller – cudowność w okropności. Bajka kryjąca się w nocnej marze.

Dobrze jest wiedzieć co nieco o biografii Herty Muller przed sięgnięciem po tę książkę. Pisarka spędziła dzieciństwo w zamieszkanej wyłącznie przez Niemców wsi w Rumunii. Niemieckie otoczenie tworzyło zamknięty krąg praktycznie nie wchodzący w kontakt z okolicznymi miejscowościami, oczywiście całkowicie podporządkowany reżimowi Ceausescu i obciążony przeszłością zsyłek do...