Wspaniała i wymagająca teologiczno-psychologiczna pozycja.
Nie obejdzie się bez wstępnej znajomości teologii chrześcijańskiej.

Trafne spostrzeżenia co do osobowości i jaźni.

Genialne podrozdziały:
– Rozpacz nieskończoności pochodzi z braku skończoności
– Rozpaczą skończoności jest brak nieskończoności
– Rozpaczą możliwości jest brak konieczności
– Rozpaczą konieczności jest brak możliwości

Dobre spostrzeżenia co do sokratejskiej niewiedzy.

Jednak nie mogę zgodzić się z krytyką apologetyki chrześcijańskiej – jak dla mnie za daleko posunięty fideizm.

------------------------------------------------

„Człowiek jest duchem. Ale czym jest duch? Duch jest jaźnią. Ale co to jest jaźń? Jaźń jest stosunkiem, który ustosunkowuje się do samego siebie, a istotą tego stosunku jest to, że zachodzi on do samego siebie; jaźń nie jest stosunkiem, ale zjawiskiem ustosunkowania się stosunku do samego siebie. Człowiek jest syntezą nieskończoności i skończoności, doczesności i wieczności, wolności i konieczności, jednym słowem, syntezą. Synteza ta to połączenie dwóch czynników. Tak rozumiany człowiek nie jest nawet jaźnią.
W stosunku dwóch czynników stosunek ten jest czynnikiem trzecim jako jedność negatywna i oba czynniki ustosunkowują się w stosunku i w stosunku do stosunku, tak więc w pojęciu duszy stosunek duszy i ciała jest stosunkiem. Jeżeli zaś, przeciwnie, stosunek ten wchodzi w stosunek sam ze sobą, staje się trzecim pozytywnym czynnikiem, i to jest właśnie osobowością”.

„Taka to jest rozpacz, choroba jaźni, choroba na śmierć. Zrozpaczony jest chory śmiertelnie. W całkiem innym znaczeniu, niż się mówi o niezdrowiu, możemy powiedzieć, że choroba ta atakuje najszlachetniejsze części; a przecież zaatakowany umrzeć nie może. Śmierć nie jest ostatnią fazą choroby, ale śmierć jest zawsze rzeczą ostateczną. Uwolnić się od tej choroby przy pomocy śmierci jest niemożliwe, gdyż męką tej choroby i śmiercią tej choroby jest właśnie nie móc umrzeć.
Taki jest stan w rozpaczy. A jeżeli czasami ujdzie to uwagi zrozpaczonego albo jeżeli (szczególniej w wypadkach rozpaczy nieświadomej siebie samej) uda się zrozpaczonemu całkowicie zatracić swą osobowość i zatracić w tym sposobie, że nic się nie da nawet zauważyć: wieczność odsłoni, że stan jego był rozpaczą i wieczność przyswoi sobie tak jego ja, że zostanie nie naruszona męka i że się nigdy nie pozbędzie on siebie, i wieczność mu odkryje, że tylko łudził się, myśląc, że się siebie pozbył. Wieczność musi tak działać, gdyż posiadanie osobowości, bycie osobowością jest największym, nieskończonym darem ofiarowanym człowiekowi, a jednocześnie jest wymaganiem, które mu wieczność stawia”.

„Osobowość jest uświadomioną syntezą nieskończoności i skończoności, która związana jest sama z sobą, której zadanie jest stanie się sobą, co może nastąpić tylko przez związek z Bogiem. A stać się sobą to znaczy stać się czymś konkretnym. Ale stać się konkretnym nie oznacza stać się skończonym, czy też nieskończonym. Stać się konkretnym znaczy bowiem stać się syntezą. Zgodnie z tym rozwinięcie polega na ruchu nieskończonym od siebie samego i uczynieniu osobowości nieskończonością i na nieskończonym ruchu powrotu do samego siebie w procesie czynienia osobowości skończonością. Jeżeli, przeciwnie, osobowość nie staje się samą sobą, popada w rozpacz, czy wie o tym, czy nie wie. W każdym bądź razie osobowość w każdej chwili, w której istnieje, znajduje się w procesie stawania się, gdyż osobowość nie istnieje jako taka, lecz jako taka, która ma się stać. O ile osobowość nie staje się samą sobą, nie jest samą sobą; a nie być samym sobą, to jest właśnie rozpacz”.

„Może się czasem wydać człowiekowi rzeczą nie do wytrzymania stanąć wobec Boga, gdyż nie może wtedy powrócić do siebie, stać się z powrotem sobą. Taki wierzący fantasta mógłby powiedzieć (gdybyśmy go chcieli scharakteryzować słowami): „Wróbel może żyć, to jest zrozumiałe, bo on przecież nie wie, że istnieje wobec Boga. Ale wiedzieć, że się jest w obliczu Boga – i nie zwariować albo nie stać się niczym – niepodobna!”

„Rozpaczliwe ograniczenie jest brakiem pierwotności, czyli pozbawieniem siebie sił pierwotnych, czymś w rodzaju duchowego wytrzebienia się. Każdy bowiem człowiek jest pierwotnie planowany jako osobowość, przeznaczony do stania się sobą. Ponieważ zaś prawdą jest, że każda jednostka sama w sobie jest kanciasta, w konsekwencji wynika, że powinna być wygładzona, ale nie zgładzona, nie powinna też ze strachu przed ludźmi rezygnować z samej siebie, ani tym bardziej nie powinna ze strachu przed ludźmi zacierać swych najistotniejszych osobliwości, które właśnie nie powinny być wygładzane, w których tkwi sama istota osobowości”.

„Ale podczas gdy rozpacz jednego rodzaju ciska człowieka dziko w nieskończoność, aż gubi on tam swą osobowość, inny rodzaj rozpaczy umożliwia obrabowanie go z osobowości przez „innych ludzi”. Oglądając tłumy ludzi naokoło siebie, zajęty najrozmaitszymi sprawami świata, ucząc się, jak to jest na świecie, człowiek ten zapomina o sobie, uważa za rzecz bardzo kłopotliwą być sobą i sądzi, że znacznie łatwiej i pewniej jest być takim samym jak inni, małpować, stać się numerem wśród tłumu.
Tej formy rozpaczy nie dostrzega się jak gdyby w świecie. Człowiek, który zgubił swą osobowość, zdobywa pewnego rodzaju doskonałość, ułatwiającą mu zanurzenie się w światowym wirze działań i interesów, ba! może nawet zrobić karierę w świecie. Nie ma żadnych zahamowań, żadnych trudności z sobą samym i nieskończonością, wygładzony jest jak kamień w wodzie, wytarty jak szeląg przechodzący z rąk do rąk. Daleki do pojęcia człowieka w rozpaczy jest właśnie człowiekiem, jak należy”.

„Aby stać się sobą (a przecież zadaniem osobowości wolnej jest stawanie się sobą),zarówno możliwość, jak i konieczność jednako są potrzebne. Tak samo jak jednostka jest syntezą nieskończoności i skończoności, tak samo jest połączeniem możliwości i konieczności, Jednostka, która nie ma możliwości, popada w rozpacz, tak samo jak jednostka, która nie zna konieczności”.

„A teraz jeżeli możliwość prześciga konieczność, jaźń ucieka od samej siebie w możliwości, tak że nie istnieje żadna konieczność, dla której miałaby wrócić: i to jest właśnie rozpacz możliwości. Jaźń staje się abstrakcyjną możliwością, która goni w zmęczeniu możliwość, ale w pogoni swej nie rusza się z miejsca i do żadnego miejsca nie dochodzi, gdyż konieczność jest tym miejscem; stawanie się sobą samym jest wtedy poruszaniem się w miejscu. Stawanie się jest poruszaniem się z miejsca, ale stawanie się sobą samym jest poruszaniem się w miejscu”.

„Dla możliwości jednak w s z y s t k o jest możliwe. Można więc tu biec różnymi drogami, głównie jednak dwiema. Jedna forma to forma życzenia, dążności, druga jest melancholijno-fantastyczna (nadzieja – bojaźń czy lęk). Tak się to często opowiada w baśniach czy legendach o rycerzu, który nagle ujrzał rzadkiego ptaka, zaczyna go gonić i na początku ma wrażenie, że jest już całkiem blisko – ale ptak odlatuje dalej, aż zapada noc, rycerz gubi swój orszak i błądzi w puszczy, w której się znalazł: takie są możliwości życzenia. Zamiast żeby możliwość poddać konieczności, człowiek goni za możliwością i wreszcie nie może odnaleźć drogi do samego siebie. Na drodze melancholii staje się coś przeciwnego tym samym sposobem. Osobnik goni możliwość lęku z melancholijną miłością, a to zmusza go do oddalenia się od samego siebie, tak że ginie w lęku albo w tym, co napełnia go lękiem zatracenia”.

„Determinista czy fatalista pogrążony jest w rozpaczy i jako zrozpaczony gubi swoją osobowość dlatego, że wszystko dla niego jest koniecznością. Podobny jest do owego króla, który umarł z głodu, gdyż każdy pokarm którego dotknął, zamieniał się w złoto. Osobowość jest syntezą możliwości i konieczności. Z istotą jej jest tak samo, jak z oddychaniem, które składa się z wdechu i wydechu. Osobowość deterministy nie może oddychać, ponieważ nie można oddychać jedynie i tylko koniecznością, gdyż taki oddech dławi jaźń człowieka”.

„W nieświadomości rozpaczy człowiek znajduje się najdalej od zdawania sobie sprawy z tego, że jest duchem. A właśnie takie nie zdawanie sobie sprawy ze swej duchowej istoty jest rozpaczą, jest to bezduszność albo stan całkowitego zamarcia, życie wegetatywne albo też wzmożone poczucie życia, czego tajemnicą jest znowu rozpacz. W tym ostatnim wypadku los zrozpaczonego równa się losowi kogoś, kto umiera z w y c z e r p a n i a: czuje się doskonale, uważa się za zupełnie zdrowego, innym się wydaje, że tryska zdrowiem, a właśnie znajduje się w najniebezpieczniejszym stadium choroby”.

„Tak, ale gdyby został kimś innym, czyby poznał siebie? Opowiadają, że pewien chłop, który boso poszedł do stolicy, zarobił tam tyle pieniędzy, że mógł sobie kupić buty i pończochy, a jeszcze mu tyle zostało, że upił się jak bela. A gdy tak po pijanemu chciał znaleźć drogę do domu, upadł na środku drogi i zasnął. Nagle nadjechał wóz i woźnica zawołał na niego, aby usunął się z drogi, bo mu przejedzie nogi. Pijany chłop obudził się, spojrzał na swoje nogi, a że ich nie poznał z powodu pończoch i butów, zawołał więc: „Jedź śmiało, to nie są moje nogi!”

„Jest tak, jak gdyby – mówiąc obrazowo – pisarz popełnił błąd w pisaniu i błąd ten powziął świadomość swego istnienia – a może to nawet nie błąd, ale w znacznie wyższym pojęciu istotna pomyłka w samym założeniu wykładu – zbuntował się nagle przeciw pisarzowi, z nienawiści ku niemu nie pozwolił się poprawić i z szaleńczym uporem powiedział do niego „Nie, nie dam się wymazać, zostanę tu jako świadek przeciwko tobie, świadek tego, że jesteś bardzo marnym pisarzem”.

„Dla całego chrześcijaństwa jest to jedno z najbardziej decydujących określeń: przeciwieństwem grzechu nie jest cnota, tylko wiara”.

Wspaniała i wymagająca teologiczno-psychologiczna pozycja.
Nie obejdzie się bez wstępnej znajomości teologii chrześcijańskiej.

Trafne spostrzeżenia co do osobowości i jaźni.

Genialne podrozdziały:
– Rozpacz nieskończoności pochodzi z braku skończoności
– Rozpaczą skończoności jest brak nieskończoności
– Rozpaczą możliwości jest brak konieczności
– Rozpaczą konieczności...

Zupełnie przepiękne.

Zupełnie przepiękne.